Podgorzałka
-
Aythya nyroca
Zwana inaczej kaczką białooką ze względu na białą tęczówkę u samca.
Autorka: Joanna Lay
Jak rozpoznać Podgorzałkę?
Czekolada z domieszką bieli – te dwa kolory są charakterystyczne dla tej niewielkiej kaczki. Samce i samice są do siebie bardzo podobne. Ich ubarwienie jest brązowe, środek brzucha oraz lusterko i podogonie białe. Na płeć wskazuje przede wszystkim tęczówka, która u samicy pozostaje ciemna i nie rzuca się w oczy. Barwy godowego upierzenie samca stają się głębsze, intensywniejsze, połyskujące. Podgorzałka należy do grążyc, czyli kaczek nurkujących. Na lądzie jest raczej nieporadna, swobodne poruszanie się utrudniają jej krągłe kształty, grube kości i lekko spłaszczony szkielet oraz przesunięte ku tyłowi nogi. Taka budowa ciała za to świetnie sprawdza się pod wodą. Jak wszystkie kaczki, Podgorzałka jest świetnym lotnikiem, przy czym (typowo dla grążyc), wzbicie w powietrze poprzedza rozbiegiem po wodzie.
Jak rozpoznać Podgorzałkę po głosie?
Podgorzałka nie wyróżnia się jakimś szczególnym głosem – matki przywołują młode zwykłym „kiir”, „kirr”. Kaczory, podczas toków, wydają z siebie niezbyt głośne świsty.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Podgorzałkę?
Podgorzałki spotkamy na płytkich rozlewiskach i zarośniętych szuwarami zbiornikach wodnych. Unika wód płynących. Można ją nazwać kaczką towarzyską, gdyż chętnie gniazduje w luźnych koloniach, w tym z Czernicą lub Mewą Śmieszką. W Polsce występuje zasadniczo w trzech regionach: na stawach w Budzie Stalowskiej (Podkarpacie), w Dolinie Baryczy oraz na Lubelszczyźnie. W 2019 poza tymi lęgowiskami stwierdzono tylko 4 pary. Podgorzałka jest gatunkiem wędrownym – zimuje w południowej Europie, w północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie. Przyloty odbywają się w marcu-kwietniu, a odloty we wrześniu-listopadzie.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj bliżej Podgorzałkę
Gniazdo Podgorzałka zakłada w trzcinie lub gęstej, przybrzeżnej roślinności, w dobrze ukrytych, trudno dostępnych miejscach. Kaczka wyściela je suchymi trawami i puchem, i składa od 7 do 10 beżowych lub różowawych, z których po około 25 dniach wykluwają się pisklęta. Młode ptaki lotność zyskują po mniej więcej dwóch miesiącach.
Pokarmem Podgorzałki są przede wszystkim nasiona turzyc, korzenie i pędy roślin, a także bezkręgowce, drobne płazy i ryby, nawet żabi skrzek. Zdobywa go przede wszystkim nurkując albo też „spławikując” (jak Krzyżówka – z wystawionym ponad taflę wody kuprem) lub odcedzając pokarm dziobem, który wodzi po powierzchni wody.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Podgorzałkę?
Czasami bywa mylona z częstszą (ale też szybko zanikającą choć wciąż łowną) Głowienką, co jest szczególnie problematyczne podczas polowań. Samiec Głowienki w szacie godowej jest jednak łatwy do odróżnienia – skrzydła i tułów są jasnoszare, pierś i ogon czarne, wielka głowa rudobrązowa, a oczy czerwone. Samiczki są jaśniejsze od Podgorzałki – szarobrązowe. Ponadto myśliwi często biorą Podgorzałkę za Czernicę, która pomimo dużego spadku liczebności również jest ptakiem łownym. Obydwie kaczki mają wyraźne białe pasy na skrzydłach. Kaczor Czernicy ma w upierzeniu godowym jest barwy głęboko czarnej, z białym, kontrastującym brzuchem i bokami. Bardziej podobny do Podgorzałki staje się dopiero w upierzeniu spoczynkowym – tak jak kaczki przez cały rok.
Zdjęcie obok: Czernica.
Podgorzałka w liczbach
| Masa ciała | 400-700g |
| Rozpiętość skrzydeł | 62-67 cm |
| Długość ciała | 38-42 cm |
| Liczebność w Polsce | niespełna 130 par lęgowych (2019) |
| Status | Choć jeszcze jakieś 60 lat temu Podgorzałka była jednym z najliczniej występujących u nas gatunków dzikich kaczek, jest to obecnie ptak zagrożony, podlegający ścisłej ochronie gatunkowej. |
Jak pomóc Podgorzałce?
Utrata siedlisk, skażenie wód ołowiem i polowania (myśliwi strzelają do Podgorzalek przy okazji polowań na inne gatunki), to główne zagrożenia. Dbaj o zachowanie starorzeczy, jezior, stawów i innych mokradeł. Pamiętaj, że zagospodarowane i zabudowane brzegi, to coraz mniej miejsca dla Podgorzałki i innych gatunków, które na miejsce lęgu wybierają szuwary i trzcinowiska. Wspieraj działania na rzecz całkowitego zaprzestania polowań na dzikie ptaki. Gatunki chronione i zagrożone są słabo rozpoznawane przez myśliwych i często padają ich ofiarą, dodatkowym problemem jest zatrucie ołowiem oraz trauma wywołana polowaniami.
Bibliografia
Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!
Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.
- 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar!
Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.
Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
- Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka.
Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
- Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
