Atlas ptaków

Dzięcioł Średni

    Dendrocoptes medius

Spośród wszystkich naszych dzięciołów pstrych, Średni najrzadziej kuje w drewnie i bardzo rzadko werbluje – jeśli w ogóle!

W porównaniu z innymi dzięciołami, które zwykle chodzą po pniach w pozycji pionowej, Średni porusza się na drzewach jak większość innych ptaków – siadając w poprzek gałęzi – potrafi także na niej zawisnąć.

Autorka: Joanna Rost

Jak rozpoznać Dzięcioła Średniego?

W przeciwieństwie do swoich kuzynów, innych dzięciołów, sprawia wrażenie przyjaznego,
nawet dobrodusznego – być może z powodu stosunkowo krótkiego dzioba i dużych ciemnych oczu w otoczeniu białych piór. Wyróżnia go intensywnie czerwona czapeczka noszona przez obie płcie, której nastroszone pióra przypominają potarganą fryzurę. Reszta głowy jest biała, a charakterystyczne dla dzięciołów pstrych czarne wąsy, u Dzięcioła Średniego nie dosięgają dzioba. Brzuch jasny z żółtawym nalotem i delikatnym, ciemnym kreskowaniem. Uwagę przykuwa jasnoczerwone podogonie. Dzięcioł Średni ma czarny grzbiet oraz ogon i skrzydła, które zdobią białe wzory. Również na barkach widoczne są duże, owalne białe plamy.

Obie płcie ubarwione są tak samo, przy czym barwy samca są intensywniejsze, a czapeczka zachodzi głębiej na tył głowy. Młode ptaki swoją szatę mają bardziej matową a na czapeczce widoczne są czarne plamki. Dzięcioł Średni siedząc w poprzek gałęzi opuszcza ogon a jego sylwetka jest wtedy lekko przygarbiona.
Zwykle lata niewysoko, a jego lot jest lekki i falisty.

średni rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Dzięcioł
sylwetka ptaka w locie podobna do Dzięcioł
wroni dziób
biały kolor

Jak rozpoznać Dzięcioła Średniego po głosie?

Dzięcioł Średni swoje terytoria oznacza powolnym, jękliwym i nosowym głosem gwajk gwajk gwajk gwajk gwajk. W innych okolicznościach odzywa się w szybkich i wysokich seriach kik kiuk-kiuk-kiuk-kiuk-…. Werbluje rzadko, cicho i jeśli w ogóle, wydaje się że robią to tylko samce.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Dzięcioła Średniego?

Dzięcioł Średni preferuje tereny nizinne. Na swoje siedliska wybiera wysokie, dojrzałe i prześwietlone lasy liściaste z udziałem dębów, grabów, wiązów oraz dużym udziałem drzew martwych lub próchniejących.

Chętnie osiedla się w łęgach oraz w sąsiedztwie łąk, pastwisk i polan. To gatunek, który możemy obserwować przez cały rok, choć wszędzie jest nieliczny. Nie występuje w górach. Najbardziej aktywny w okresie wiosennym.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj bliżej Dzięcioła Średniego

Jak wygląda Dzięcioł Średni?
Jak wygląda Dzwoniec?

Dzięcioł Średni jest aktywny w ciągu dnia i prowadzi osiadły tryb życia. Głównym pożywieniem Średniego są większe owady i ich larwy, jednak nie wykuwa ich z drewna. Zamiast tego, skacząc po gałęziach w koronach drzew zbiera pokarm ukrywający się wśród liści i w zakamarkach kory, w czym przypomina ptaki wróblowe, takie jak sikorki, czy kowaliki. I tak jak one dzioba używa raczej jak pęsety, niż dłuta.

Swoją dietę uzupełnia o sok drzewny, mszyce oraz mrówki. W sezonie jesienno-zimowym żywi się także owocami, nasionami, orzechami, buczyną, żołędziami. Gniazdo Dzięcioła Średniego to nieduża dziupla wykuta w miękkim i spróchniałym pniu lub najczęściej w konarze jakiegoś drzewa liściastego – zwykle dębu. Umieszczona na wysokości co najmniej 4-5 metrów dziupla z typowym mocno nachylonym wejściem, które czasami znajduje się na spodniej stronie mocno nachylonego lub nawet poziomego konaru.

Sprawdzone i wypróbowane gniazdo może być wykorzystywane przez kilka kolejnych sezonów. W przypadku gdy zabraknie naturalnych miejsc na dziuplę, Średni może osiedlić się w skrzynce lęgowej, choć będzie to ostateczność. Dzięcioły Średnie wyprowadzają jeden lęg w roku. Samica składa najczęściej 5-6 jaj, które wysiaduje około 12 dni na zmianę z partnerem. Pisklęta po wykluciu pozostają w gnieździe przez 3 tygodnie i karmione są przez obydwoje rodziców. Po tym czasie opuszczają dziuple, ale jeszcze nie są samodzielne.

Przez kolejne 2 tygodnie rodzice opiekują się młodymi i uczą je jak zdobywać pokarm. Poza sezonem lęgowym Dzięcioły Średnie żyją samotnie i samce mogą bronić swojego terytorium nawet przed partnerkami,
z którymi spędziły wiosnę i lato.

Galeria

Z jakim ptakiem można pomylić Dzięcioła Średniego?

Dzięcioła Średniego najłatwiej pomylić z młodym Dzięciołem Dużym, Dzięciołem Białoszyim oraz Dzięciołkiem.

Gatunki te rozróżnić można po wielkości oraz czapeczce i rysunku na upierzeniu.

Dzięcioł Średni jest większy od Dzięciołka. Jest tylko nieznacznie mniejszy od Dzięcioła Dużego i Białoszyjego,
ale ze względu na krótki i smukły dziób oraz bardziej okrągłą głowę ta różnica wydaje się dużo większa.

Dzięcioł Średni w liczbach

Masa ciała50-80 g
Rozpiętość skrzydeł33-34 cm
Długość ciała19-20 cm
Liczebność (w Polsce)W latach 2013–2018 liczebność Dzięcioła Średniego szacowano na 20 000–36 000* par.
Statusnieliczny ptak lęgowy.

Jak pomóc Dzięciołowi Średniemu?

Największym zagrożeniem dla Dzięcioła Średniego jest wycinanie dojrzałych drzewostanów liściastych oraz starych, zamierających lub martwych drzew. Pozbawiamy go w ten sposób nie tylko pożywienia, lecz także miejsc gniazdowania.

Ochrona dojrzałych drzew i lasów będzie najlepszą formą pomocy dla niego (i nie tylko). Nie zastępujmy drzew liściastych iglastymi!

Bibliografia

Hudec K., Przewodnik Ptaki, tłum. Dudziński W., Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1996.

Kruszewicz A.G., Ptaki w Polsce. Ptaki lęgowe i przelotne, goście zimowi. Spotkania z przyrodą, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2008.

Ilustrowana encyklopedia ptaków Polski. Atlas, oprac. zbiorowe, Wydawnictwo Fenix, Bełchatów 2015.

Pióro M., Plamka Mazurka, Marginesy, Warszawa 2019.

Sokołowski J., Ptaki Polski. Atlas, WSiP, Warszawa 1988.

Svensson L., Ptaki. Przewodnik Collinsa, tłum. Graszka-Petrykowski D., Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2013.

* Źródło: MPPL

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz