Łyska

Łyska to grafitowoczarny ptak wielkości kaczki, o krępym tułowiu i małej głowie. Na jej czole znajduje się charakterystyczna biała łysina – płytka czołowa – stykająca się z białym dziobem o różowym odcieniu. Mocne nogi łyski zakończone są długimi palcami zaopatrzonymi w płatki, które niczym wiosła pomagają jej poruszać się po wodzie. Pływa, lekko poruszając głową, a nurkuje z niewielkim wyskokiem. Gdy chce wystartować, rozbiega się po powierzchni wody. Można wtedy zobaczyć białą krawędź tyłu skrzydeł – białe zakończenia lotek trzeciorzędowych. Pokryte puchem pisklęta są również czarne, ale mają czerwono-żółte dzioby z białą końcówką i czerwono-niebieskie głowy z wystającymi dookoła żółtobrązowymi, szczeciniastymi piórkami – krezą. Brak dymorfizmu płciowego.

Jak rozpoznać Łyskę po głosie?

Łyski odzywają się często i na wiele sposobów – najczęściej jednak będzie to głośne, metaliczne i powtarzane „kołk”, ostre „piks” albo łagodne w brzmieniu „kruuk”. Warto też zwracać uwagę na odgłosy bieganie po wodzie, którym towarzyszy furkot skrzydeł.

Gniazduje w całej Polsce nad jeziorami i wolno płynącymi rzekami z obfitą roślinnością szuwarową, ale także na wodach odkrytych oraz niewielkich śródpolnych oczkach. W Polsce można obserwować ją przez cały rok, ponieważ dość licznie zimuje, zwłaszcza w południowej i zachodniej części kraju, oraz na wodach przybrzeżnych – Zatoka Pucka, Zalew Wiślany, Zalew Szczeciński.

Wiosną pary zajmują swoje terytoria – w zależności od zasobności będzie to mniejszy lub większy kawałek tafli wody wraz z przylegającym do niego szuwarem brzegowym. Bywają wtedy bardzo agresywne i często przepędzają stamtąd wszystkie postronne Łyski, a czasami też inne ptaki. Za to na żyznych i zasobnych zbiornikach Łyski gniazdują czasami w koloniach, również w towarzystwie innych ptaków, na przykład Perkozów Dwuczubych lub Śmieszek.

Sprowokowana Łyska reaguje szybko i asertywnie. Potrafi zaatakować nawet potężne i często bardzo agresywne terytorialne samce Łabędzi Niemych, które w zagrożeniu łamią kręgosłupy psom czy lisom.

Gniazdo w formie mniejszej lub całkiem pokaźnej i dość wysokiej platformy z głęboką niecką budowane jest z wszelkich dostępnych materiałów roślinnych – głównie suchych lub świeżych liści, łodyg i gałęzi – odsłonięte lub ukryte w szuwarze, na bazie z połamanych trzcin lub pałek wodnych, na zalegających w wodzie kłodach czy kamieniach, albo unoszące się na powierzchni ale dobrze zakotwiczone. Do gniazda często prowadzi pomost zrobiony z tego samego materiału. Poza właściwym gniazdem łyski budują jeszcze dwie lub trzy podobne platformy, które służą jedynie do odpoczynku.

Samica składa w kwietniu od 6 do 17 jaj i wysiaduje je na zmianę z samcem. Młode są zagniazdownikami niewłaściwymi, co oznacza, że po wykluciu ruszają za rodzicami ale wymagają większej atencji, w tym w szczególności dokarmiania. Co więcej, wykluwają się asynchronicznie (nie jednocześnie), na przestrzeni kilku dni. Gdy matka siedzi na pozostałych jajach, ojciec już wodzi starsze pisklęta. Wkrótce wszystkie są już w komplecie i opiekują się nimi oboje rodzice. Nierzadko para decyduje się na kolejny lęg, wówczas ojciec opiekuje się dorastającymi dziećmi z pierwszego, gdy jego partnerka wysiaduje drugie zniesienie. Zdarza się wówczas, że starsze rodzeństwo pomaga w wychowaniu młodszego. Młode ptaki uzyskują zdolność lotu po około dwóch miesiącach od wylęgu
Łyski żywią się wodnymi roślinami i małymi wodnymi zwierzętami, zimą głównie mięczakami.
Na zimowiska Łyski zwykle przemieszczają się na niewielkie odległości, ale w najbardziej popularnych miejscach gromadzą się niekiedy w wielotysięcznych stadach. Poszukują zbiorników z niezamarzniętą wodą, na przykład przy elektrowniach, które spuszczają nadmiar ciepłej wody. Zatrzymują się również na większych jeziorach, przybrzeżnych wodach morskich oraz zbiornikach i jeziorach w miastach.