Atlas ptaków

Batalion

    Philomachus pugnax

Wiosną na rozlewiskach Biebrzy można usłyszeć wiele języków. Zapaleńcy z różnych stron świata przemierzają tysiące kilometrów między innymi po to, by obserwować toki batalionów. Już sama ich nazwa naukowa, oznaczająca ptaki „lubiące walczyć”, podpowiada, że jest na co popatrzeć.

Autorka: Marzena Trynkus

Jak wygląda Batalion?

Jak rozpoznać Bataliona?

Batalion to niewielki ptak z rodziny bekasowatych, odznaczający się silnym dymorfizmem płciowym. Samiczki, niewiele większe od szpaków, są niepozorne, brązowobeżowe, z charakterystycznymi ciemnymi i biało obrzeżonymi piórami na grzbiecie, które tworzą łuskowaty wzór.

Samce są od nich wyraźnie większe, a każdy z nich ubarwiony jest w niepowtarzalny sposób, co oznacza, że nie ma dwóch jednakowych ptaków. Na czas godów samce stroją się w piękną kryzę wokół szyi oraz dwa pęki piór na głowie, które opadają na kark niczym staroświecka, arystokratyczna peruka. Całości dopełnia bogata paleta barw – od białych, przez różne odcienie beży i brązów, aż po kolory czarne z zielonym, purpurowym lub niebieskim połyskiem.

Na tokowiskach podekscytowane ptaki stroszą swoje ozdobne pióra i symulują potyczki przypominające szermierkę, w której florety zastępują dzioby. Do prawdziwych walk dochodzi jednak rzadko. Batalion to ptak bardzo towarzyski. Jeśli napotkamy samotne osobniki, będą to zwykle samice wysiadujące lub wodzące pisklęta oraz młode ptaki.

średni rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Brodziec
sylwetka ptaka w locie podobna do Brodziec
krótki dziób
brązowy kolor

Jak rozpoznać Bataliona po głosie?

Batalion to gatunek mało „rozmowny”. Jedynymi głosami, jakie wydaje, są zwykle niskie pomruki.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Bataliona?

Dzisiaj większość batalionów lęgnie się w tundrze, ale jeszcze 50 lat temu gatunek ten dość licznie zasiedlał podmokłe łąki i zalewowe doliny rzeczne od zachodniej Europy po wschodnie i północne krańce Azji. W Europie – w tym w Polsce – w dużej mierze były to okresowo podtapiane, użytkowane ekstensywnie łąki kośne i pastwiska. U nas Batalion gnieździ się już tylko pojedynczo i sporadycznie, głównie na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Batalion to gatunek wędrowny. W Polsce najczęściej można go spotkać podczas wiosennych – rzadziej jesiennych – przelotów. Największe skupiska przelatujących ptaków obserwuje się nad Biebrzą, Narwią i w dolinach górnej Odry, Warty i Noteci. Na zimowiska Batalion wybiera zachodnią Europę, wybrzeże Morza Śródziemnego, Bliski Wschód, Indie oraz zachodnią, środkową i południową Afrykę.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj Bataliona bliżej

Jak wygląda Batalion?
Czym żywi się Czapla Siwa??

Dieta Bataliona jest zależna od pory roku. Podstawowym pożywieniem w czasie lęgów i wędrówek są bezkręgowce oraz drobne ryby. Ptaki żerują w płytkiej wodzie i na brzegach rozlewisk oraz na odsłoniętych dnach zbiorników wodnych. Na zimowiskach odżywiają się głównie pokarmem roślinnym, w którym dominują nasiona ryżu, prosa i dzikich bagiennych traw.

Lęgi batalionów poprzedzone są widowiskowymi tokami. Gdy na tokowiskach pojawiają się samice, samce rozpoczynają prezentowanie swoich wdzięków. Puszą pióra i wypinają pierś, wykonując w ten sposób taniec godowy. Wszczynają zbiorowe, przeważnie pozorowane bójki, które mogą trwać całymi dniami. Można wtedy zaobserwować interesujące strategie zachowań. Ptaki dominujące, zwykle ciemno ubarwione, zajmują stałe, najlepsze miejsca na tokowisku. To one są najchętniej wybierane przez samice, które siadają wówczas przed nimi, gotowe do pokrycia, co czasami wykorzystują samce o mniejszej randze, tokujące zwykle gdzieś w pobliżu. Pozornie w najgorszej sytuacji są samce satelitarne, odznaczające się białym upierzeniem kryzy, ale niektórym samiczkom wydaje się to nie przeszkadzać. Wkrótce po godach samice oddalają się do rewirów lęgowych. Bardzo dobrze ukryte gniazdo to płytki dołek w ziemi, a w miejscach podmokłych wgłębienie na szczycie kępy traw. Wysiadywanie (przeważnie czterech) jaj trwa około trzech tygodni.

Batalion to typowy zagniazdownik. Pisklęta wykluwają się pokryte puchem i niemal natychmiast są gotowe do samodzielnego zdobywania pokarmu. Samica wodzi je, ogrzewa i chroni przed drapieżnikami przez ok. 10–15 dni. Kończy opiekę nad potomstwem jeszcze przed uzyskaniem przez nie lotności. Bataliony osiągają dojrzałość płciową w wieku dwóch lat, a dożywają około jedenastu.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Bataliona?

Samiec w szacie godowej jest nie do pomylenia z żadnym innym gatunkiem. Samice i samce w upierzeniu spoczynkowym podobne są do niektórych brodźców, szczególnie do Biegusa Płowego, przy czym ten ostatni jest w naszym kraju niezwykle rzadki.

Z jakim ptakiem można pomylić Czyża?

Samiec w szacie godowej jest nie do pomylenia z żadnym innym gatunkiem. Samice i samce w upierzeniu spoczynkowym podobne są do niektórych brodźców, szczególnie do Biegusa Płowego, przy czym ten ostatni jest w naszym kraju niezwykle rzadki.

Z kim można pomylić Bataliona?

Batalion w liczbach

Masa ciała Samiec 150-250 g, samica 70-170 g
Rozpiętość skrzydełSamiec 54-60 cm, samica 46-49 cm
Długość ciałaSamiec 29-32 cm, samica 22-26 cm
Liczebność (w Polsce)W Polsce Batalion jest gatunkiem skrajnie nielicznym, sporadycznie lęgowym. Liczny na przelotach wiosennych. Objęty ścisłą ochroną gatunkową.
StatusKrytycznie zagrożony, status CR na Czerwonej Liście Ptaków Polskich

Jak pomóc Batalionowi?

Największym problemem, z jakim muszą mierzyć się te wyjątkowe ptaki, jest osuszanie podmokłych terenów i porastające je stopniowo krzewy i drzewa, a także zaprzestanie wypasu zwierząt gospodarskich.

Aby zachować ten gatunek, powinniśmy przede wszystkim chronić jego potencjalne lęgowiska. Ważnym czynnikiem jest także zapewnienie im spokoju w okresie lęgowym, co w praktyce oznaczałoby ograniczenie lub wstrzymanie na lęgowiskach prac polowych (np. koszenia) oraz ewentualnego ruchu turystycznego.

Bibliografia

Svensson L., Ptaki. Przewodnik Collinsa, tłum. D. Graszka-Petrykowski, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2013, s. 166.

Kruszewicz A., Ptaki Polski, t. 1, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2018, s. 277–279.

http://jerzykoniuszy.netgallery.eu/index.php?pl_kazdy-samiec-bataliona-jest-inny-toki-tych-pieknych-ptakow-sa-niepowtarzalne,264 [dostęp: 28.02.2022].
https://natura2000.gdos.gov.pl/files/artykuly/52992/a151_Batalion.pdf [dostęp: 28.02.2022].

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz