Puchacz
-
Bubo bubo
Puchacz to największa europejska sowa i jedna z największych na świecie, wielkości dużych orłów.
Autorka: Marzena Trynkus
Jak rozpoznać Puchacza?
Nietrudno go odróżnić od pozostałych polskich sów, ponieważ odznacza się wielkością i charakterystyczną, „baryłkowatą” sylwetką. Wrażenie masywności wzmacnia gęste, puszyste upierzenie i duża głowa. Samice są wyraźnie większe od samców. Upierzenie obu płci to przykład kamuflażu doskonałego. Kombinacja brązów, beży i szarości, pokrytych ciemnymi kreskami i plamkami sprawia, że ptaka nie łatwo wypatrzeć w leśnym gąszczu. Szczyt głowy zdobią typowe dla wielu sów „uszy” – kępki piór, bynajmniej nie mające nic wspólnego ze słuchem. Chociaż są to tylko pióra, sowa potrafi je kłaść albo stawiać, podobnie jak pies czy kot, w zależności od nastroju. Szlara jest słabo zaznaczona. Czarne źrenice oczu, kontrastują z czerwono-pomarańczową tęczówką, co razem z dużym, ciemnym dziobem przydaje Puchaczowi groźnego wyglądu. Mocne opierzenie nóg i stóp chroni ptaka przed urazami i wychłodzeniem. Taki wygląd sprawia, że Puchaczowi stale towarzyszy aura dumy i powagi, która podpowiada, że nie ma z nim żartów.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Puchacza?
Puchacz zasiedla lasy i góry Europy i Azji. Jego terytoria obejmują luźne starodrzewia przeplatane terenami otwartymi, na niżu często w sąsiedztwie bagien i mokradeł, które stanowią idealną bazę pokarmową i miejsce gniazdowania. Prowadzi osiadły tryb życia, co zaowocowało wyodrębnieniem wielu lokalnych podgatunków. U nas występuje nominatywny, a gnieździ się w rozproszeniu, zaledwie w kilku regionach na północy i południu kraju.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj bliżej Puchacza
Puchacz przystępuje do lęgów bardzo wcześnie, zazwyczaj już w lutym. Nie buduje gniazd. W górach chętnie zajmuje półki skalne, załomy i nawisy, a w lesie będzie to choćby zagłębienie w ziemi, bezpośrednio pod drzewem czy wykrotem. Pilnująca lęgu samica, potrafi go jednak skutecznie bronić. Puchacz często korzysta z nadrzewnych gniazd innych dużych ptaków. Zdarza się, że odbiera je siłą nawet takim drapieżnikom jak jastrzębie, zabijając i zjadając poprzedniego właściciela. Puchacz zazwyczaj wyprowadza jeden lęg rocznie, choć zdarzają się lata, kiedy nie przystępuje do lęgów. Samica składa w co najmniej dwudniowych odstępach od 2 do 4 jaj, z których po około 36 dniach wylęgają się pisklęta. Przez cały okres wysiadywania karmiona jest przez partnera. Po wykluciu rodzice opiekują się potomstwem w gnieździe przez 4-5 tygodni. Młode opuszczają je zanim osiągną zdolność lotu. Ukrywają się w okolicy, wykorzystując różne naturalne osłony. Rodzice nadal się nimi zajmują i przynoszą im pożywienie, mim to jest to bardzo niebezpieczny okres w ich życiu i wiele z nich ginie. Młode puchacze samodzielność zyskują w wieku sześciu miesięcy, a dojrzałość płciową osiągają po upływie dwóch, trzech lat. Łączą się wtedy w pary, które zwykle pozostają razem do końca życia.
W kręgu kulinarnych zainteresowań Puchacza znajduje się praktycznie wszystko co lata i biega w okolicy, a w jego jadłospisie doliczono się ponad 270 różnych gatunków zwierząt. Zwykle poluje na zwierzęta średniej wielkości, takie jak wiewiórki, myszy czy grzywacze. Potrafi też upolować większe, jak zające, a nawet młode dziki, sarny czy daniele. Znany jest ze zręcznego skalpowania i oprawiania jeży. O diecie danego osobnika można przekonać się przeglądając wypluwki i resztki pokarmu przy gnieździe. Bywa, że w jego pobliżu gromadzi ofiary pozbawione głów, przeznaczone do późniejszej konsumpcji. Zazwyczaj atakuje z góry, ale zdarza się, że swoje ofiary chwyta goniąc je po ziemi.
Galeria
Z jakim ptakiem można pomylić Puchacza?
Puchacza można pomylić z uszatką, szczególnie, gdy ktoś pierwszy raz w życiu widzi z bliska ptaka z „uszami”, jednak obydwa gatunki wyraźnie różnią się rozmiarami – uszatka jest zaledwie wielkości dużego gołębia.
Puchacz w liczbach
Masa ciała | samica ok. 2300–4200g, samiec ok. 1600–2800g |
Rozpiętość skrzydeł | 155-180 cm |
Długość ciała | 60-78cm |
Liczebność (w Polsce) | 270-380 par |
Status | Skrajnie nieliczny ptak lęgowy, objęty ścisłą ochroną gatunkową |
Jak pomóc Puchaczowi?
Pomimo niedawnego nieznacznego wzrostu liczebności, sytuacja Puchacza w Polsce jest wciąż niepewna. Największym zagrożeniem dla gatunku jest działalność człowieka, prowadząca do utraty siedlisk – wyrąb dojrzałych lasów, osuszanie mokradeł, zabudowa. Do tego doliczyć należy wszechobecne linie wysokiego napięcia, ruch kolejowy i drogowy, elektrownie wiatrowe oraz intensyfikację rolnictwa – w tym kumulację trucizn. Znacznym utrudnieniem życia nie tylko dla Puchaczy jest nasza aktywność sportowa i turystyczna, np. wspinaczka skałkowa czy hałaśliwe leśne wyprawy i piknikowanie w rewirach tych bardzo wrażliwych na płoszenie ptaków.
Bibliografia
Svensson L. „Ptaki. Przewodnik Collinsa”, Tłum. Graszka-Petrykowski D. Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2013, s. 222
Kruszewicz A. „Ptaki Polski” Tom 1, Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2018, s. 324-329
http://monitoringptakow.gios.gov.pl/PM-GIS/# dostęp z dn. 12.02.2022r.
https://zpppn.pl/puchacz-krol-nocy dostęp z dn.13.11.2020r.
http://sowy.sos.pl/atlas-rozpoznawania-sow/puchacz-bubo-bubo/ dostęp z dn.13.11.2020r.
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie