Gęś Tundrowa
-
Anser fabalis
Widnieje w logo Parku Narodowego Ujścia Warty, gdzie jest najliczniejszą pośród wielotysięcznych stad wędrownych gęsi przyciągających ptasiarzy, pasjonatów fotografii przyrodniczej, ornitologów – i, niestety, myśliwych. Do niedawna uważana była za jeden z podgatunków Gęsi Zbożowej, a jej nazwa naukowa brzmiała Anser fabalis rossicus, niedawno uznana została za niezależny gatunek – Anser rossicus, przy czym najnowsze badania wydają się podważać sens tej decyzji i cześć znawców i badaczy ponownie uznaje obydwa taksony jako podgatunki w ramach tego samego gatunku.
Autor: Dariusz Mielicki
Zdjęcie obok: Bogdan Grabowski
Jak rozpoznać Gęś Tundrową?
Duża, ciemna gęś z długimi skrzydłami o szarobrunatnym upierzeniu, jaśniejszym na piersi i brzuchu. Ma dość krótki, wysoki u nasady dziób (zdarza się jednak, że u dużych samców jest on stosunkowo długi), przeważająco czarny, z niewielką pomarańczową obwódką na końcu, bezpośrednio przed tzw. paznokciem. Żuchwa często ma wyraźne zgrubienie u nasady dzioba. Szyja jest dość krótka i sprawia wrażenie grubej, ale gdy ptak przybiera pozycję alarmową – jest maksymalnie wyciągnięta. Nogi stosunkowo krótkie. Samiec jest większy od samicy o około 10%.
Uwaga: prawidłowa identyfikacja tego gatunku możliwa jest tylko w przypadku dobrej widoczności wszystkich cech jego wyglądu.
Gdzie i kiedy obserwować Gęś Tundrową?
W Polsce od marca do końca października
W Polsce tylko na przelotach. Większość kluczy, jakie widujemy nad Polską wiosną i jesienią, to klucze Gęsi Tundrowej właśnie. Gdy zima jest łagodna, część ptaków zatrzymuje się w zachodniej Polsce, a jednym z największych miejsc ich koncentracji jest Park Narodowy Ujście Warty. Główne zimowiska leżą w północno-zachodniej Europie, na Węgrzech, Bałkanach i nad Morzem Czarnym oraz – w przypadku ptaków lęgnących się we wschodniej części areału – w Japonii, Chinach i Korei. Areał lęgowy rozciąga się w pasie tundry od północnej Skandynawii do wschodnich krańców Rosji.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj bliżej Gęś Tundrową
Gęś Tundrowa zakłada gniazdo w trudno dostępnych miejscach tundry, zwykle w pobliżu wody Gniazdo, to płytkie zagłębienie w suchszym podłożu, które wyścieła własnym puchem. Samica znosi zwykle 5–6 jaj, które następnie wysiaduje przez ok. 27 dni. Wszystkie pisklęta wykluwają się jednocześnie. Opiekują się nimi oboje rodzice, którzy m.in. prowadzą je do wody, gdzie małe gąski same odżywiają się świeżymi roślinami. Młode zaczynają latać po ok. 40 dniach.
Wszystkie gęsi są roślinożerne. Brzegi ich dziobów mają specjalne ząbkowanie, które ułatwia im zrywanie liści. Mają długie jelito, które zasiedlają bakterie rozkładające celulozę na przyswajalne węglowodany. Na lęgowiskach gęsi jedzą każdą świeżą zieleninę, jagody i porosty. Na zimowiskach podstawę ich pożywienia stanowią trawy, czasami oziminy, czy pozostałe na polach resztki zbiorów, np. zbóż, ziemniaków, buraków. Zimujące gęsi często opuszczają swoje miejsca noclegowe jeszcze przed wschodem słońca i na pastwiskach skubią trawę aż do zachodu, z przerwami na odpoczynek i pielęgnację piór. W czasie przelotów i na zimowiskach wypoczywają i żerują na rozległych nizinach z dobrą widocznością, nocują najchętniej na spokojnych jeziorach i rozlewiskach. Trzymają się tradycyjnych szlaków wędrownych i powracają rokrocznie do znanych sobie miejsc. W zależności od pogody, gęsi mogą rozpocząć wędrówkę na północ już pod koniec zimy. Podczas mrozów śpią na lodzie. Gęsi są monogamiczne i wiele z nich łączy się w pary na całe życie.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Gęś Tundrową?
Z innymi tzw. szarymi gęsiami: Gęgawą, Białoczelną i Krótkodziobą, szczególnie gdy widzimy je w wielogatunkowych stadach i z dystansu (a tak najczęściej obserwujemy migrujące gęsi). Na zdjęciu poniżej Gęś Gęgawa.
Przede wszystkim jednak Gęś Tundrową myli się z Gęsią Zbożową Anser fabalis.
Obydwa gatunki różnią się bardzo nieznaczne, a przy kiepskiej widoczności i z daleka mogą być niemożliwe do rozdzielenia. Oto kilka kluczowych cech ułatwiających poprawne rozpoznanie: Gęsi Tundrowe są zwykle trochę mniejsze od zbożowych, mają krótsze nogi, krótsze i grubsze szyje (uwaga na postawę alarmową: wówczas wyciągnięta szyja będzie smukła). Na zdjęciu poniżej Gęś Zbożowa.
Dziób Gęsi Tundrowej jest krótszy, masywniejszy, wysoki u nasady, przeważnie czarny z niewielką, pomarańczową obrączką na końcu. Wydłużony i cieńszy dziób Gęsi Zbożowych jest przeważnie pomarańczowy z czarną nasadą i paznokciem. Gęś Zbożowa ogólnie sprawia wrażenie większej, smuklejszej, bardziej eleganckiej.
Jeszcze trudniej odróżnić obydwa gatunki w locie – Gęś Tundrowa zwykle będzie nieco mniejsza, z krótszymi, szerszymi skrzydłami. Warto pamiętać, że zdecydowana większość gęsi przelatujących przez Polskę lub zimujących na zachodzie kraju to dużo liczniejsze Gęsi Tundrowe. Gęś Zbożowa jest gatunkiem/podgatunkiem nielicznym i wciąż tracącym na liczebności, u nas na przelotach spotykanym tylko w północno-zachodniej części kraju.
Status i populacja
| Masa ciała | 2 – 4 kg |
| Rozpiętość skrzydeł | 140 – 174 cm |
| Długość ciała | 68 – 89 cm |
| Liczebność (w Polsce) | w Polsce się nie lęgnie, obserwowana w czasie migracji, zwykle od października do kwietnia i jest najliczniejszym gatunkiem spośród wszystkich migrujących u nas dzikich gęsi – ok. 600 000 ptaków.ok. 85 tys. par. |
| Status | Należy do tzw. Pechowej 13, czyli gatunków łownych. |
Jak pomóc Gęsi Tundrowej?
Aby pomóc Gęsi Tundrowej, należy zapewnić jej spokój na zimowiskach oraz w okresie migracji, przede wszystkim chronić mokradła i zdjąć ją z listy ptaków łownych – swoje poparcie w tej sprawie można wyrazić podpisując petycję i/lub dołączając do Koalicji Niech Żyją!
Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!
Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.
- 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar!
Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.
Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
- Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka.
Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
- Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
