Jak rozpoznać Pustułkę?
Jest to jeden z najmniejszych i najbardziej pospolity sokół żyjący w Europie.
Występuje u niej dość wyraźny dymorfizm płciowy: samiec ma popielatoniebieską głowę, kremową, kreskowaną pierś, ceglaste skrzydła i plecy z czarnymi cętkami oraz czarne lotki. Ogon w takim samym odcieniu co głowa, z białawym brzegiem i poprzedzającym go czarnym pasem.
Samica i młode są bardziej jednolicie brązowe, z większą ilością prążków i cętek na całym ciele. Tak jak u samca, lotki są czarne, a przy końcówce ogona przebiega czarny pas.
Obydwie płcie i młode mają duże, charakterystyczne dla sokołów, ciemne oczy. Dziób jest żółty, z czarną, hakowatą końcówką, która służy do rozszarpywania ofiar. Nogi żółte, zakończone ciemnymi, długimi szponami.
Jak rozpoznać Pustułkę po głosie?
Głośne, wysokie, przypominające gdakanie kaj-kaj…
Uwaga – przypomina głosy innych ptaków szponiastych, co może utrudniać jednoznaczne rozpoznanie.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Pustułkę?
Pustułka preferuje przynajmniej częściowo porośnięte krótką trawą tereny otwarte lub półotwarte, na których może polować na gryzonie: pola, łąki, pastwiska, odłogi, a nawet rozległe trawniki, czy szerokie pasy drogowe z nielicznymi drzewami lub słupami na których może odpocząć. Coraz częściej osiedla się w miastach, gdzie znajduje dostatecznie dużo trawiastych przestrzeni służących jej za łowiska oraz dużą ilość budynków, które nadają się na miejsce na gniazdo.
Część populacji zostaje w Polsce cały rok (zwłaszcza te z miast i południa kraju), reszta zimuje na zachodzie i południu Europy lub w północnej Afryce.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj Pustułkę bliżej
Pustułka to drugi, po Myszołowie, najpospolitszy ptak drapieżny w Polsce. O ile dawniej najchętniej gnieździła się na polach i łąkach, obecnie coraz chętniej wybiera siedliska zurbanizowane, czyli w bliskim sąsiedztwie ludzi. Prawdopodobnie wielu z nas, zwłaszcza tych mieszkających w miastach, ma w swojej okolicy parę Pustułek, która gniazduje na pobliskiej wieży kościelnej, wysokim, dobrze osłoniętym gzymsie, w jakimś zakamarku na blokowym dachu albo w specjalnej budce lęgowej.
Tak jak wszystkie sokoły, Pustułka jest drapieżnikiem. W przeciwieństwie do wielu swoich kuzynów i poza miastami, rzadko poluje na ptaki. Woli gryzonie (zwłaszcza norniki i myszy), krety, a nawet gady lub bezkręgowce (szczególnie w cieplejszym klimacie). Ze względu na preferowany pokarm, polując zawisają w powietrzu intensywnie łopocząc skrzydłami, po czym spadają na wypatrzonego gryzonia lub gada, zabijając go przy użyciu pazurów i wagi ciała. Nadwyżkę pożywienia gromadzą w pobliżu gniazda. Polują w promieniu kilku kilometrów od niego. Pustułka widzi w ultrafiolecie, co prawdopodobnie pozwala jej dostrzec świeże ślady moczu zostawione przez gryzonie, a następnie podążać ich tropem.
Lęgi zaczyna około kwietnia, bardzo często z partnerem z poprzedniego roku. Z reguły monogamiczna, ale w latach z dostateczną ilością pożywienia, samiec może wiązać się z dwoma samicami. Pustułka wyprowadza jeden lęg w roku, który w przypadku straty może powtórzyć. Jest terytorialna, ale aktywnie broni tylko bliskiej okolicy gniazda. Czasami, zwłaszcza w miastach na południu Europy lub w Azji Centralnej, zakłada małe, luźne kolonie, z gniazdami oddalonymi od siebie o 10-50 metrów. Gniazda nie buduje. Jaja składa bezpośrednio na podłożu półki skalnej, dostatecznie głębokiego wyłomu w murze, balkonu czy innej niszy naturalnej lub konstrukcyjnej. Chętnie zajmuje też odpowiednio duże budki lęgowe, a także opuszczone gniazda ptaków krukowatych. Najczęściej wysoko – około 20 metrów – nad ziemią. (Najwyżej położone gniazdo Pustułki w Polsce znajduje się na Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, na poziomie 64 m).
Samica składa 3-8 (najczęściej 5-6) jaj, które zaczyna wysiadywać po złożeniu trzeciego. Samiec dostarcza pokarm, który samica zjada poza gniazdem. Młode opuszczają gniazdo po 30-31 dniach, ale przez kolejne dwa tygodnie karmią je rodzice. Sukces lęgowy osiąga około 60-80% par, a populacje miejskie radzą sobie lepiej, niż wiejskie.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Pustułkę?
Pustułka to nasz najbardziej kolorowy, w przeważającej tonacji brązoworudy oraz najliczniejszy i najbardziej wszędobylski sokół. Inny gatunek, którego również spotkamy w mieście, to Sokół Wędrowny, jednak znacznie rzadszy, dużo bardziej dyskretny i trzymający się na dużych wysokościach, przez co rzadko obserwowany, znacznie większy, o wyrazistym, grafitowo-białym upierzeniu. (zdjęcie poniżej: Sokół Wędrowny)
Pustułka w liczbach
| Masa ciała | Samica: ok. 190–280 g, Samiec: ok. 180–230 g |
| Rozpiętość skrzydeł | 68–78 cm |
| Długość ciała | 33–37 cm |
| Liczebność (w Polsce) | ok. 5 tysięcy par |
| Status | Pod ochroną ścisłą, wymaga ochrony czynnej. |
Jak pomóc Pustułce?
Największym zagrożeniem dla Pustułek jest trucie gryzoni i innych ofiar, na które polują oraz brak odpowiednich miejsc lęgowych, a także kolizje z wiatrakami, budynkami lub samochodami. Możemy im pomóc poprzez ograniczenie używania pestycydów tak samo na polach, jak w miastach i pasach drogowych oraz poprzez wywieszanie odpowiednich budek lęgowych.
Istnieje wiele inicjatyw lokalnych, które zajmują się dokumentowaniem gniazd i lęgów Pustułek w różnych miastach. Jeśli Pustułki zagnieździły się na twoim osiedlu lub obok twojego domu, zgłoś to do jednej z lokalnych organizacji. Możesz przyczynić się do poprawy stanu wiedzy o ich polskiej populacji.
Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!
Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.
- 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar!
Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.
Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
- Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka.
Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
- Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zostaw komentarz