Atlas ptaków

Bernikla Kanadyjska

    Branta canadensis

Bernikla Kanadyjska, której ojczyzną jest Ameryka Północna od zawsze zaglądała do Europy (tak, jak wiele innych, północnoamerykańskich migrantów), aż w XVII wieku zaczęto ją celowo sprowadzać – początkowo dla jej urody i charyzmy, potem jako ptaka łownego. W XVII wieku eleganckimi ptakami obdarowywano europejskich władców, którzy trzymali je w królewskich zwierzyńcach. Dzisiaj Bernikla Kanadyjska jest powszechnym widokiem w większości zachodnio- i północnoeuropejskich aglomeracji – w niektórych krajach, takich jak Wielka Brytania czy Holandia, częsta też poza nimi.

Autorka: Ola Marczuk

Jak wygląda Bernikla Kanadyjska?

Jak rozpoznać Bernikle Kanadyjską?

Bernikla Kanadyjska odznacza się długą i smukłą, lśniąco-czarną szyją i głową, z charakterystycznymi białymi, podłużnymi plamami na policzkach. Na brązowym grzbiecie i przeważnie nieco jaśniejszych, szarobrązowych bokach, płowobiałe obrzeżenia piór układają się w typowy dla gęsi dachówkowaty wzór . Szeroka pierś jasna, szaropłowa – nogi i dziób czarne. Obie płcie ubarwione są tak samo, ale samica jest zwykle nieco mniejsza od samca. Ptaki młode ogólnie jaśniejsze i bardziej jednolite – wszystkie elementy wzorzyste lub kontrastowe są mniej wyraziste.
Wyróżnia się ok. 7 podgatunków Bernikli Kanadyjskiej, różniących się przede wszystkim areałem występowania, a także wielkością. Ptaki spotykane w Europie to zwykle przedstawiciele podgatunku nominatywnego Bernicla canadensis canadensis, zwanego Berniklą (Kanadyjską) Atlantycką.

duży rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Gęś
sylwetka ptaka w locie podobna do Gęś
kaczy dziób
czarny kolor

Jak rozpoznać Bernikle Kanadyjską po głosie?

Charakterystyczne, nosowe gęganie przypominające klakson – i tak właśnie nieoficjalnie nazywają „swoje” gęsi Amerykanie.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Bernikle Kanadyjską?

Pierwotnym areałem lęgowym Bernikli Kanadyjskiej jest Ameryka Północna. Ze swojej ojczyzny została sprowadzona między innymi do Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii, Belgii, Niemiec i Skandynawii. Dzisiaj spotkać ją można również w krajach sąsiedzkich – głównie w Estonii, ale też po sąsiedzku w Rosji. W swojej ojczyźnie zwykle zasiedla brzegi jezior i rzeczne rozlewiska, często w otoczeniu lasów, w Europie częściej wybiera siedliska otwarte. Gatunek bardzo plastyczny, wybitnie synantropijny, normalnie ufny i mało płochliwy (poza miejscami intensywnych polowań lub prześladowań), częsty szczególnie w dużych miastach, po obydwu stronach Atlantyku. Zimuje na miejscu lub migruje w rejony o łagodniejszym klimacie.
Pierwsze obserwacje Bernikli Kanadyjskich z ziem dzisiejszej Polski pochodzą sprzed 1935 roku, z Pomorza – kolejne widziano dopiero po 30 latach w Gubinie. Od 1982 roku regularnie obserwowano pojedyncze osobniki, a z czasem niewielkie stada, zwykle na Wybrzeżu i Pomorzu, gdzie regularnie zaczęły zimować ptaki ze Skandynawii. Zimowe stado na Żuławach liczy 1,5–2 tys. ptaków. Czasami można je wypatrzeć w wielogatunkowych stadach, w towarzystwie innych gęsi. Do Polski Bernikle przylatują zazwyczaj w październiku, a odlatują w marcu. Pierwszy lęg najprawdopodobniej miał miejsce w gdańskim Parku Regana, w 2005 roku, przy czym przystąpiła do niego lotna para z miejscowego ogrodu zoologicznego.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj bliżej Bernikle Kanadyjską

Jak wygląda Dzięcioł Średni?
Jak wygląda Bernikla Kanadyjska?

Bernikle zwykle łączą się w pary na całe życie. Gniazda, to niewielkie zagłębienie w ziemi, wyściełane suchymi trawami, liśćmi i własnym puchem, usytuowane zwykle w nadwodnych zaroślach lub na wysepkach. W miejscach podmokłych gęsi budują kopce z gałęzi i traw, które chronią jaja przed wilgocią. Samica w kwietniu–maju składa 5–8 jaj i wysiaduje je zwykle ok. 30 dni. W tym czasie samiec pilnuje bezpieczeństwa partnerki i w razie zagrożenia może okazać się bardzo waleczny. Młode zyskują lotność po ok. 2 miesiącach od wyklucia. W diecie Bernikli kanadyjskiej dominują rośliny i przypadkowe bezkręgowce. Zwykle żerują na lądzie, najchętniej na łąkach i pastwiskach w pobliżu wody, chętnie też zbierają resztki pozostawione po zbiorach na polach. Po okresie lęgowym Bernikle często gromadzą się w większe stada. Przelatują zwykle w kluczach.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Bernikle Kanadyjską?

Bernikla Kanadyjska jest bardzo podobna do Bernikli Północnej, z którą do roku 2004 traktowana była jako jeden takson (gatunek), ma jednak dłuższy dziób, smuklejszą głowę i zdecydowanie dłuższą szyję. Typowe Bernikle Północne (w ramach tego gatunku wyróżnia się co najmniej 5 podgatunków) są od Kanadyjskiej dużo mniejsze, bardziej krępe i ciemniejsze (bardziej brunatne), a charakterystyczne białe plamy na polikach nie łączą się pod dziobem/żuchwą – oddziela je pasek czarnych piór. Warto jednak pamiętać, że te elementy, zwłaszcza przy gorszej widoczności lub z oddali, nie zawsze wystarczą do prawidłowej identyfikacji gatunku. Bernikle Północne bardzo rzadko jednak zalatują do Europy, a jeśli już, to tylko na jej północno-zachodnie krańce.

Kanadyjska czasem bywa mylona z Berniklą Białolicą, choć dużo łatwiej ją od niej odróżnić – Białolica jest o połowę mniejsza, ma prawie całą białą głowę (charakterystyczne białe lico wybrzmiewające w nazwie gatunkowej), a grzbiet ciała jest szary z czarnym i białym prążkowaniem, nadając jej upierzeniu jasnej, srebrzystej tonacji. (na zdjęciu obok: Bernikla Białolica)

Jak wygląda Syczek?

Bernikla Kandyjska w liczbach

Masa ciała2–6,5 kg
Rozpiętość skrzydełRozpiętość skrzydeł: do 190 cm, najczęściej jednak 135–145 cm (największa ze współcześnie żyjących gęsi)
Długość ciałaok. 100 cm
Liczebność w PolsceLiczebność na świecie: ok. 5 mln, co czyni ją prawdopodobnie najliczniejszym gatunkiem dzikich gęsi.

W Polsce regularnie zimują ptaki lęgnące się w Skandynawii

Statusgatunek najmniejszej troski

Jak pomóc Bernikli Kanadyjskiej?

Bernikla kanadyjska jest gatunkiem o silnych tendencjach pionierskich i łatwo przystosowuje się do nowych warunków. W Europie została niedawno uznana za gatunek inwazyjny. Ponieważ czasem stadnie żeruje na polach, również rolnicy często widzą w niej szkodnika.
Choć jest tutaj ptakiem introdukowanym, dowiedziono, że nie zagraża naszym rodzimym gatunkom. Wiele strat może za to powodować niechęć i działania wymierzone przeciwko niej. W literaturze i w sieci niestety nie brakuje informacji, jakoby Bernikla zagrażała rodzimym gatunkom wodno-błotnym, m.in. Kokoszce Wodnej, Łysce, Krzyżówce czy Gęgawie, konkurując z nimi o pokarm i miejsca lęgowe, czego jednak nie udowodniono. Co więcej, obecność Bernikli w siedliskach mniejszych ptaków wodnych często okazuje się dla nich korzystna, a to przez efekt parasola ochronnego jaki duże gęsi roztaczają wobec niektórych drapieżników, a przede wszystkim krukowatych. Dodatkowo mogą m.in. wyciągać na powierzchnię głębiej rosnące wodorosty oraz związany z nimi plankton i drobne bezkręgowce, którymi chętnie żywią się mniejsze ptaki i ich pisklęta, a które inaczej byłyby dla nich niedostępne.

Bibliografia

Przewodnik Collinsa. Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego, Warszawa 2012.

Bralczyk Jerzy, Zwierzyniec, Warszawa 2019.

Karczewski Jacek, Jej wysokość gęś. Opowieści o ptakach, Poznań 2019.

Kossak Simona, Opowieści, Białystok 2017.

Łubieński Stanisław, Dwanaście srok za ogon, Wołowiec 2016.

Pióro Marek, Plamka mazurka. Jak ptaki odmieniły moje życie, Warszawa 2019.

Sokołowski J., Ptaki Polski, Warszawa 1988.

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz