Pójdźka
-
Athene noctua
Symbol bogini Ateny. Ptaki te licznie gnieździły się w załomach murów Akropolu, wierzono więc, że Atena używała ich jako swoich posłańców, stąd też wywodzi się łacińska nazwa rodzaju Athene.
Autorka: Elwira Wiśniewska
Jak rozpoznać Pójdźkę?
Dość mała i krępa sowa (najwyżej wielkości gołębia) ze stosunkowo długimi nogami i krótkim ogonem. Głowa duża, szeroka z płaskim wierzchem. Dziób żółty, podobnie jak tęczówki oczu. Nad oczami ukośne białe brwi, które nadają jej „groźnego wyglądu”. Szlara kolista, barwy szarej, ciemniejsza w okolicy dzioba. Wierzch ciała brązowy, z białymi kropkami i paskami na grzbiecie. Spód ciała jasny, przeplatany jasnobrązowymi kreskami.
Najbardziej aktywna o zmierzchu i o świcie. Widywana również za dnia, kiedy przesiaduje na słupach energetycznych, dachach czy kominach.
Pójdźka szybko lata, nieustannie machając przy tym skrzydłami. Na krótszych odcinkach leci w linii prostej, – na dłuższych – faliście. Zdenerwowana kuli się w sobie charakterystycznie dygając.
Jak rozpoznać Pójdźkę po głosie?
Pójdźki odzywają się często i na wiele sposobów. W niebezpieczeństwie reagują głośnym, piskliwym „kuju”, „kwit” lub „kja”. Od marca nawołują się terytorialnym, przeciągłym „gujg”, co niektórzy słyszeli jako „póóójdź” – „pójdź, pójdź w dołek za kościołek”, a co miało przepowiadać śmierć. Według przesądnego ludu, najlepszym sposobem, żeby odwrócić klątwe było zabicie „złowróżbnego” ptaka.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Pójdźkę?
Pójdźkę spotkać można głownie w nizinnej części Europy. Przebywa na terenach otwartych z pojedynczymi drzewami, na obsadzanymi wierzbami pastwiskach i łąkach, na skrajach małych, prześwietlonych zagajników. W Polsce kiedyś najliczniejsza sowa, dzisiaj już duża rzadkość, a stosunkowo najwięcej ptaków przetrwało na Lubelszczyźnie. Pierwotnie pójdźka gnieździła się przede wszystkim w dużych dziuplach, jednak od dłuższego czasu obserwuje się porzucanie drzew na korzyść różnych nisz w murach i budynkach.
Sezon rozrodczy Pójdźki przypada na okres od kwietnia do połowy czerwca. Samica w dwudniowych odstępach składa od 3 do 6 jaj, które wysiaduje przez 28-32 dni. Pisklęta po trzech tygodniach od wyklucia podejmują już próby lotu, jednak pozostają pod troskliwą opieką rodziców przez ok. 3 miesiące, kiedy to doskonalą technikę lotu i uczą się polować. Potem osiedlają się zwykle w pobliżu rewiru zajętego przez rodziców.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj bliżej Pójdźkę
Pójdźka jest gatunkiem osiadłym i monogamicznym. Para dorosłych ptaków zajmuje to samo terytorium przez całe życie i opuszcza je tylko w wyjątkowych sytuacjach. Pójdźki żerują głównie w krajobrazie otwartym. Jeśli tereny, które zamieszkują, są wilgotne, wówczas żywią się najczęściej dżdżownicami. Jeśli zaś siedlisko jest stosunkowo suche, ich najważniejszym pożywieniem są większe owady, np. chrząszcze. Pójdźki odżywiają się także drobnymi ssakami (np. nornicami). W miesiącach zimowych ich ofiarą padają też drobne ptaki.
W ostatnich latach liczebność pójdźki w Polsce drastycznie się zmniejsza. Główne przyczyny to: ograniczenie ilości miejsc odpowiednich do założenia gniazda (coraz mniej starych, dziuplastych wierzb i drzew owocowych), jak i gęstniejąca zabudowa rozproszona i sieć dróg (kolizje z pojazdami). Prawdopodobnie największe szkodę przynosi współczesne, przemysłowe rolnictwo. Nadużywanie tzw. środków ochrony roślin i nawozów sztucznych na polach zabija dżdżownice i owady, które są głównym składnikiem diety pójdziek w okresie lęgowym. Największymi wrogami Pójdziek są kuny i koty, które nie tylko wykradają lęgi z gniazd, ale i zabijają znajdujące się tam samice.
Galeria
Z jakim ptakiem można pomylić Pójdźkę
Z inną sową – Syczkiem, który jednak od Pójdźki jest wyraźnie mniejszy i żyje w południowej i południowowschodniej Europie.
Pójdźka w liczbach
Masa ciała | 162 – 206 gramów |
Rozpiętość skrzydeł | średnio 50-57 cm |
Długość ciała | 23-27,5 cm |
Liczebność (w Polsce) | 500 – 1000 par |
Status | Bardzo nieliczny ptak lęgowy, objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymaga ochrony czynnej. |
Jak pomóc Pójdźce?
Ochrona gatunku powinna polegać przede wszystkim na zapewnieniu miejsc dogodnych do założenia gniazda – wystarczy nie ścinać dojrzałych, dziuplastych drzew, pozostawić, dostęp do starych stodół, nieużywanych gołębników i innych podobnych nisz lub wieszać skrzynki lęgowe o specjalnej konstrukcji, chroniące przed atakami drapieżników. W takiej skrzynce są dwa przedsionki, małe otwory umożliwiające sowie obserwację drapieżnika z komory lęgowej, a także zapasowe wyjście, dające szansę ucieczki. Tak z punktu widzenia ochrony Pójdźki jak i innych ptaków, konieczne jest ograniczenie stosowania pestycydów (również w przydomowych ogrodach, a w sadach i parkach), powstrzymanie zabudowy rozproszonej oraz kontrola kotów.
Bibliografia
Ptaki Polski. Andrzej G. Kruszewicz. Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2006, s. 338-340
Svensson L. Ptaki. Przewodnik Collinsa. Wydanie II zaktualizowane. Tłum. Graszka-Petrykowski D. Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2015, s. 232
Detlef Singer. Ptaki Europy Środkowej. Tłum. Leszek Karnas. Wydawnictwo: Bauer-Weltbild Media Sp.z.o.o. Sp.k. 2009, s.238
Klaus Richarz. Anne Puchta. Ptaki. Przewodnik. Wydawnictwo Muza SA, 2006, s. 256
https://www.ekologia.pl/wiedza/zwierzeta/pojdzka-zwyczajna
https://sowy.sos.pl/atlas-rozpoznawania-sow/pojdzka-athene-noctua
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie