Jak chronimy przyrodę? Ochrona bierna.
Zazwyczaj określenie rezerwat, ochrona przyrody, działania ochronne kojarzą się nam z całą listą zakazów, nieingerowaniem i omijaniem obszarów objętych jedną z form ochrony szerokim łukiem. Może coś w tym jest ale warto pozbyć się stereotypów, zajrzeć trochę głębiej i poznać sposoby ochrony cennych miejsc.
Co znaczy BIERNA ochrona przyrody?
Mówiąc o ochronie przyrody najczęściej rozumiemy ją jako ochronę bierną (zachowawczą, rezerwatową), najprościej mówiąc – chronimy naturalne procesy jakie zachodzą w siedlisku, nie ingerujemy, nie poprawiamy, tu przyroda rządzi się swoimi prawami. Ochrona bierna przydaje się szczególnie w miejscach, gdzie siedliska nie mają czasu na regenerację, np. zbyt intensywnie użytkowane lasy lub obszary, w których panuje duża presja turystyczna. To dobra metoda, nie wymaga pracy i nakładów finansowych, jest też skuteczna ale czy zawsze i w przypadku każdego siedliska? W idealnym świecie tak, w realnym, gdzie zaburzyliśmy wiele naturalnych procesów trzeba poszukać innych rozwiązań.
Podstawą do planowania działań ochronnych jest dobre poznanie siedliska, występujących tam gatunków roślin i zwierząt, czynników kształtujących ten obszar, istotnych zagrożeń i określenie tego co chcemy chronić. Bez porządnej inwentaryzacji trudno zaplanować skuteczne działania, a wręcz można zniszczyć cenny element przyrody lub krajobrazu. Tu nie ma gotowych szablonów, każde siedlisko jest inne i ma swój niepowtarzalny charakter, więc zawsze trzeba przygotować coś „na miarę”. Człowiek najlepiej uczy się na błędach, więc warto poznać przykład ochrony, gdzie dobre założenia nie poszły w parze z oceną sytuacji.
Jak to działa (lub nie) w praktyce?
Bohaterami tej historii są dwa fragmenty torfowiska znajdującego się w rozległym kompleksie torfowiskowym. Wybrano odpowiednie płaty siedliska, z cennymi gatunkami roślin, bioróżnorodne i dobrze zachowane i utworzono tam rezerwaty. Ich celem była ochrona ekosystemów torfowiskowych i naturalnych procesów torfotwórczych czyli ochrona bierna.
Do tego momentu wszystko wygląda jak w pięknej baśni, gdzie bohaterowie opowieści mieli żyć długo i szczęśliwie ale… torfowiska jednak nie przetrwały.
Jakie popełniono błędy?
Brak dokładnej analizy terenu i jego potrzeb
Przede wszystkim nie określono jakie zagrożenia występują w tym obszarze. Rozległy kompleks torfowisk, w obrębie którego powołano rezerwaty zmeliorowano aby uproduktywnić pozornie bezużyteczne bagna. Rozległa sieć rowów skutecznie odwodniła torfowisko, również fragmenty objęte ochroną. Nie zbudowano tam zastawek ani progów piętrzących, które mogły zapobiec osuszaniu siedliska ponieważ ochrona rezerwatowa nie dopuszcza działań ochrony czynnej.
Pozostał zapis, który obecnie chroni zwarte, pospolite zakrzaczenia wierzb, zamiast rzadkiej roślinności torfowiskowej, a o procesach odkładania się torfu wszyscy już zapomnieli. Pożytek przyrodniczy z tego jest taki, że „rezerwaty” mogą służyć jako ostoje dzikiej przyrody, zawsze znajdzie tam schronienie sarna lub inne zwierzęta, podobnie zresztą jak w okolicznych szuwarach, które zastąpiły rozległe niegdyś torfowiska.
Utrata bogactwa torfowisk
Prawda jest taka, że podobny cel osiągnęlibyśmy nie niszcząc torfowisk, z tym że ostoja byłaby dużo cenniejsza i byłoby dużo taniej. Po raz kolejny okazało się, że uproduktywnianie mokradeł nie przynosi pożądanych rezultatów.
W zamian za niezwykle cenne przyrodniczo torfowiska i obszary retencjonowania wody można otrzymać jedynie mało użyteczne gospodarczo, trudne w użytkowaniu łąki wilgotne, które z czasem właśnie ze względu na trudności w użytkowaniu są porzucane, a zapomniane przekształcają się w szuwary. Tym samym niesamowite bogactwo gatunkowe torfowisk zamieniamy na ubogie zbiorowiska szuwarowe. Przykładowo w zdjęciu fitosocjologicznym wykonanym na dobrze zachowanym torfowisku, na powierzchni 25m2 może występować ok. 70 gatunków (roślin naczyniowych i mchów), w szuwarze to zazwyczaj od 3 do 5 gatunków…
Jaki stąd morał?
Nie da się chronić siedliska nie zwracając uwagi na jego otoczenie. Dlatego ważne są całe ekosystemy i zachodzące w nich procesy. Zrozumienie takich zależności to już spora część sukcesu. Trzeba też pamiętać o tym, że łatwiej coś popsuć niż naprawić. Przywracanie naturalnych procesów to sporo pracy i kosztów ale robimy to krok po kroku w naszych nieszablonowych rezerwatach.
Jak czynnie chronimy przyrodę w naszej ostoi dla ptaków?
Chcesz stworzyć razem z nami tę piękną ostoję dla ptaków?
Aż 600 hektarów podmokłych łąk, muraw i mokradeł – raj dla Czajek, Kszyków i Gęsi, ale też cennych gatunków roślin.
Chronimy ten obszar również dla Was – bo bagna są dobre dla klimatu!
Sprawdź, co robimy dla ptaków w naszej ostoi Księżycowe Łąki.
Dlaczego chcemy razem z Tobą chronić bagna?
Bo bagna są dobre! Dla klimatu, dla nas i dla ptaków. Dla całej Bioróżnorodności.
Bo znikną Czajki, Krwawodzioby, Kszyki, Potrzosy…. !!!
Takie właśnie siedliska mokradłowe – które mamy szansę tutaj uratować – są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.
Włącz się do zmiany
Bądź na pTAK!, Wspieraj ochronę ptaków i przyrody.
PLN
Podaruj łąkę dla Podróżniczka!
Wystarczy 30 PLN co miesiąc, żeby miał dzięki Tobie Dom!
Wiesz, skoszenie 1 ha podmokłej łąki, gdzie ten ptak żyje kosztuje nas 600 PLN. Rocznie potrzebujemy aż 550 000 PLN, żeby utrzymać takie tereny. To również dom dla Kszyków, Czajek, Wodniczek, czy Błotniaków Stawowych. Podaruj im co miesiąc 30 PLN i mamy gotową łąkę!
Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!
Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.
- 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar!
Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.
Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
- Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka.
Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
- Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!
Dołącz do społeczności
Poznaj Ogrody na pTAK! które tworzymy w całej Polsce. Czytaj o Nocy Sów. Odwiedź nasze ostoje przyrody.
Zostaw komentarz