Orlik Krzykliwy
-
Clanga pomarina
Choć to najmniejszy z naszych orłów, ze swoim charakterem i umiejętnościami łowieckimi w pełni zasługuje na zaszczytne miejsce w tej królewskiej rodzinie.
Autorka : Marzena Trynkus
Głos ptaka: Jarek Matusiak, xeno-canto
Jak rozpoznać Orlika Krzykliwego?
Orlik Krzykliwy jest mniejszy niż Orzeł Przedni, ale w porównaniu z Myszołowem lub Błotniakiem Stawowym to całkiem okazały ptak. Samice są wyraźnie większe od samców. Ubarwienie obu płci jest jednakowe – dominują w nim różne odcienie brązu. Lotki i sterówki są ciemnobrunatne, a tułów, pokrywy skrzydłowe i wierzch głowy – brązowe. Szpony, nasada dzioba oraz woskówki wokół oczu mają barwę jaskrawożółtą. Młode odznaczają się ciemniejszym, ale za to obficie jasno-plamkowanym ubarwieniem oraz małą, rudą plamką z tyłu głowy. Szybującego ptaka łatwo rozpoznać po łukowato wygiętych skrzydłach, których palczaste końcówki zwrócone są w dół.
Jak rozpoznać Orlika Krzykliwego po głosie?
W locie tokowym oraz w chwili zaniepokojenia samiec wydaje przeciągły gwizd. Na co dzień, na terytorium lęgowym, można usłyszeć wysokie dźwięki podobne do szczekania małego psa.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Orlika Krzykliwego?
Orlik Krzykliwy występuje we wschodniej i południowo-wschodniej Europie oraz lokalnie w Azji Mniejszej i na Kaukazie. W Polsce jego rozmieszczenie jest nierównomierne i skupia się przede wszystkim w północno-wschodniej i południowo-wschodniej części kraju. Można go spotkać również na Pomorzu, a pojedyncze stanowiska były notowane w centralnej Polsce, w Wielkopolsce i na Opolszczyźnie.
Na swoje siedliska wybiera skraje lasów sąsiadujące z podmokłymi, kośnymi łąkami, pastwiskami lub otwartymi dolinami rzek, które jako żerowiska decydują o atrakcyjności danego rewiru. Orliki chętnie polują także w mozaikowym krajobrazie rolniczym, poprzecinanym miedzami, płatami tzw. nieużytków i śródpolnych mokradeł.
Orlik Krzykliwy jest gatunkiem wędrownym. Zimę spędza w środkowej i południowej Afryce. Jesienne odloty rozpoczynają się w połowie września, a na lęgowiska ptaki wracają w kwietniu.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj Orlika Krzykliwego bliżej
| Orlik Krzykliwy, podobnie jak więksi kuzyni, również jest mięsożerny. Zwykle jednak zadowala się żabami, jaszczurkami, gryzoniami, małymi ptakami, a nawet ślimakami i dużymi owadami. Dzięki legendarnemu, orlemu wzrokowi potrafi wypatrzeć zdobycz ukrywającą się w trawie nawet z dużej wysokości. Poluje też chodząc po łące, w czym pomocne są stosunkowo długie nogi. Zaloty Orlika Krzykliwego to przede wszystkim efektowne loty tokowe. Samiec kołując, wzbija się coraz wyżej, po czym gwałtownie pikuje w dół, aby po krótkiej chwili ponownie wznieść się do góry z rozłożonymi majestatycznie skrzydłami. Po serii takich lotów zaczyna krążyć w pobliżu samicy, oczekując jej przychylności. Orlik Krzykliwy jest gatunkiem monogamicznym. Para buduje gniazdo najchętniej w starych drzewostanach, zazwyczaj nieopodal skraju lasu. Tworzą je różnej grubości gałęzie. Gniazdo najczęściej wyścielone jest cienkimi, ulistnionymi gałązkami, które są na bieżąco uzupełniane. Pod koniec kwietnia, w kilkudniowym odstępie, samica składa dwa jaja, przy czym wysiadywanie rozpoczyna od razu po złożeniu pierwszego. Samiec zastępuje ją tylko wtedy, kiedy ona posila się przyniesionym przez niego pokarmem. Młode wykluwają się w kilkudniowych odstępach, po około 37 dniach. Początkowo matka karmi je pożywieniem przyniesionym przez samca, jednak w miarę dorastania potomstwa również i ona zaczyna polować. U piskląt Orlika Krzykliwego dość powszechne jest zjawisko kainizmu – pisklę, które wykluło się jako pierwsze, zachowuje się agresywnie wobec młodszego, odbiera mu pokarm i je dziobie, przez co rodzeństwo szybko ginie z głodu lub z powodu obrażeń. Młody Orlik opuszcza gniazdo po około dwóch miesiącach. Przez kolejne trzy, cztery tygodnie, wciąż korzysta z pomocy rodziców, którzy donoszą pokarm. W miarę upływu czasu przestają to robić i młode musi się usamodzielnić. Orliki osiągają dojrzałość płciową w wieku 3–4 lat, a dożywać mogą 26 lat. |
Galeria
Z kim łatwo pomylić Orlika Krzykliwego?
Jest bardzo podobny do zwykle nieco większego, ale wyjątkowo rzadkiego Orlika Grubodziobego. Oba gatunki różnią się nieznacznie barwą upierzenia, które u Orlika Krzykliwego jest przeważnie jaśniejsze. Zdarza się, że łączą się w pary mieszane.
Orlik Krzykliwy w liczbach
| Masa ciała | do 1600 g |
| Rozpiętość skrzydeł | 177 cm |
| Długość ciała | 61–66 cm |
| Liczebność (w Polsce) | 2000–2600 par. Nasz kraj jest jednym z regionów o najliczniejszej populacji Orlika Krzykliwego |
| Status | objęty ścisłą ochroną gatunkową |
Jak pomóc Orlikowi Krzykliwemu?
Największym zagrożeniem dla Orlika Krzykliwego w Polsce są intensyfikacja i uprzemysłowienie rolnictwa oraz gospodarki leśnej, które pozbawiają ptaki lęgowisk (swoje gniazda mogą budować tylko na silnych, dojrzałych drzewach) i żerowisk. Dodatkowo nadużywanie pestycydów do zwalczania gryzoni czy owadów prowadzi do akumulacji trucizn w organizmach polujących na nie ptaków, a w konsekwencji do ich osłabienia, zatrucia lub śmierci. Nowe trendy w rolnictwie prowadzą też do zarastania łąk lub jeszcze częściej do ich zamiany w pola orne lub uprawy leśne. Przyrodnicy wkładają wiele wysiłku w utrzymanie lub przywrócenie naturalnego bądź półnaturalnego, mozaikowego charakteru siedlisk Orlików. Polska jako jeden z pierwszych krajów na świecie wprowadziła strefową ochronę gniazd rzadkich ptaków drapieżnych oraz Bociana Czarnego, z której korzystają m.in. Orliki. Dzięki temu ptaki mają zapewniony spokój w okresie lęgów.
Bibliografia
Svensson L., Ptaki. Przewodnik Collinsa, tłum. Graszka-Petrykowski D., Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2013, s. 96.
Kruszewicz A., Ptaki Polski, t. 1, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2018, s. 193–196.
Zbyryt A., Wajrak A., Ptaki Puszczy Białowieskiej. Opowieści o mieszkańcach niezwykłego lasu, Wydawnictwo Paśny Buriat, Kielce 2020, s. 186–203.
Strony internetowe
Baza danych – Monitoring Ptaków Polski (gios.gov.pl) [dostęp: 21.11.2020].
http://www.orlikkrzykliwy.pl/pl/Biologia-i-charakterystyka-orlika-krzykliwego.html [dostęp: 21.11.2020].
https://www.gdos.gov.pl/files/artykuly/24636/Krajowy_Program_Ochrony_orlika_krzykliwego.pdf [dostęp: 21.11.2020].
http://www.koo.org.pl/krajowe-ptaki-szponiaste/orlik-krzykliwy [dostęp: 21.11.2020].
Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!
Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.
- 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar!
Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.
Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
- Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka.
Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
- Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zostaw komentarz