Orzechówka

Swoim czekoladowobrązowym ubarwieniem Orzechówka odróżnia się od swoich kuzynów z rodziny krukowatych. Jedynym czarnym elementem upierzenia Orzechówki są lotki i ogon, na końcu którego znajduje się biała pręga. Białe jest też podogonie. Najbardziej wyróżniającym się elementem upierzenia Orzechówki są jednak układające się w rzędy, gęste, białe plamki i kreski n najgęstsze na głowie, piersi i brzuchu. Nogi są ciemnoszare,. oko ciemne, a w odpowiednim świetle widać – a jakże – orzechową tęczówkę. Dziób ciemny, mocny i zwężający się ku końcowi, podobny do dzioba dzięciołów, a to pewnie dlatego, że Orzechówki mają podobną dietę i też często używają go do rozłupywania twardych szyszek i orzechów.

Jak rozpoznać Orzechówkę po głosie?

Orzechówka najczęściej odzywa się skrzeczącym, mechanicznym „krerrr”, czasami nawołuje się podobnie jak Kawki, a niekiedy podśpiewuje imitując różne głosy ptaków śpiewających.

U nas Orzechówka zamieszkuje głownie lasy w górach i na Pogórzu oraz na północnym wschodzie kraju, z rozproszonymi stanowiskami lęgowymi pomiędzy. Najliczniejsza jest w Karpatach. Górskie populacje preferują lasy, w których występuje świerk, jodła i limba, nizinne natomiast lasy liściaste i bory mieszane ze świerkiem.

Nasze Orzechówki są osiadłe, ale co kilka lat można zaobserwować jesienne lub zimowe naloty podgatunku syberyjskiego oraz ptaków ze Skandynawii i północno-wschodnich rejonów Europy.

Orzechówka jest członkiem rodziny krukowatych, mimo, że na pierwszy rzut oka nie spełnia wielu kryteriów, które z tymi ptakami utożsamiamy: W przeciwieństwie do czarnych Kruków lub Czarnowronów, Orzechówka w dobrym świetle mogłaby uchodzić ze niemal pstrokatą. Od kolonijnego życia w miastach lub parkach – jak Kawki czy Gawrony – woli samotne i dyskretne życie w gęstych lasach i borach. Daleko jej też do głośnych „awantur” jakie co rusz wszczynają Sroki. Orzechówkę jak już usłyszymy tylko w trakcie okresu lęgowego, poza tym jest skryta i cicha. To, co jednak zdradza jej pokrewieństwo, to jej mocny dziób, intelekt, spryt i… głęboka miłość do orzechów.

Młode Orzechówki przychodzą na świat od marca do czerwca. Czasami jest ich tylko dwójka, ale może być nawet i piątka. Wykluwają się w solidnym gnieździe w kształcie czarki, dobrze ukrytym przeważnie gdzieś w gąszczu iglastego drzewa. Podstawą gniazda są suche gałązki świerkowe, pędy jeżyn i paprocie (jeśli są dostępne), do tego butwiejące drewno, świeże gałązki, które rodzice sami odłamali i mech. Głęboka niecka wyścielona jest delikatnymi korzonkami, trawą i włosiem zwierząt. Nagie pisklęta wykluwają się wcześnie i szczególnie wysoko w górach, narażone są na wyziębienie, dlatego izolacja termiczna gniazda jest tak ważna. Ich mama jest praktycznie cały czas z nimi, grzejąc je ciepłem własnego ciała. Tata czasem ją zmienia, ale najczęściej zajmuje się przynoszeniem pokarmu i obroną gniazda. Po 24 dniach młode Orzechówki opuszczają gniazdo, ale przez kilka kolejnych tygodni zajmują się nimi opiekuńczy rodzice. Z czasem opuszczają rodzinne strony i ruszają w poszukiwaniu własnych , obfitujących w pokarm rewirów.

Wbrew nazwie, Orzechówki są wszystkożerne, co również potwierdza ich przynależność do rodziny krukowatych. Żywią się nasionami, najlepiej leszczyny i limby, ale także żołędziami, bukwią, orzechami włoskimi i jagodami. Stosują podobną technikę otwierania twardych orzechów co dzięcioły – klinują je w rozwidleniach gałęzi lub odpowiednio głębokich i wytrzymałych szczelinach pni lub kory, tworząc w nich tzw. kuźnie. Nie pogardzą też, owadami, ślimakami, jajami innych ptaków czy drobnymi kręgowcami. Odpadkom w koszach przy turystycznych szlakach też się przyjrzą… To prawdziwi oportuniści!

Gdy przychodzi jesień, Orzechówki raźno zabierają się do pracy, ukrywając w różnych miejscach łącznie nawet do 50 kg nasion i orzechów! Robią tak wielkie zapasy, bo spora część ich ciężkiej pracy pójdzie na marne: . Okazuje się że około 35%, a czasem nawet do 75% zjedzą inne zwierzęta. Orzechówki mają za to znakomitą pamięć i potrafią znaleźć 80% pokarmu, który schowały, pomimo np. grubej pokrywy śniegu. Te orzechy i nasiona, których nie zdążyły zjeść ani one, ani sąsiedzi, na wiosnę kiełkują dając początek nowym drzewom i krzewom. W ten sposób Orzechówki odpowiadają za dyspersję nasion i sadzą swoje własne lasy, które staną się domem dla przyszłych pokoleń oraz dla wielu innych zwierząt i roślin.

Orzechówki, tak jak inne krukowate, to prawdziwi romantycy – wiążą się w pary na życie i wspólnie dbają o młode.