Szablodziób
-
Recurvirostra avosetta
Mimo że tylko czarno-białe, delikatnej urody i pełne gracji Szablodzioby niezmiennie przykuwają wzrok i budzą zachwyt. Kontrastowe upierzenie tych elegantów idealnie współgra z ich dostojnym chodem, lecz niech was nie zwiedzie ich wygląd. W środku skrywają waleczną duszę i w obronie młodych nie ugną się nawet przed wielokrotnie większym od nich bielikiem.
Autorka: Adrianna Muszyńska
Jak rozpoznać Szablodzioba?
Gdy przyjrzymy się uważnie Szablodziobom, szybko zrozumiemy skąd ich nazwa. Ich dzioby są wygięte ku górze, co zaznacza się już u świeżo wyklutych piskląt. Długość dzioba oraz stopień wygięcia pomagają w określeniu płci. Samiec ma dziób dłuższy, ale mniej wygięty, a samica krótszy i silniej zagięty. W teorii proste, ale z większej odległości i przy niewprawionym oku, oznaczanie płci na tej podstawie może okazać się kłopotliwe.
Ten charakterystyczny dziób okazuje się bardzo czułym narzędziem. Ptaki brodząc po płyciznach lub unosząc się na wodzie, trzymają go lekko otwarty i prowadzą ruchem wahadłowym tuż pod powierzchnią wody. Różne drobne żyjątka, które łowią mają niewielkie szanse, aby ujść z życiem. Szablodzioby, gdy jest ich więcej, chętnie żerują w tyralierach, wypłaszając i prowadząc w ten sposób przed sobą swoje ofiary. Przyglądając się tym ptakom, warto również zwrócić uwagę na ich niebieskawe, długie i smukłe nogi, które dodają im nieco fantazyjnego wyglądu. Ich specyficzna budowa (stopa jest zaopatrzona w błonę pławną) sprawia, że pisklęta już po kilku dniach od wyklucia są w stanie doskonale pływać, a nawet nurkować, co ułatwia im ucieczkę w razie zagrożenia.
Jak rozpoznać Szablodzioba po głosie?
Odzywa się głośno i często charakterystycznym, raczej miłym dla ucha „kliup, kliup…” Gdzie i kiedy można zobaczyć XXX? [nagłówek H2] Gdzie i kiedy można zobaczyć? Głównie na wybrzeżach, w płytkich lagunach, zatokach czy w ujściach rzek. Na stałych lęgowiskach Szablodzioby gniazdują w niewielkich, luźnych koloniach.
U nas można je obserwować głównie na przelotach, zarówno wiosną (III-V), jak i jesienią (VII-X). Sporadycznie i pojedynczo gniazdują. Poza Europą spotkamy je także w Azji Centralnej, lokalnie na Bliskim Wschodzie oraz w południowej i południowo-wschodniej Afryce.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Szablodzioba?
Głównie na wybrzeżach, w płytkich lagunach, zatokach czy w ujściach rzek. Na stałych lęgowiskach Szablodzioby gniazdują w niewielkich, luźnych koloniach.
U nas można je obserwować głównie na przelotach, zarówno wiosną (III-V), jak i jesienią (VII-X). Sporadycznie i pojedynczo gniazdują. Poza Europą spotkamy je także w Azji Centralnej, lokalnie na Bliskim Wschodzie oraz w południowej i południowo-wschodniej Afryce.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj bliżej Szablodzioba
Po długiej przerwie, nieśmiało i z typową dla siebie elegancją, Szablodzioby zaglądają też do Polski. Ostatnio tu i ówdzie, pojedyncze pary zakładają swoje gniazda, choć czasem zdarza się już 2-6 par w jednej lokalizacji. Większe stadka pojawiają się u nas głownie przelotnie. Ich gniazdo stanowi delikatne zagłębienie w ziemi, blisko wody. Zdarza się, że gniazdują na kopcu z roślin.
Zarówno samica jak i samiec wysiadują jaja na zmianę, przez około 23-25 dni. Pisklęta nie są karmione i od wyklucia żerują samodzielnie. Rodzice wodzą je i ogrzewają, a lotność uzyskują po około 5-6 tygodniach. Po wiekach wybierania jaj z łatwo dostępnych gniazd, niecałe 100 lat temu populacja Szablodziobów załamała się w całej Europie. Obecnie ptaki te powoli odbudowują swoją obecność na naszym kontynencie. Na powrót stają się ozdobą morskich lagun, piaszczystych łach i rozlewisk w dolinach dużych rzek.
Galeria
Z jakim ptakiem można pomylić Szablodzioba?
Rozpoznanie tego gatunku nie sprawia większych problemów, jednak w pośpiechu łatwo go przegapić, jeśli przebywa wśród mew.
Szablodziób w liczbach
Masa ciała | 290-400 g |
Rozpiętość skrzydeł | 67-77 cm |
Długość ciała | 42-46 cm, w tym dziób ok. 8 cm |
Liczebność (w Polsce) | Szablodziób jest w Polsce skrajnie nieliczny i gniazduje nieregularnie, ale korzystając z ochrony w całej Europie odbudowuje swoją populację i jest obecnie w ekspansji, co oznacza, że pojawia się u nas coraz częściej. Całą światową populację szacuje się na 280-470 tysięcy ptaków |
Status | skrajnie nieliczny gatunek lęgowy, objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze. |
Jak pomóc Szablodziobowi?
Dla gniazdujących Szablodziobów jednym z większych zagrożeń są wszędobylscy ludzie oraz niepilnowane psy i koty. Ptaki te mają bardzo waleczną naturę i radzą sobie z drapieżnikami atakującymi z powietrza, jednak w stosunku do ludzi i ich pupili są zwykle bezradne. Jedną z form pomocy dla nich jest edukowanie ludzi, aby w okresie lęgowym nie chodzili po wysychających zbiornikach czy łachach. W praktyce najskuteczniejszą metodą jest codzienne monitorowanie terenu i pilnowanie by nikt nie płoszył ptaków, ani nie zniszczył ich lęgu.
Zagrożeniem mogą być nagłe powodzie i wezbrania wody, jednak w ostatnich latach większym problemem jest nadmierne wysychanie zbiorników, co skutkuje tym, że gniazda budowane wcześniej na wysepkach, nagle stają się dostępne dla każdego. Zadbajmy wspólnie o to, aby jak najwięcej osób brało pod uwagę obecność ptaków i jeśli ktoś je płoszy (często nieświadomie) to nie bójmy się zainterweniować. Dla Szablodziobów będzie to nieoceniona pomoc. Wizerunek Szablodzioba jest w logo jednej z najstarszych i największych na świecie organizacji ochrony przyrody – słynnego Królewskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, któremu patronuje sama Elżbieta II. Szablodzioby stały się też symbolem sukcesu Brytyjczyków na polu aktywnej ochrony przyrody. Sprawmy aby i u nas mogły czuć się bezpiecznie.
Bibliografia
Stawarczyk T., Cofta T., Kajzer Z., Lontkowski J., Sikora A. 2017. Rzadkie ptaki Polski. Studio B&W Wojciech Janecki, Sosnowiec.
Svensson L., Mullarney K., Zetterström D. 2020. Przewodnik Collinsa. Ptaki Europy i Obszaru Śródziemnomorskiego, tłum. Dariusz Graszka-Petrykowski. Wydanie II. Warszawa. Multico pp.134-135.
van de Kam, J., Ens B., Piersma T., Zwarts L. 2004. Shorebirds. An illustrated behavioural ecology. KNNV Publishers. Utrecht.
Wetlands International. 2015. Waterbird Population Estimates. Available at: wpe.wetlands.org. (Dostęp 30.10.2020).
http://wystawa.jestemnaptak.pl/szablodziob-avocet-irecurvirostra-avosettai.html
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie
Zostaw komentarz