Atlas ptaków

Dubelt

    Gallinago media

Mistrz kamuflażu i wytrwały lotnik, a jednocześnie jeden z bardziej zagrożonych gatunków wędrownych.

Autorka: Joanna Lay

Jak wygląda Dubelt?

Jak rozpoznać Dubelta?

Dubelt to niewielki ptak wielkości Kawki. Samice i samce nie różnią się od siebie wyglądem. Ich upierzenie jest płowobrązowe, upstrzone ciemniejszymi i białymi cętkami oraz prążkami, brzuch jasny, ciemno znaczony. Po obu stronach głowy, od nasady dzioba ku tyłowi, biegną ciemnobrązowe pręgi: te szerokie tworzą przedzieloną białym pasem czapkę, wąskie przebiegają w linii oka, a krótsze, mniej wyraźne – po policzkach.

W locie na pokrywach skrzydeł widoczne są dwa białe pasy. Wierzch ogona ma barwę rdzawą. Długi i mocny dziób oraz wydłużone nogi świetnie się sprawdzają przy wyszukiwaniu dżdżownic i robaków w grząskim gruncie.

średni rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Brodziec
sylwetka ptaka w locie podobna do Brodziec
długi dziób
brązowy kolor

Jak rozpoznać Dubelta po głosie?

Dubelta możemy usłyszeć podczas tokowiska, na którym samce zbierają się wieczorem i nocą, delikatnie klekocząc i szczebiocząc. W czasie tańca godowego samiec przybiera postawę kulturysty – wypina pierś i napręża nogi, a następnie gwałtownie wyrzuca skrzydła, przykuca i rozkłada ogon, odsłaniając białe sterówki. Prezentacji towarzyszy furkot skrzydeł i podskakiwanie – wszystko po to, aby zainteresować samice i zdystansować rywali.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Dubelta?

Dubelt zajmuje bagienne doliny rzeczne, torfowiska oraz pierwotne siedliska w niewielkim stopniu przekształcone przez człowieka. Postępująca intensyfikacja rolnictwa oraz krzewy stopniowo zarastające bagienne łąki powodują, że ptak ten szybko znika z naszego krajobrazu. W Polsce dubelty lęgowe spotkać można jeszcze na Podlasiu i Lubelszczyźnie, oczywiście w ciepłej porze roku.

Przeloty odbywają się w marcu–kwietniu oraz we wrześniu–październiku. Dubelt zimuje w środkowej Afryce, do której udaje się lotem non stop lub z krótkimi przystankami. W locie aktywnym osiąga średnią prędkość 97 km/godz. i potrafi pokonać dystans blisko 7 tys. km mniej więcej w trzy doby. Przed tym forsownym lotem dubelty przez miesiące intensywnie jedzą, magazynując tłuszcz i zwiększając swoją masę ciała ok. 1,5 raza.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj Dubelta bliżej

Jak wygląda Dublet?
Czym żywi się Czapla Siwa??

Dubelty najłatwiej zaobserwować w okresie godowym wieczorową porą. Tokowiska zlokalizowane są zazwyczaj na większych obszarach tworzących swego rodzaju sieć wśród podmokłych łąk i bagien. Samce okupują podwyższone kępy traw, które zapewniają im lepszą widoczność. Co kilka dni zmieniają swoje stanowiska. Raczej się nie dotykają, próbując onieśmielić rywali jedynie groźnymi pozami. Do bójek dochodzi sporadycznie. Zaloty trwają tygodniami i są wyczerpujące. Teren musi być więc bogaty w pożywienie, aby ptaki miały skąd czerpać energię na tak długie i intensywne tokowanie. Dubelty są poligamiczne – samce szczęściarze kopulują z kilkoma samicami, ale i samica może kopulować z więcej niż jednym partnerem.

Osobniki męskie są zwolnione z rodzicielskich obowiązków – budowa gniazda, wysiadywanie pięknych plamistych jaj i odchowanie potomstwa, które po około miesiącu zyskuje lotność, to zadanie matki. Ale na szczęście nie jest ono zbyt trudne – pisklęta zaraz po obeschnięciu opuszczają gniazdo i szybko zaczynają się żywić samodzielnie pokarmem dorosłych, czyli wszelkiego rodzaju bezkręgowcami.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Dubelta?

Dubelt czy Kszyk? Wielu obserwatorom trudno odróżnić Dubelta od Kszyka, który często występuje na tych samych stanowiskach. Kszyk jest trochę mniejszy i lżejszy, jego dziób jest zdecydowanie dłuższy, brzuch zaś biały, bez cętkowania. Inaczej wyglądają również zaloty – Kszyki tokują, wykonując powietrzne ewolucje. (poniżej: Kszyk)

Jak wygląda Dubelt?

Dubelt w liczbach

Masa ciała140–250 g
Rozpiętość skrzydeł42–46 cm
Długość ciała 27-29 cm
Liczebność (w Polsce)W roku 2020 w ramach krajowego monitoringu i programu ochrony stwierdzono 450 tokujących samców na 76 tokowiskach.
W latach 2010–2020 liczebność populacji zmniejszyła się o połowę
StatusDubelt jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, Niewielka liczebność populacji oraz jej spadek w okresie
dwóch generacji (6 lat) kwalifikują dubelta jako gatunek zagrożony (EN)

Jak pomóc Dubeltowi?

Gatunek ten jest na tyle zagrożony, że w 2017 roku powstał Krajowy Program Ochrony Dubelta mający na celu czynną ochronę tego ptaka. Jego celem jest przede wszystkim przywracanie siedlisk przyjaznych dubeltom – bagiennych lub wilgotnych, ekstensywnych łąk.

Służy temu m.in. wypas zwierząt – krów i koni, które utrzymują zróżnicowaną wysokość roślin, a miejscami również zdartą darń ułatwiającą dubeltom i podobnym gatunkom żerowanie. Jeśli chcesz pomóc, wspieraj naturalną hodowlę bydła (m.in. poprzez świadome zakupy), a przede wszystkim chroń lub włączaj się w działania na rzecz zachowania naturalnych mokradeł.

Bibliografia

Encyklopedia. Ptaki, Warszawa 2009.

Przewodnik Collinsa. Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego, Warszawa 2012.

Bralczyk Jerzy, Zwierzyniec, Warszawa 2019.

Kossak Simona, Opowieści, Białystok 2017.

Kossak Simona, Opowieści z Dziedzinki, Białystok 2017.

Łubieński Stanisław, Dwanaście srok za ogon, Wołowiec 2016.

Pióro Marek, Plamka mazurka. Jak ptaki odmieniły moje życie, Warszawa 2019.

Pióro Marek, Kalendarz ptaków. Opowieści o ptasim życiu i zwyczajach na cały rok, Kielce 2019.

Sokołowski J., Ptaki Polski, Warszawa 1988.

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz