Bocian Biały

Bociany Białe są drapieżnikami – wytrwałymi, szybkimi, skutecznymi i świetnie wyposażonymi: długie czerwone nogi zapewniają lepsze pole widzenia i możliwość eksploracji siedlisk niedostępnych dla wielu innych zwierząt; długie czerwone ostre dzioby zwiększają pole rażenia i działają jak śmiertelnie precyzyjna pinceta. Dziób młodych jest ciemnoszary.

Bocian Biały ma bardzo dobry wzrok oraz słuch i jest inteligentny. Te duże białe ptaki z czarnymi piórami na skrzydłach są jednymi z najlepiej rozpoznawalnych gatunków w Polsce, a z pewnością bardziej niż ich skryci kuzyni – Bociany Czarne.

W Polsce od marca/kwietnia do września

Dawniej bociany najchętniej budowały gniazda na dachach, ale od połowy lat siedemdziesiątych obserwujemy masową „kolonizację” słupów trakcji elektrycznej. Energetycy zaczęli więc instalować na zajętych przez nie słupach specjalne platformy. Chociaż wiele ptaków, szczególnie młodych i niedoświadczonych, ginie rażonych prądem, prawdopodobnie platform będzie przybywać, bociany na gniazda najchętniej wybierają bowiem miejsca podobne do tych, w których same przyszły na świat.

Bociany przylatują do Polski w marcu lub kwietniu, a odlatują w sierpniu i we wrześniu, choć zmiany klimatyczne na świecie powoli wpływają zarówno na miejsce, jak i czas wędrówek wszystkich ptaków migrujących.

Pożywienie

Bociany jadają praktycznie wszystko, co zdołają połknąć. Przenoszą pokarm we własnym wolu, pisklęta zaś karmią poprzez zwracanie jego zawartości. Częściej niż żabami żywią się gryzoniami i dżdżownicami, najwięcej natomiast zjadają dużych owadów oraz ich larw. Bardzo lubią ryby. W cieplejszym klimacie ważnym składnikiem ich diety są węże i jaszczurki. Polują na otwartych przestrzeniach. Preferują żyzne, wilgotne łąki i obszary podmokłe. Często żerują w pobliżu człowieka, np. podążając za maszynami rolniczymi w czasie prac na polach, a także na pastwiskach wśród krów i koni. Polując na mysz lub nornika, ptaki te cierpliwie czekają przy norze z dziobem gotowym w ułamku sekundy zadać śmiertelny cios. Gdy tuż pod powierzchnią ziemi dostrzegą ruch, np. kreta, reagują natychmiast. Obserwowano też bociany łapiące całkiem spore ofiary – młode zające czy króliki. W szczególnych wypadkach polują zespołowo.

Gniazda i lęgi

Bociany budują gniazda głównie z gałęzi, a ich nieckę wykładają drobniejszym materiałem – słomą, perzem, sianem, a ostatnio także papierem, folią i niestety również śmiertelnie niebezpiecznymi dla nich sznurkami nylonowymi. Najczęściej zakładają gniazda na wysokości 10–20 m nad ziemią, ale zdarzają się, że są one usytuowane znacznie wyżej lub niżej, a z dala od ludzkich siedzib – nawet na ziemi. Zwykle gniazda są wykorzystywane przez kolejne pokolenia i rozbudowywane przez dziesiątki lat. Ich wysokość dochodzi do 2 m, ale spotyka się konstrukcje mierzące 4 m przy masie przekraczającej 2 t! Średnica może sięgać 2 m. W gniazdach Bocianów obok ich właścicieli żyją Kawki, Wróble, Szpaki, Mazurki, Pliszki, a nawet Pustułki i Kraski.

O najatrakcyjniejsze gniazda zdarzają się walki – czasem na śmierć i życie. Niekiedy niszczone są jaja, a nawet zabijane pisklęta.

Najczęściej do gniazda jako pierwszy przybywa samiec i raczej jest kwestią przypadku, czy jego wybranką będzie partnerka z poprzedniego sezonu. Jeżeli zakończył się on sukcesem, samica również postara się wrócić do tego właśnie gniazda. Bociany Białe nie mają rozbudowanego rytuału godowego. Samica składa najczęściej 3–5 (czasem 7) jaj. Wielkość zniesienia zależy od stażu rodzicielskiego oraz zasobności pokarmowej rewiru. Ptaki, które zakładają rodzinę po raz pierwszy, często wychowują jedynaków. Bociany na wszelki wypadek składają więcej jaj. Jeżeli rok jest dobry, pomyślnie wychowają wszystkie pisklęta. Jeżeli w trakcie wysiadywania, które trwa 33–35 dni, okaże się, że sezon nie będzie zasobny w pożywienie, wyrzucają jedno lub więcej jaj. Statystyczna para w ciągu życia odbywa 5 lęgów i wychowuje 12–15 młodych.

Migracje Bocianów

Pierwsze stada opuszczą Polskę już w połowie sierpnia. Najpierw odlatują ptaki młode oraz te, które w bieżącym sezonie nie wyprowadzały lęgów. Ostatnie możemy zobaczyć jeszcze pod koniec września, pojedyncze nawet później, a wyjątkowo odważne zostają na całą zimę. Takie przypadki ostatnio wydają się częstsze. W Europie Południowej formują się nawet populacje osiadłe, co jest zjawiskiem zupełnie nowym. Zapewne związane jest to ze zmianami klimatycznymi.

Dokąd odlatują Bociany? Najczęściej lecą szlakiem wschodnim do Afryki Równikowej. Część tam spędza zimę, a pozostałe osiągają nawet południowe wybrzeża Afryki. Nie lecą aktywnie (ciągle machając skrzydłami, jak robią to gęsi), lecz szybują, wykorzystując wstępujące prądy powietrza. Doskonale rozpoznają takie „windy”, które wynoszą je bardzo wysoko (oficjalny rekord to 1550 m). Podróżują mniej więcej przez 9 godzin dziennie – od rana do popołudnia, omijając wody, gdyż tam nie tworzą się wstępujące prądy powietrza. Przy sprzyjających warunkach pogodowych lecą ze średnią prędkością ponad 40 km/godz., pokonując dziennie około 340 km. Niektóre przemierzają w ten sposób nawet 12 tys. km w czasie zaledwie 30–40 dni (rekordowo dwudziestu kilku).