Ostoje dla ptaków

Uroczysko Księżycowe Łąki

Symbolem naszego uroczyska jest Podejźrzon księżycowy (Botrychium lunaria). Podobno mitycznego kwiatu tej właśnie paproci poszukiwano w czasie przesilenia letniego czyli Wigilii Świętego Jana. Stąd też magiczna nazwa – Księżycowe Łąki. Te rozległe tereny to również pełne życia podmokłe łąki, trzcinowiska i ciepłolubne murawy napiaskowe – dom dla Czajek, Kszyków, Potrzosów i Derkaczy.

Rezerwat przyrody Jestem na pTAK! uroczysko Księżycowe Łąki

Opis miejsca

Chcesz stworzyć razem z nami tę piękną ostoję dla ptaków?

Aż 600 hektarów podmokłych łąk, muraw i mokradeł – raj dla Czajek, Kszyków i Gęsi, ale też cennych gatunków roślin. Chronimy ten obszar również dla Was – bo bagna są dobre dla klimatu!

Uroczysko Księżycowe Łąki

to teren byłego poligonu wojskowego, obecnie w zarządzie Nadleśnictwa Okonek. Teren ten został włączony do sieci
Natura 2000 pod numerem PLH300021. Dzięki współpracy stowarzyszenia Jestem na pTAK!
i Nadleśnictwa Okonek otworzył się nowy rozdział dla uroczyska Księżycowe Łąki.

W dniu 22.02.2021 r. podpisaliśmy umowę z Nadleśnictwem o współpracy
w restytucji obszaru o powierzchni około 600 ha na rzecz poprawy warunków bytowania
ptaków wodno – błotnych i ochrony siedlisk mokradłowych.

Galeria

Jak wygląda uroczysko Księżycowe Łąki?

Centralna i południowa część

Centralną i południową część obszaru stanowią rozległe tereny otwarte, o łącznej powierzchni ok. 600 ha. Ukształtowanie terenu (opada on lekko w kierunku rzeki Czarnej stanowiącej oś płytkiej doliny) sprawia, że wykształciła się tu przyrodniczo atrakcyjna mozaika siedlisk: od ciepłolubnych muraw napiaskowych, przez łąki świeże i wilgotne, po szuwary turzycowe i trzcinowiska.

Teren niestety pocięty jest gęstą siecią rowów melioracji szczegółowej o charakterze wyłącznie odwadniającym, co wyraźnie negatywnie wpływa na stan tutejszych siedlisk oraz bilans wodno-glebowy i mikroklimat. Historycznie były to łąki i pola uprawne nieistniejących już wsi Barkniewko i Marianowo. Obie wsie zostały wysiedlone i zrównane z ziemią przez utworzenie poligonu wojskowego.

Sieć starych rowów melioracyjnych negatywnie wpływa na stan tutejszych siedlisk oraz bilans wodno-glebowy i mikroklimat.

Stan uroczyska

To właśnie w związku z przedwojennym, rolniczym sposobem zagospodarowania tych trenów powstał system rowów melioracyjnych, który od tamtego czasu nie był udrażniany. Ponadto przez dziesięciolecia tereny te były rozjeżdżane gąsienicami czołgów i rozrywane wybuchami bomb i pocisków artyleryjskich, co doprowadziło do ich dewastacji.

Ze względu na te negatywne czynniki – szuwary, łąki wilgotne i łąki świeże zachowane są w stanie niezadowalającym (ok. 40% powierzchni) i złym (ok. 60% areału), a na pogorszenie stanu ich zachowania wpływ miała sukcesja drzew i krzewów spowodowana odwadnianiem tego terenu. Ciepłolubne murawy napiaskowe, a więc siedliska „niezależne” od wysokiego stopnia uwodnienia na ok. 30% zajmowanej przez nie powierzchni zachowane są właściwie, a stan niezadowalający i zły stwierdzono na zbliżonym wielkością areale (łącznie ok. 70%)

Jakim ptakom dajemy dom?

Spośród wielu gatunków ptaków, które znajdą schronienie na Księżycowych Łąkach, są między innymi:

Jak wygląda Jemiołuszka?
Jemiołuszka Bombycilla garrulus poznaj ptaka
Jak wygląda Gęś Białoczelna?
Gęś Białoczelna Anser albifrons poznaj ptaka
Jak wygląda Trzcinniczek?
Trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus poznaj ptaka
Jak wygląda Zaganiacz?
Zaganiacz Hippolais icterina poznaj ptaka
Jak wygląda Włochatka?
Włochatka Aegolius funereus poznaj ptaka
Jak wygląda Uszatka?
Uszatka Asio otus poznaj ptaka
Myszołów Buteo buteo poznaj ptaka
Sóweczka
Sóweczka Glaucidium passerinum poznaj ptaka
Jak wygląda Dzięcioł czarny?
Dzięcioł Czarny Dryocopus martius poznaj ptaka
Uszatka Błotna Asio flammeus poznaj ptaka
Jak wygląda Łozówka
Łozówka Acrocephalus palustris poznaj ptaka
Jak wygląda Zielonka?
Zielonka Porzana parva poznaj ptaka
Rycyk Limosa limosa poznaj ptaka
Jak wygląda Dziwonia?
Dziwonia Carpodacus erythrinus poznaj ptaka
Wodnik Rallus aquaticus poznaj ptaka
Jak wygląda Gąsiorek?
Gąsiorek Lanius collurio poznaj ptaka
Jak wygląda Bażant?
Bażant Phasianus colchicus poznaj ptaka
Jak wygląda Czapla?
Czapla Siwa Ardea cinerea poznaj ptaka
Jak wygląda Puszczyk zwyczajny
Puszczyk (zwyczajny) Strix aluco poznaj ptaka
Bocian Biały Ciconia ciconia poznaj ptaka
Czajka Vanellus vanellus poznaj ptaka
Błotniak Stawowy Circus aeruginosus poznaj ptaka

Jakie rośliny chronimy?

Pośród wielu gatunków roślin, które znajdą dla siebie miejsce na Księżycowych Łąkach są między innymi:

Podejźrzon księżycowy rzadka paproć objęta ochroną ścisłą, umieszczona w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin

Podejźrzon księżycowyBotrychium lunaria – rzadka paproć objęta ochroną ścisłą, umieszczona w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Niewielka, bo zaledwie kilkunastocentymetrowa roślina o urokliwym wyglądzie. To właśnie jej mitycznego kwiatu poszukiwano w czasie przesilenia letniego czyli Wigilii Świętego Jana. Według niektórych podań kwiatem paproci jest nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum.

Mamy szczęście, bo również ta paproć występuje w naszej ostoi! Podobnie jak podejźrzon, także ten gatunek znajduje się pod ochroną ścisłą i ujęty został w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin.

Kukułka szerokolistna, piękny storczyk łąk w Uroczysku Księżycowe Łąki

W wilgotnych miejscach można spotkać dwie kukułki – szerokolistną Dactylorhiza majalis i krwistą D. incarnata. Pod tymi nazwami kryją się piękne, dzikie storczyki.

Wyjątkową rośliną jest też starodub łąkowy Ostericum palustre, który w Polsce występuje raptem na ok. 150 stanowiskach! Podobnie jak nasi pozostali bohaterowie jest on objęty ochroną ścisłą, umieszczono go w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, a także na Polskiej Czerwonej Liście Roślin.

Rzadkość występowania i zasięg większości populacji ograniczony do krajów UE spowodował, że Unia Europejska także ten gatunek objęła ochroną w ramach Dyrektywy Siedliskowej.

Wśród siedlisk naszego uroczyska na największą uwagę zasługują murawy napiaskowe, które w pełni kwitnienia zachwycają kolorami delikatnych kwiatów macierzanki, goździków i jasieńca, ale też mnóstwem motyli i innych owadów. To tętniące życiem miejsce, w którym można spotkać mrówkolwa, trzyszcza i dzikie pszczoły oraz posłuchać koncertów świerszczy. Właśnie tam można odnaleźć tajemniczego podejźrzona księżycowego.

Równie urzekające są łąki wilgotne z fioletowymi ostrożeniami, żółtymi kaczeńcami i jaskrami, różowymi kwiatostanami kukułek – naszych rodzimych storczyków oraz łanami firletki poszarpanej zwanej niegdyś kwiatem kukułki, ponieważ właśnie podczas jej kwitnienia najczęściej można usłyszeć tego ptaka.

Rzadkim i cennym siedliskiem są łąki zmiennowilgotne. Dzięki bardzo zróżnicowanym warunkom wilgotnościowym (okresowo może na nich stagnować woda lub być sucho jak na murawach) charakteryzują się dużą różnorodnością i bogactwem gatunkowym roślin. Możemy na nich spotkać gatunki z muraw, łąk świeżych i wilgotnych.

W naszym uroczysku odnaleźliśmy tych łąk zaledwie skrawek, ale za to z cennym starodubem łąkowym i drugą z rzadkich paproci – nasięźrzałem pospolitym. Ważną rolę w tym ekosystemie pełnią też szuwary, to one najdłużej magazynują wodę i są ostoją płazów. Dzięki mozaice różnorodnych siedlisk obszar ten jest cenny przyrodniczo i krajobrazowo.

Nasze zadania

Opracowaliśmy plan zagospodarowania uroczyska Księżycowe Łąki na najbliższe lata, który został zaakceptowany przez Nadleśnictwo Okonek.

Jak wygląda Czajka - atlas ptaków - poznaj ptaki

Zatrzymanie wody

Ptaki takie jak Czajka, Kszyk, czy Rycyk potrzebują podmokłych łąk, tworzących się cyklicznie każej wiosny dzięki roztopom i swobodnym rozlewiskom rzeki. Tylko w takich warunkach zdobywają pokarm i tylko tam zbudują gniazdo

Teren naszego Uroczyska jest obecnie pocięty gęstą siecią rowów melioracyjnych. W efekcie, wiosenne rozlewiska utrzymują się zbyt krótko,
a woda, która najpierw zachęca ptaki do budowania gniazd, zbyt szybko spływa z łąk rowami melioracyjnymi i ptaki porzucają lęgi lub nie są w stanie wykarmić potem młodych. Woda jest niezbędna także dla łąk wilgotnych, zmiennowilgotnych i szuwarów.
Naszym najważniejszym zadaniem jest więc zatrzymanie tych rozległych, wiosennych rozlewisk przez kilka miesięcy, przynajmniej do końca czerwca.

Jak?
Planujemy budowę prostych zastawek na kluczowych rowach odprowadzających wodę z łąk. Oczywiście wszystkie działania (np. budowa nowych urządzeń piętrzących, zasypywanie rowów melioracyjnych) zostaną poprzedzone szczegółową ekspertyzą siedliskowo-hydrologiczną, która wskaże docelowe miejsca i dokładny zakres dalszych prac hydrotechnicznych.

W dalszym etapie chcielibyśmy uzyskać środki na renaturalizację doliny rzeki Czarnej, której koryto miejscami zostało wyprostowane.

Koszenie bagiennych łąk to skuteczna metoda przwracania ptakom ich miejsca do życia

Koszenie oraz usuwanie niektórych drzew i krzewów.

Aby zachować otwarte przestrzenie podmokłych łąk, tak cenne dla Żurawi, Gęsi, Czajek, czy polujących Orlików usuniemy część młodych drzew i krzewów.
Oczywiście, prowadzimy zrównoważone działania bo przecież niektóre ptaki, jak Gąsiorek, Remiz, czy Świerszczak potrzebują drzew i krzewów, żeby założyć gniazdo. Będziemy też kosić niektóre obszary ( i prowadzić wypas zwierząt) dla tych ptaków, które potrzebują niskiej roślinności, aby założyć gniazdo. Koszenie sprzyja też różnorodności biologicznej – rzadkie gatunki roślin potrzebują światła i na niekoszonych łąkach przegrywają konkurencję z wysokimi bylinami.

Wypas zwierząt jako metoda ochrony bagiennych łąk, fot. Piotr Kamont

Wypas zwierząt

Na murawach i łąkach świeżych planujemy okresowe wypasanie koni. Dzięki nim powstanie mozaika niskiej roślinności, którą lubią ptaki. Niedojedzone kępki roślin mogą służyć za schronienie, a niska ruń ułatwia poszukiwanie pożywienia, dlatego ptaki tak często towarzyszą pasącym się zwierzętom. Wiele cennych gatunków murawowych lubi światło, dlatego tak ważne jest utrzymanie niskiej roślinności, czemu znacząco sprzyja zgryzanie przez konie.

Dlaczego chcemy razem z Tobą zaopiekować się tym miejscem?

Bo bagna są dobre! Dla klimatu, dla nas i dla ptaków. Dla całej Bioróżnorodności.
Bo znikną Czajki, Krwawodzioby, Kszyki, Potrzosy…. !!!

Takie właśnie siedliska mokradłowe – które mamy szansę tutaj uratować – są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.

Włącz się do zmiany

Bądź na pTAK!, Wspieraj ochronę ptaków i przyrody.

30

PLN

Podaruj łąkę dla Podróżniczka!
Wystarczy 30 PLN co miesiąc, żeby miał dzięki Tobie Dom!
Wiesz, skoszenie 1 ha podmokłej łąki, gdzie ten ptak żyje kosztuje nas 600 PLN. Rocznie potrzebujemy aż 550 000 PLN, żeby utrzymać takie tereny. To również dom dla Kszyków, Czajek, Wodniczek, czy Błotniaków Stawowych. Podaruj im co miesiąc 30 PLN i mamy gotową łąkę!

Jak pomóc Podróżniczkom?

Zostań opiekunem Księżycowych Łąk!

Chcesz razem z nami opiekować się tym pięknym miejscem i tworzyć raj dla ptaków?
Przekaż darowiznę i dołącz do Przyjaciół oraz Opiekunów Księżycowych Łąk:

Jak dojechać

Księżycowe Łąki to teren byłego poligonu wojskowego, obecnie w zarządzie Nadleśnictwa Okonek.

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz

Dołącz do społeczności

Poznaj Ogrody na pTAK! które tworzymy w całej Polsce. Czytaj o Nocy Sów. Odwiedź nasze ostoje przyrody.