Żuraw

Duży, większy od Bociana, o bardzo długich nogach, długiej szyi i dość krótkim dziobie, z wydłużonymi piórami skrzydeł robiącymi wrażenie napuszonego ogona, który najokazalej się prezentuje, gdy Żuraw dostojnie kroczy przed siebie. Lata z wyciągniętą szyją, wolno uderzając długimi, szerokimi skrzydłami. Ubarwienie ma popielate z czarną szyją, rudym nalotem na grzbiecie (widocznym głównie w sezonie lęgowym), czerwoną czapeczką na szczycie głowy (jest to naga skóra, nie pióra) i białą pręgą, ciągnącą się od oka, przez cale policzki i dalej wzdłuż karku opadająca na plecy. Brak dymorfizmu płciowego. Pisklęta po wykluciu są okryte żółtoszarym puchem, po wypierzeniu młode są podobne do dorosłych, ale są ogólnie jaśniejsze i przede wszystkim pozbawione pióropusza „w ogonie” oraz kontrastowych biało-czarnych barw na głowie i szyi.

Jak rozpoznać Żurawia po głosie?

Charakterystyczny, przypominający głos trąbki, klangor, którym tak chętnie i często odzywają się Żurawie (również przelatujące w kluczach lub liniach), może być słyszalny w promieniu kilku kilometrów. Powstaje dzięki pętlowej budowie tchawicy, działającej jak pudło rezonansowe.

U nas najliczniej Żurawie gniazdują w północnej Polsce, rzadziej na południu kraju. Na lęgowiska Żuraw najchętniej wybiera różne siedliska podmokłe: od torfowisk i olsów, po niewielkie zadrzewienia i zakrzewienia przy śródpolnych oczkach wodnych. W okresie przelotów i zimowania – od października do lutego i marca – często Żeruje na polach uprawnych.

W czasie migracji i na zimowiskach Żurawie zbijają się w ogromne, nawet wielotysięczne stadach. U nas największe jesienne sejmiki zbierają się w rejonie Parku Narodowego Ujście Warty, w dolinie Dolnej Odry, na Bagnach Biebrzańskich, w Narwiańskim, Poleskim i Słowińskim Parku Narodowym, czy na Stawach Milickich.

Żuraw jest ptakiem wędrownym, choć w odpowiedzi na zmiany klimatyczne okres jego migracji systematycznie się skraca i coraz więcej ptaków zimuje na miejscu. Tradycyjne zimowiska znajdowały się w południowej Europie, na Bliskim Wschodzie, w Północnej Afryce i Etiopii. Żurawie lęgnące się na północy kontynentu azjatyckiego lecą do południowych Chin, do Indii i Iranu.

Żuraw jest ptakiem dwuśrodowiskowym. Najchętniej zakłada gniazda na śródleśnych mokradłach, w olsach i borach bagiennych, na grząskich obrzeżach stawów i jezior, w zabagnionych dolinach rzecznych – choć ostatnio coraz częściej choćby na polach uprawnych, w bliskim sąsiedztwie zabudowań. Za to po okresie gniazdowym, wiele ptaków żeruje na otwartych terenach łąk i pól.

Żurawie osiągają dojrzałość płciową w 3-5 roku życia. Są ptakami ściśle monogamicznym, a pary zwykle łączą się na całe życie. Wiosną, po przylocie, odbywają widowiskowe tańce godowe, którym towarzyszy donośny klangor. Terytorium lęgowe może zajmować kilkadziesiąt hektarów, a minimalna odległość pomiędzy gniazdami sąsiednich par wynosi ok. 150-450 metrów. Gniazdo, szczególnie jeśli pobudowane jest w terenie podmokłym (co jeszcze do niedawna wydawało się oczywiste), jest kopcem z liści i łodyg otaczającej roślinności, o średnicy do 80 cm., a wyjątkowo nawet do 200 cm. W zniesieniu są dwa jaja, złożone w odstępie dwudniowym. Wysiadywanie, od pierwszego jaja, trwa 30 dni. Po wykluciu pierwszego pisklęcia, samiec przez kilka dni opiekuje się nim poza gniazdem, podczas gdy samica kończy wysiadywanie drugiego jaja. Starsze i silniejsze pisklę jest bardzo agresywne wobec młodszego, ale po kilku dniach rywalizacja ustaje i rodzina może już przebywać razem. Pisklęta początkowo są karmione przez rodziców, później samodzielnie pobierają pokarm.

Żurawie są zagniazdownikami, ale na noc zwykle wracają do gniazda. Pisklętom najszybciej rosną nogi, zdolność do lotu uzyskują po około 10 tygodniach życia. Po lęgach, ptaki łączą się w coraz większe stada z innymi rodzinami oraz ptakami, które w danym sezonie nie podchodziły do lęgów.

Żuraw zjada bezkręgowce i drobne kręgowce, ziarna, nasiona, i miękkie części roślin.