Gęś Gęgawa

Gęgawę łatwo rozpoznać zarówno po charakterystycznym wyglądzie, jak i głosie. Jest to duży ptak o masywnej budowie ciała. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy, ale samce są nieco większe od samic. Dziób tych Gęsi ma barwę różowawopomarańczową lub różową i wyraziście odcina się od brązowoszarego ciała oraz pięknie srebrzących się w słońcu jasnopopielatych wierzchów skrzydeł.

Wierzch i boki mają poprzeczne prążkowanie, spód jest jaśniejszy z ciemniejszym prążkowaniem, a brzuch i podogonie są białe. Nogi Gęgawy są bladoróżowe. Jako jedyna z gęsi europejskich ma dwubarwny spód skrzydeł. Ciemny spody skrzydeł silnie kontrastują z jasnoszarymi pokrywami. To cecha, dzięki której można łatwo rozpoznać ją w locie.

Jak rozpoznać Gęgawę po głosie?

Gęgawy są dość gadatliwe. Ich głos jest bardzo charakterystyczny i trudno pomylić go z jakimkolwiek innym. Jest to nieco ochrypłe, nosowe gęganie, w którym wyróżnić można 3 sylaby. Pierwsza z nich jest wyższa, falsetowa, mocno zaakcentowana i wydłużona, druga oraz trzecia są o wiele krótsze. Brzmią mniej więcej tak: „kijaaa-ga-ga”.

Gęgawę można spotkać od przedwiośnia do wczesnej zimy na terenie całej Polski oprócz rejonów podgórskich. Gniazda zakłada zazwyczaj w biotopach podmokłych, a więc np. na wrzosowiskach, płytkich jeziorach czy wybrzeżu morskim. Gniazdujące w naszym kraju Gęgawy są najczęściej ptakami wędrownymi, choć coraz więcej z nich decyduje się zostać u nas na zimę.

W Polsce najłatwiej zaobserwować Gęgawy w miejscach, gdzie najchętniej rezydują. Są to: Stawy Milickie, ujście Warty, dolina dolnej Odry, Zalew Szczeciński, a także nad Biebrzą, Narwią i jeziorem Gopłem.

Gęgawy to niezwykle towarzyskie i ufne ptaki. Z natury nie boją się ludzi, a nawet do nich lgną. Dzięki tym cechom łatwo było nam je oswoić. To właśnie one były jednymi z pierwszych udomowionych przez ludzi ptaków. Stało się to około 5000 lat temu w Mezopotamii albo na Bliskim Wschodzie. Jeżeli zastanawiasz się, dlaczego Gęsi domowe (choć przecież pochodzą od Gęgaw) są obecnie niemal wyłącznie białe, odpowiedź jest dość prozaiczna i podyktowana praktycznymi względami. Jest tak, ponieważ ludzie preferowali ten kolor upierzenia. Białe gęsie pióra i puch świetnie nadawały się do wypełniania kołder i poduszek, bez problemu można je było zafarbować na dowolny kolor bez konieczności ich wcześniejszego odbarwiania, a poza tym masywnego białego ptaka o wiele łatwiej dostrzec na polu, co pomagało w codziennej pracy gęsiarzom.

Gęsi potrafią być tak związane z człowiekiem jak pies. Małe Gęgawy szybko przyzwyczajają się do swoich opiekunów. Są mu wierne i wobec niego lojalne. Za każdym razem cieszą się na widok swojego właściciela, ogłaszając całej okolicy swoją radość donośnym gęganiem.

Co ciekawe Gęgawy to jedne z najstarszych ptaków żyjących na ziemi. Niewiele jest bowiem dzisiaj zwierząt tak starych jak one. Gęgawy towarzyszyły dinozaurom i były świadkami ich wymierania! W wielu religiach były uważane za ptaki święte. W dawnych wierzeniach często można spotkać mit o Gęsi, która swoim przenikliwym krzykiem obudziła martwą planetę do życia. Nasi słowiańscy przodkowie uważali, że klucze wędrownych Gęsi przynosiły rodzącym się ludziom dusze z przedwiecznej, bajecznej krainy zwanej Wyrajem, a po śmierci odprowadzały je tam ponownie.

Gęgawy łączą się w pary na całe życie i są sobie wierne. Gniazda, które mogą być ulokowane na lądzie albo wodzie, budują wyłącznie samice z roślin wodnych, gałązek, traw i liści. Chętnie wybierają osłonięte miejsca (np. w trzcinach, szuwarach, na wysepkach lub brzegach jezior czy rzek). Po lęgach, które mają miejsce w marcu lub kwietniu, odbywa się pierzenie. Wówczas ptaki wymieniają wszystkie lotki i w tym okresie nie są zdolne do lotu. Kiedy jeden z partnerów ginie, drugi już do końca życia pozostaje samotny. Jeśli Gęś osieroci młode, przeżywają one prawdziwy dramat, cierpiąc z tęsknoty. Największym wsparciem w trudnym okresie żałoby są dla nich spokrewnione z nimi Gęsi ze stada.

W czasie wiosennych i jesiennych migracji Gęgawy często łączą się w większe grupy z innymi gatunkami Gęsi np. z Gęsiami Białoczelnymi, Berniklami Białolicymi czy Gęsiami Zbożowymi.

Gęgawy są w Polsce ptakiem łownym, a sezon na nie trwa od 1 września do 21 grudnia, a w niektórych rejonach nawet do 15 stycznia. Polowania są niestety obecnie najczęstszą przyczyną ich śmierci.

Gęgawy są w Polsce ptakiem łownym, a sezon na nie trwa od 1 września do 21 grudnia, a w niektórych rejonach nawet do 15 stycznia. Polowania są niestety obecnie najczęstszą przyczyną ich śmierci.