Gawron
-
Corvus frugilegus
To krukowaty, który chodzi dostojnie, patrzy trochę gapowato, jest towarzyski i rodzinny. Szczególnie widowiskowe są czułości Gawronów w okresie godowym.
Autorka: Hanna Żelichowska
![Jak wygląda Gawron?]()
Jak rozpoznać Gawrona?
Wielkością Gawron dorównuje Wronie, ale jest smuklejszy, czarny, z purpurowofioletowym, metalicznym połyskiem. Ciekawych informacji o Gawronie dostarcza nam historia języka. Prasłowiański przymiotnik „wron”, jak pisze Jerzy Bralczyk, oznaczał „czarny”. Intensywność połysku piór świadczy o płci i wieku, co inne Gawrony bardzo dobrze dostrzegają.
Gawron ma płaskie czoło, ostro wysklepione ciemię i „krótki kark”, płaską pierś i nieco wydatny brzuch. Jego ostry dziób u nasady pokrywa białoszara, pergaminowa skóra. Przed chłodem chronią go zwisające pióra brzucha, które wyglądają jak szerokie nogawice. Samiec jest nieznacznie większy od samicy.
![](https://jestemnaptak.pl/wp-content/uploads/2021/12/czarny.png)
Jak rozpoznać Gawrona po głosie?
Gawron odzywa się nosowym, głośnym i chrzęszczącym „gra gra grach”. Jazgot dobiegający z kolonii w okresie budowy gniazd lub z noclegowiska może być ogłuszający. To istotna przyczyna niechęci ludzi do gawronów, gdyż ich hałaśliwe wieczorne „rozmowy” czasem uniemożliwiają ludziom sen i odpoczynek. Młode ptaki krzykliwie nawołują i żebrzą o pokarm. W lecie można usłyszeć miłe kwilenie i cichy świergot zadowolonego, spokojnego Gawrona, odpoczywającego w cieniu liści.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Gawrona?
Gawrony to ptaki towarzyskie. Gniazdują kolonijnie, żerują w grupach i nocują stadnie. W okresie jesienno-zimowym z noclegowisk na wysokich drzewach korzystają często setki, a nawet tysiące tych ptaków – wspólnie ze stadami kawek. Gawron rozumie kawki, u których też ważna jest hierarchia i pozycja społeczna. Osobniki dominujące zajmują na noclegowiskach miejsca położone wyżej i wewnątrz korony drzewa, bardziej osłonięte od wiatru i mniej narażone na ataki wrogów. Rano po białych plackach na grzbiecie można poznać, który ptak gdzie spał i siedział.
W Polsce Gawrony są osiadłe, ale ok. 80% populacji na zimę migruje na południe i zachód Europy. Za to w tym czasie przylatują do nas ptaki z chłodniejszych regionów północnych i wschodnich,.. Niegdyś liczne na terenach rolniczych, polskie Gawrony stopniowo przenoszą się na obszary zurbanizowane. Ptaki te reagują na niekorzystne dla nich zmiany zachodzące w strukturze upraw rolnych. Jak dowodzą badania, obecnie większość dużych i średnich kolonii Gawronów znajduje się w rejonie miast lub na ich obrzeżach. Kolonie gniazdowe tych ptaków zakładane są na większości gatunków dużych drzew, a nawet na platanach klonolistnych – coraz popularniejszych w skupiskach miejskich. W miastach Gawrony tworzą wiele małych kolonii stosownie do zasobności pokarmowej żerowisk. Ale i tu kolonie zamierają. Nie tylko niedostatek pokarmu powoduje ich opuszczanie. Im bardziej aktywnie mieszkańcy płoszą Gawrony i niszczą ich siedliska oraz noclegowiska, co jest dość powszechne w dużych miastach, tym częściej ptaki odstępują od rozrodu. Jest to bardzo niepokojące zjawisko – od 2000 r. liczebność Gawronów w Polsce zmniejszyła się o ponad 40%.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj Gawrona bliżej
Zachowania Gawronów są szczególnie widowiskowe w okresie zalotów. Ptaki te jako gatunek monogamiczny pozostają w parach, w które dobierają się w styczniu lub lutym, przez kolejne lata. Podczas zalotów Gawron „śpiewa”, kłania się i wykonuje efektowne loty godowe. Partnerzy porządkują sobie pióra i karmią się wzajemnie, często siedzą przytuleni do siebie, dotykają się dziobami albo wkładają dziób w dziób, co zacieśnia między nimi więzi. Ich twarze są pełne emocji i czułości. Gawrony żerują grupowo, spokojnie chodząc po ziemi. Czasami w zabawnych podskokach zbliżają się do kolegi, który znalazł smakołyk.
Te inteligentne krukowate wykorzystują wszelkie zasoby zajmowanych siedlisk, ale różnicują dietę w zależności od pory roku. Wiosną i latem Gawron lubi owady oraz ich larwy, dżdżownice i inne bezkręgowce (jest pożyteczny, gdyż niszczy tzw. szkodniki roślin uprawnych), drobne kręgowce, padlinę, rzadziej jaja ptaków i pisklęta. Łacińska nazwa Gawrona, frugilegus, oznacza kogoś zbierającego owoce. Rzeczywiście, w okresie jesienno-zimowym Gawron jada właśnie owoce, ziarna i kiełki zbóż, nasiona traw, a także odpadki kuchenne. Orzechy włoskie to jego przysmak! Gawron, tak jak wrony, rozbija orzechy, zrzucając je z wysokości na twarde podłoże. Na obszarach rolnych Gawrony w zimie wydłubują z ziemi zasiane ziarno i oziminy, czym narażają się na niechęć rolników. Zimą w mieście korzystają z uprzejmości ludzi dokarmiających ptaki.
W koloniach lęgowych gawrony budują półkoliste gniazdo ze starannie dobranych gałązek, które następnie zlepiają gliną, a nieckę wykładają mchem. Sąsiedzi często podkradają sobie budulec. Samica w drugiej połowie kwietnia składa 2–5 jaj, które wysiaduje przez mniej więcej 18 dni. Po wykluciu się pisklęta pozostają pod opieką rodziców przez 4–5 tygodni. Jeszcze nielotne Gawrony przesiadują na konarach, a do karmienia i na noc wracają do gniazda. Młode ptaki bardzo lubią figle i zabawy, m.in. z samodzielnie wymyślonymi zabawkami.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Gawrona?
Gawron bywa mylony z Krukiem, choć jest od niego znacznie mniejszy. W słowniku wileńskim napisano, że Gawron „to ptak podobny do Kruka, ale mniejszy, lata z Kawkami”, przez co czasem uważano, że to samiec Kawki!
Duże podobieństwo zauważymy między młodocianym Gawronem i pospolitym na zachodzie Europy Czarnowronem – zwłaszcza że młode Gawrony nie mają jeszcze charakterystycznych długich nogawic, a ich dziób u nasady jest ciemny i zarośnięty. Poniżej: Czarnowron.
Gawron w liczbach
Masa ciała | 450 g |
Rozpiętość skrzydeł | 99 cm |
Długość ciała | 48 cm |
Liczebność (w Polsce) | 150 000–200 000 tys. par |
Status | Liczebność tych ptaków w latach 2007–2018 spadła aż o 41%, co według kryteriów IUCN oznacza, że jest to gatunek bliski zagrożenia wyginięciem (NT) w kraju. Na opublikowanej w 2020 roku Czerwonej liście ptaków Polski Gawron został sklasyfikowany jako gatunek narażony (VU) |
Jak pomóc Gawronowi?
Ze względu na szybkie zmniejszanie się liczebności tych ptaków i w dłuższej perspektywie zagrożenie wyginięciem konieczne są przede wszystkim działania prawne i wpisanie Gawrona na listę gatunków objętych ochroną ścisłą. Potrzebna jest także edukacja i upowszechnianie wiedzy o wymaganiach lęgowych i pokarmowych Gawronów oraz o pozytywnym znaczeniu tego gatunku dla środowiska.
Bibliografia
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie
Zostaw komentarz