Co znaczy retencja?
To wielka gąbka, która chroni przed powodzią.
Mokradła są miejscem, gdzie stykają się ze sobą wody opadowe, powierzchniowe (rzeczne, jeziorne lub morskie) i wody podziemne. Zmieniająca się w czasie sytuacja pogodowa i hydrologiczna sprawia, że dochodzi tam do okresowych wezbrań i mniejszych lub większych zastoisk.
Autorzy: Jacek Karczewski i Mateusz Grygoruk
Na zdjęciu: Bąk, źródło: Canva
Bagna działają lepiej niż sztuczne zbiorniki.
Ale dzięki temu, w okresach suszy, gdy gdzie indziej brakuje wody, dobrze zachowane i nieosuszone mokradła wciąż mają jej zapas, który naturalnie bądź w sposób wymuszony może być przekazywany gdzie indziej – np. dolnym partiom rzeki, jej dolinie lub całej zlewni. (Zlewnia to cały system rzek i strumieni, które uchodzą do jednej rzeki. Tym samym, zlewnia wielkiej rzeki może składać się ze zlewni wielu mniejszych rzek, które do niej uchodzą.). Okazuje się, że naturalna retencja, czyli magazynowanie wody przez mokradła, jest o wiele większa, tzn. działa o wiele lepiej, niż jakakolwiek sztuczna forma magazynowania wody.
Magazyn i filtr wody.
Woda zatrzymywana na mokradłach w okresach wezbrań, roztopów lub wysokich opadów, nie odpływa od razu. Zamiast tego jest przechowywana w glebie (tu najlepiej sprawdza się torf!) lub na jej powierzchni, a nawet w bujnej bagiennej roślinności, która jest do tego specjalnie przystosowana. Wszystko to działa razem jak gigantyczna gąbka: przechowuje wodę! I jak każda gąbka – jeszcze ją filtruje i oczyszcza.
Retencja bagienna opłaca się bardziej!
W skali całej doliny (lub zlewni) rzeki działanie mokradeł jest takie samo, jak działanie zbiorników retencyjnych. Ale naturalne procesy, chociaż w dłuższej perspektywie zawsze lepsze, pracują wolniej, niż wybudowane przez nas zbiorniki retencyjne. Nie da się, np. szybko „upuścić” wody z bagien, tak jak w przypadku sztucznego zbiornika. Takie ograniczenia tracą jednak na znaczeniu na rozległych obszarach nizinnych, gdzie ilości wód krążących w zlewniach są bardzo duże, a odpływy – ze względu na minimalne spadki rzek lub ich brak – bardzo spowolnione.
Więcej: szacowano, że podczas powodzi, dobrze zachowana i nieobwałowana równina zalewowa rzeki nizinnej, jest w stanie przyjąć i zmagazynować kilkakrotnie więcej wody, niż jest to możliwe w przypadku sztucznych zbiorników. Wykazano np., że łączna objętość sztucznych zbiorników retencyjnych w zlewni Biebrzy, wynosząca łącznie około 1 mln m3, jest o rząd wielkości mniejsza, niż możliwości retencyjne zaledwie 20-kilometrowego odcinka doliny tej rzeki, który w okresie wezbrań może zakumulować ponad 10,36 mln m3 wody!
Biorąc pod uwagę koszty budowy sztucznych zbiorników retencyjnych w zlewni Biebrzy oraz ich utrzymywania i amortyzacji, wyceniono, że koszt retencjonowania 1 m3 wody w ciągu roku wyniósł tam około 0,5 EUR / m3 / rok!
Stosując podobny algorytm można wycenić wartość wody na podtopionej wiosną łące. Przyjmując założenia, że głębokość podtopienia 1 ha łąki wynosi 10 cm, a czas trwania tego podtopienia 2 miesiące, to wartość zmagazynowanej w tym czasie wody wynosi około 83 EUR. Jest to wartość jednej tylko ekousługi na jednym tylko hektarze łąki. A przecież ta sama łąka dostarcza o wiele więcej ekousług, niż tylko przechowywanie wody!
Zdolności retencyjne naszych nielicznych już, pozostałych mokradeł są tak wielkie, że gdybyśmy uwolnili zgromadzoną w nich wodę, na całym obszarze Polski powstałoby rozlewisko o głębokości 11 cm!
Tworzymy mokradłowe rezerwaty przyrody!
Pomożesz nam?
Bo bagna są dobre! Dla klimatu, dla nas i dla ptaków. Dla całej Bioróżnorodności.
Bo znikną Czajki, Krwawodzioby, Kszyki, Potrzosy…. !!!
Takie właśnie siedliska mokradłowe – które mamy szansę tutaj uratować – są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.
Włącz się do zmiany
Bądź na pTAK!, Wspieraj ochronę ptaków i przyrody.
Podaruj łąkę dla Podróżniczka!
Wystarczy 30 PLN co miesiąc, żeby miał dzięki Tobie Dom!
Wiesz, skoszenie 1 ha podmokłej łąki, gdzie ten ptak żyje kosztuje nas 600 PLN. Rocznie potrzebujemy aż 550 000 PLN, żeby utrzymać takie tereny.
To również dom dla Kszyków, Czajek, Wodniczek, czy Błotniaków Stawowych.
Podaruj im co miesiąc 30 PLN i mamy gotową łąkę!
Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!
Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.
Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!
Dołącz do społeczności
Poznaj Ogrody na pTAK! które tworzymy w całej Polsce. Czytaj o Nocy Sów. Odwiedź nasze ostoje przyrody.