Chcesz stworzyć razem z nami tę piękną ostoję dla ptaków?

Aż 600 hektarów podmokłych łąk, muraw i mokradeł – raj dla Czajek, Kszyków i Gęsi, ale też cennych gatunków roślin. Chronimy ten obszar również dla Was – bo bagna są dobre dla klimatu!

Jak wygląda uroczysko Księżycowe Łąki?

Centralna i południowa część

Centralną i południową część obszaru stanowią rozległe tereny otwarte, o łącznej powierzchni ok. 600 ha. Ukształtowanie terenu (opada on lekko w kierunku rzeki Czarnej stanowiącej oś płytkiej doliny) sprawia, że wykształciła się tu przyrodniczo atrakcyjna mozaika siedlisk: od ciepłolubnych muraw napiaskowych, przez łąki świeże i wilgotne, po szuwary turzycowe i trzcinowiska.

Teren niestety pocięty jest gęstą siecią rowów melioracji szczegółowej o charakterze wyłącznie odwadniającym, co wyraźnie negatywnie wpływa na stan tutejszych siedlisk oraz bilans wodno-glebowy i mikroklimat. Historycznie były to łąki i pola uprawne nieistniejących już wsi Barkniewko i Marianowo. Obie wsie zostały wysiedlone i zrównane z ziemią przez utworzenie poligonu wojskowego.

Stan uroczyska

To właśnie w związku z przedwojennym, rolniczym sposobem zagospodarowania tych trenów powstał system rowów melioracyjnych, który od tamtego czasu nie był udrażniany. Ponadto przez dziesięciolecia tereny te były rozjeżdżane gąsienicami czołgów i rozrywane wybuchami bomb i pocisków artyleryjskich, co doprowadziło do ich dewastacji.

Ze względu na te negatywne czynniki – szuwary, łąki wilgotne i łąki świeże zachowane są w stanie niezadowalającym (ok. 40% powierzchni) i złym (ok. 60% areału), a na pogorszenie stanu ich zachowania wpływ miała sukcesja drzew i krzewów spowodowana odwadnianiem tego terenu. Ciepłolubne murawy napiaskowe, a więc siedliska „niezależne” od wysokiego stopnia uwodnienia na ok. 30% zajmowanej przez nie powierzchni zachowane są właściwie, a stan niezadowalający i zły stwierdzono na zbliżonym wielkością areale (łącznie ok. 70%)

Podejźrzon księżycowy – Botrychium lunaria – rzadka paproć objęta ochroną ścisłą, umieszczona w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Niewielka, bo zaledwie kilkunastocentymetrowa roślina o urokliwym wyglądzie. To właśnie jej mitycznego kwiatu poszukiwano w czasie przesilenia letniego czyli Wigilii Świętego Jana. Według niektórych podań kwiatem paproci jest nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum.

Mamy szczęście, bo również ta paproć występuje w naszej ostoi! Podobnie jak podejźrzon, także ten gatunek znajduje się pod ochroną ścisłą i ujęty został w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin.

W wilgotnych miejscach można spotkać dwie kukułki – szerokolistną Dactylorhiza majalis i krwistą D. incarnata. Pod tymi nazwami kryją się piękne, dzikie storczyki.

Wyjątkową rośliną jest też starodub łąkowy Ostericum palustre, który w Polsce występuje raptem na ok. 150 stanowiskach! Podobnie jak nasi pozostali bohaterowie jest on objęty ochroną ścisłą, umieszczono go w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, a także na Polskiej Czerwonej Liście Roślin.

Rzadkość występowania i zasięg większości populacji ograniczony do krajów UE spowodował, że Unia Europejska także ten gatunek objęła ochroną w ramach Dyrektywy Siedliskowej.

Nasze zadania

Opracowaliśmy plan zagospodarowania uroczyska Księżycowe Łąki na najbliższe lata, który został zaakceptowany przez Nadleśnictwo Okonek.

Teren naszego Uroczyska jest obecnie pocięty gęstą siecią rowów melioracyjnych. W efekcie, wiosenne rozlewiska utrzymują się zbyt krótko,
a woda, która najpierw zachęca ptaki do budowania gniazd, zbyt szybko spływa z łąk rowami melioracyjnymi i ptaki porzucają lęgi lub nie są w stanie wykarmić potem młodych. Woda jest niezbędna także dla łąk wilgotnych, zmiennowilgotnych i szuwarów.
Naszym najważniejszym zadaniem jest więc zatrzymanie tych rozległych, wiosennych rozlewisk przez kilka miesięcy, przynajmniej do końca czerwca.

Jak?
Planujemy budowę prostych zastawek na kluczowych rowach odprowadzających wodę z łąk. Oczywiście wszystkie działania (np. budowa nowych urządzeń piętrzących, zasypywanie rowów melioracyjnych) zostaną poprzedzone szczegółową ekspertyzą siedliskowo-hydrologiczną, która wskaże docelowe miejsca i dokładny zakres dalszych prac hydrotechnicznych.

W dalszym etapie chcielibyśmy uzyskać środki na renaturalizację doliny rzeki Czarnej, której koryto miejscami zostało wyprostowane.

Koszenie oraz usuwanie niektórych drzew i krzewów.

Aby zachować otwarte przestrzenie podmokłych łąk, tak cenne dla Żurawi, Gęsi, Czajek, czy polujących Orlików usuniemy część młodych drzew i krzewów.
Oczywiście, prowadzimy zrównoważone działania bo przecież niektóre ptaki, jak Gąsiorek, Remiz, czy Świerszczak potrzebują drzew i krzewów, żeby założyć gniazdo. Będziemy też kosić niektóre obszary ( i prowadzić wypas zwierząt) dla tych ptaków, które potrzebują niskiej roślinności, aby założyć gniazdo. Koszenie sprzyja też różnorodności biologicznej – rzadkie gatunki roślin potrzebują światła i na niekoszonych łąkach przegrywają konkurencję z wysokimi bylinami.

Wypas zwierząt

Na murawach i łąkach świeżych planujemy okresowe wypasanie koni. Dzięki nim powstanie mozaika niskiej roślinności, którą lubią ptaki. Niedojedzone kępki roślin mogą służyć za schronienie, a niska ruń ułatwia poszukiwanie pożywienia, dlatego ptaki tak często towarzyszą pasącym się zwierzętom. Wiele cennych gatunków murawowych lubi światło, dlatego tak ważne jest utrzymanie niskiej roślinności, czemu znacząco sprzyja zgryzanie przez konie.