Trznadel
-
Emberiza citrinella
Kanarek naszych pól, z którym zresztą jest blisko spokrewniony.
Autorka: Agata Macionek
Jak rozpoznać Trznadla?
Tak jak u Kanarka, w ubarwieniu samczyków dominują żółcie, które u Trznadla są dużo bardziej intensywne, do czego zresztą odnosi się drugi człon jego łacińskiej nazw – citrinella. Pierś, boki oraz nasada ogona z mocnym, rudym nalotem. Skrajne sterówki białe od spodu, co dobrze widać, gdy ptak zrywa się do lotu. Na plecach i skrzydłach pióra są zielonkawe, brązowe oraz grafitowoczarne, a wszystkie razem układają się w atrakcyjny wzór. Ubarwienie samiczek oraz młodzieży jest bardziej stonowane, oliwkowo-brązowe. Trznadel jest odrobinę większy od Wróbla i smuklejszy od niego. Charakterystyczny, głęboko falisty lot w połączeniu z piosenką i siedliskiem pomagają w identyfikacji.
Jak rozpoznać Trznadla po głosie?
Jest to jeden z niewielu skrzydlatych śpiewaków, który śpiewa intensywnie od wczesnej wiosny do późnego lata, od szarego rana do wieczora. Aby go usłyszeć i zobaczyć, wystarczy wybrać się na krótki spacer poza miasto. To ptak krajobrazu rolniczego, jeden z pospolitszych i liczniejszych w Polsce.
Poszukując Trznadla warto zwrócić uwagę na wierzchołki krzewów i drzew, linie napowietrzne, wystające kołki i ogrodzenia. Z dużym prawdopodobieństwem usłyszymy dobiegającą stamtąd charakterystyczną zwrotkę, którą do niedawna tłumaczono jako: „Nie będzie suchej kobyle niiic…”. Piosenka Trznadla bywa mylona przez początkujących ptakolubów ze zwrotką śpiewaną przez Ortolana, jego bliskiego kuzyna. Cały czas zresztą, otwarty jest spór o to, czy Beethoven komponując swoją słynną V symfonię inspirował się piosenką śpiewaną przez Trznadla czy może jednak przez Ortolana. Gdy raz usłyszymy i zapamiętamy piosenkę Trznadla, zwykle zaczynamy ją słyszeć przy okazji każdego wypadu za miasto, a to ze względu na jego względną pospolitość i dużą elastyczność siedliskową.
Podobnie jak w przypadku wielu innych gatunków śpiewających, piosenki osobników pochodzących z różnych rejonów mogą różnić się od siebie, a biolodzy wyróżnili do tej pory co najmniej 8 regionalnych dialektów, w jakich Trznadle śpiewają.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Trznadla?
Trznadle osiedlają się w śródpolnych zagajnikach, przy krzaczastych miedzach, na skrajach lasów, na wrzosowiskach, przetykanych łąkami parkach, a nawet w ogrodach. Coraz częściej na wsiach i na zielonych przedmieściach. Gniazda zakładają ukrywają w gęstej roślinności, nisko nad ziemią, najczęściej w dobrze nasłonecznionych miejscach. Wychowują w nich do pięciu młodych, które opuszczają rodzinny dom po około dwóch tygodniach.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj Trznadla bliżej
Trznadel to typowy ziarnojad, czego można się domyślić po wyglądzie jego dużego i silnego dzioba. Wiosną i latem chwyta też owady, które jednak w większości przeznaczone są dla piskląt. Zimą ptaki zbijają się w większe stadka, które mogą liczyć nawet kilkadziesiąt lub kilkaset osobników – często z innymi ziarnojadami – i wszystkie razem koczują po okolicy poszukując pożywienia. Trznadle chętnie odwiedzają przydomowe karmniki.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Trznadla?
Trznadel, to nasz jedyny żółto-zielonawy ptak z rudą piersią i kuprem, co przynajmniej w upierzeniu godowym ułatwi identyfikację samczyków. Sylwetkę Trznadla można jednak pomylić z bliskim mu Potrzeszczem, od którego jest jednak nieco mniejszy i znacznie żywiej wybarwiony. I tu uwaga – jeśli ptak siedzący na krzewie skończy swoją krótką zwrotkę nieprawdopodobnym trzeszczeniem, wiedzcie, że to nie Trznadel. Wśród łąk, pól i „nieużytków” trzeszczy tylko Potrzeszcz.
Swoją drogą, jakże bardzo polsko brzmiące są obie nazwy gatunkowe – i jeśli dodamy do nich Potrzosa, jeszcze jednego bliskiego kuzyna, to mamy niezłego łamańca językowego dla cudzoziemców.
Bardziej kłopotliwe w oznaczaniu są samiczki, które przypominają Potrzosy, a w słabym świetle nawet samiczki Wróbla. Ani jedne ani drugie nie mają jednak żadnych żółtych odcieni przebijających się przez pióra ani rudego nalotu na kuprze.
(na zdjęciu obok: Potrzeszcz)
Trznadel w liczbach
Masa ciała | 28–30 g |
Rozpiętość skrzydeł | 23–29 cm |
Długość ciała | 16–19 cm |
Liczebność w Polsce | ok. 4 450 000 par, z tendencją spadkową, najliczniejszy po Skowronku z naszych ptaków krajobrazu rolniczego |
Status | niezagrożony, objęty ochroną gatunkową |
Jak pomóc Trznadlowi?
Chrońmy dzikie miedze i przydroża, zachowajmy śródpolne zagajniki, zadrzewienia, zakrzaczenia i kamieniska. Zostawmy łąki w parkach, a nasze ogrody niech będą pełne ziół i kwiatów. Jesienią nie ścinajmy i nie wyrzucajmy dojrzałych, pełnych nasion kwiatostanów – one zimą uratują życie niejednemu Trznadlowi, Dzwońcowi, Mazurkowi czy Szczygłowi. Dodatkowo wystawmy w ogrodzie karmnik. Ograniczmy użycie środków owado- i chwastobójczych.
Bibliografia
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie
Zostaw komentarz