Bażant

Bażant to ptak ekstrawagancki. Do tego stopnia, że dawniej nazywanie kogoś bażantem ze względu na niepospolite cechy charakteru lub wyglądu nie musiało oznaczać komplementu. Słowo „bażant” stało się także określeniem rarytasów kulinarnych. Zjawiskowość tego ptaka nie pozostawia wątpliwości, dlaczego.

Z Bażantem, z powodu jego powszechnej rozpoznawalności, jesteśmy oswojeni, ale egzotyczna uroda tego ptaka ciągle zdumiewa i zachwyca. Dotyczy to przede wszystkim samca Bażanta, czyli koguta, który dzięki swojemu ogonowi mierzy nawet 90 cm długości. Uwagę zwraca metalicznie lśniąca, turkusowozielonofioletowa głowa tego ptaka i szyja z okazałym zestawem „biżuterii”: wydatne płatki intensywnie czerwonej brodawkowatej skóry wokół oczu (tzw. korale) i biała obroża na szyi (krajka). Rdzawobrązowy tułów i połyskująca kasztanowa pierś pokryte są czarnymi, a na skrzydłach również białymi cętkami, które tworzą łuskowaty wzór. Wszystko to przypomina misterną tkaninę, która najpiękniej prezentuje się w słońcu.

Fantazyjności dodają Bażantowi długi, pręgowany poprzecznie ogon i ostrogi na nogach. Koguty z obrożą mają zwykle szary kuper, te bez obroży – brązowy. Zdarzają się też ptaki, w których barwie dominuje ciemna, butelkowa zieleń.

Bażant w swoim azjatyckim zasięgu występuje w wielu podgatunkach, które różnią się szczegółami ubarwienia i których charakterystyczne cechy zostały „pomieszane” w europejskich hodowlach.

Natura nie była tak szczodra dla bażancich kur. Ich popielatobrązowy płaszcz pokrywają ciemne, czarniawe cętki, które po bokach ciała kształtem przypominają podkowy. Ogon długi, ostro zakończony, pręgowany. Mniejsze od samców (do 70 cm długości), nierzucające się w oczy kury zdecydowanie częściej niż one kryją się w zaroślach. Opierzone już młode, bez względu na płeć, ubarwieniem przypominają matki.

Bażant nie lubi, by mu przeszkadzano. Wystraszony, gwałtownie zrywa się do szybkiego lotu i charakterystycznym furkotem sam może wystraszyć niedyskretnego obserwatora. Nie jest dobrym lotnikiem i pokonuje tylko krótkie dystanse.

Jak rozpoznać Bażanta po głosie?

Bażant to niedaleki krewny naszej domowej kury, więc i głos ma do niej, a w zasadzie do niego, bo o koguta wszak chodzi, nieco podobny. „Piosenka” Bażanta to krótkie i ostre „ku, ku”. Na „ryku” nie ma już miejsca.

Bażant to gatunek osiadły. Dobrze zaaklimatyzował się w europejskich warunkach. Dziś chętnie przechadza się po polach i łąkach sąsiadujących z gęstymi zaroślami. Polubił także duże ogrody i parki, lasy łęgowe, trzcinowiska i ugory oraz śródpolne zakrzewienia. Te ostatnie pomagają mu chronić się przed drapieżnikami.

Ten ptak włóczęga niechętnie przebywa dłużej w jednym miejscu. Za dnia najlepiej czuje się na ziemi, za to noce spędza na drzewach. Czasem decyduje się na nocleg także w gęstych trzcinowiskach lub innych zaroślach.

Bażancie rodziny opuszczają polne ostoje pod koniec jesieni. Wtedy zaglądają do sadów i ogrodów, gdzie częstują się opadłymi owocami. W pobliżu ludzkich siedzib jeszcze częściej można je zobaczyć zimą. Bażant zbiera nasiona, korzonki i kłącza różnych roślin, chętnie żywi się stonkami, dżdżownicami czy ślimakami.

Z nastaniem zimy samce przystępują do oznaczania swoich terytoriów, informując o tym konkurentów donośnym głosem. Wiosną sąsiadujące ze sobą terytoria mogą stać się arenami kogucich walk. Zazdrosne i zadziorne samce stroszą pióra, kiedy przeciwnik wkracza na ich terytorium. Gdy żadna ze stron nie uzna przewagi drugiej, dochodzi do starcia. W ruch idą dzioby i pazury. Walka jest rozstrzygnięta, kiedy jeden z samców decyduje się na ucieczkę.
Częścią bezkrwawych bojów o samice podczas toków jest donośne „kok-kok-kok”, któremu towarzyszy trzepot skrzydeł.

Bażanty to ptaki poligamiczne. Kiedy składają jaja, świat budzi się do życia po zimie. Lęgi u tego gatunku trwają od kwietnia do czerwca. W gnieździe, w płytkim zagłębieniu w ziemi w pobliżu drzew lub w wygniecionej trawie, samica składa 8–15 oliwkowobrązowych jaj. Z wysiadywaniem jaj i doglądaniem młodych radzi sobie sama. Wszystkie pisklęta wykluwają się jednocześnie.

Bażanty należą do tzw. zagniazdowników, co znaczy, że maluchy są zdolne do opuszczenia gniazda kilka godzin po wylęgu i uczą się same zdobywać pożywienie. Szybko, bo już po dwóch tygodniach od wyklucia się, potrafią podlatywać, a troskliwa samica dogląda ich dalszych postępów przez kolejne dwa i pół miesiąca. Sporadycznie bażancim rodzinom towarzyszą samce. Dojrzałość płciową bażanty osiągają w wieku jednego roku.