Kokoszka

Kokoszka jest wielkości gołębia, ma krępą sylwetkę, i należy do rodziny chruścieli (Rallidae). Wyróżnia ją czerwona płytka czołowa i czerwony dziób z żółtą końcówką. Dość długie nogi są zielone, z bardzo długimi palcami i choć przeważnie zobaczymy ją na wodzie, to te nie są połączone błoną pławną. Upierzenie jest ciemne, łupkowogranatowe z ciemnobrązowym grzbietem i skrzydłami. Uwagę zwraca opadająca ku tyłowi, przerywana linia białych piórpo bokach ciała. Kiedy Kokoszka pływa, chodzi lub biega, zadziera ogonek, pokazując białe pokrywy podogonowe w kształcie odwróconej litery „V”. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego u tego gatunku. Pisklęta są pokryte czarnym puchem i wyglądają jakby były wiecznie potargane. Ich łysą główkę porastają czerwone i pomarańczowe piórka, wokół oczu prześwituje niebieskawa skórka a czerwony dziobek ma żółtą końcówkę. Starsze dzieci upodabniają się do rodziców, ale w ogólnej tonacji są szarobrunatne, z dziobem w tych samych barwach oraz białawymi policzkami. Płynąc, Kokoszka jest wysoko wynurzona nad wodę i równomiernie kiwa ogonem oraz głową. Kokoszki i jej potomstwo doskonale chodzą po roślinach wodnych, np. liściach grążeli czy połamanych pałkach, często też żerują na nadwodnych łąkach. Zrywając się do lotu, biorą długi rozbieg po wodzie, podobnie jak Łyski. To jednak słabi lotnicy. Nie pływają tak dobrze, jak np. Łyski, unikają więc otwartych wód.

Jak rozpoznać Kokoszkę po głosie?

Kokoszka jest skryta, pojawia się i znika, prędzej można ją usłyszeć, niż zobaczyć. Z szuwarów odzywa się specyficznym, krótkim, gardłowym gulgotem i tym zdradza swą obecność. Rozdrażniona krzyczy ostro „ki-kek” a w innych sytuacjach odzywa się trzysylabowym zawołaniem „krek-krek-krek”, którego używa również w czasie nocnych toków.

Kokoszka zamieszkuje gąszcz roślin nadwodnych, przebywając na granicy lądu i wody. Preferuje wody wolno płynące i stojące, czego raczej nie znajdzie na terenach górskich. Spotkać ją można na małych jeziorach, stawach parkowych, rozlewiskach, zakolach rzecznych, a nawet w rowach melioracyjnych czy innych wodach z gęstą roślinnością, zapewniającą dobre ukrycie i żerowiska. W Polsce Kokoszka to gatunek lęgowy, średnio liczny w całym kraju, częściowo zimujący, głównie na zachodzie kraju. Populacje północne wędrują  od września do listopada na zimowiska w Europie Zachodniej i w basenie Morza Śródziemnego. Wracają w marcu i kwietniu. Gatunek rozprzestrzeniony od Europy, przez północną, subsaharyjską i południową Afrykę po centralną oraz południową Azję a nawet obie Ameryki.

Kokoszki osiadłe zaczynają toki już późną jesienią. Połączone w pary zajmują swoje rewiry, których zaciekle bronią, zwłaszcza, jeśli jest to miejsce zasobne w pokarm. To ważne, bo Kokoszki mają 2-3 lęgi w roku. Samice Kokoszki bywają bardziej agresywne niż samce i często przejmują inicjatywę w czasie zalotów. Potrafią bardzo energicznie walczyć z innymi samicami i przepędzać je z rewiru. Wybierają opasłe, masywne samce, co ma znaczenie w okresie wysiadywania jaj, kiedy ptaki wzajemnie się zastępują, a samiec dłużej siedzi na gnieździe. Samica wybiera partnera, ale to on szuka terytorium i miejsca na gniazdo pod osłoną przybrzeżnych roślin, np. w szuwarze trzcinowiska. Przeważnie dobrze ukryte gniazdo jest koszykiem stworzonym z suchych liści, trzcin i turzyc. Kokoszka składa 5-9 jaj od marca do końca lipca. Ptaki wysiadują je przez 3 tygodnie. Po wykluciu, pisklęta – zagniazdowniki – przebywają dzień-dwa w gnieździe karmione przez oboje rodziców, trzeciego dnia dobrze pływają a 8 dnia już nurkują. Oboje rodzice opiekują się maluchami. Małe stają się samodzielne po 3 tygodniach, ale ciągle piszczą i żebrzą o pokarm, często są nadal dokarmiane. Samiec zajmuje się potomstwem, jeśli samica przystępuje do drugiego lęgu, a w przypadku trzeciego lęgu – do opieki włącza się starsze rodzeństwo. Rodzice zakładają czasami tzw. gniazdo do spania. W takim gnieździe maluchy śpią w nocy i przebywają w czasie chłodnej pogody. Pokarm Kokoszek jest zbierany na wodzie i pod nią oraz na lądzie. To głównie wodne bezkręgowce, np. małże i owady, nasiona, owoce i zielone części roślin wodnych i bagiennych.