Bogatka
-
Parus major
Bogatka to największa, najbardziej rozpoznawalna i najliczniejsza z naszych Sikor w Polsce. Nieco mniejsza od Wróbla, ruchliwa i przedsiębiorcza. Najłatwiejsza do zaobserwowania zimą, kiedy chętnie odwiedza karmniki i szuka pożywienia w naszym sąsiedztwie.
Autorka: Ewa Sepełowska
Jak rozpoznać Bogatkę?
Podczas obserwacji Bogatek możemy zabawić się w grę „znajdź różnicę”, gdyż samiec i samica Sikory Bogatki mają niemal identyczne upierzenie i są zbliżonej wielkości. Wprawne oko to za mało – przyda się także lornetka, by wychwycić te niuanse.
Te pełne życia ptaki zadają szyku czy to w lesie, czy w karmniku. A to za sprawą czarnego, mocno zarysowanego krawatu, który biegnie przez środek intensywnie żółtej piersi i brzuszek – aż po sam ogon.
U samczyków jest on zwykle szerszy niż u samiczek. Eleganckim dodatkiem jest czarna – lśniąca u panów, a matowa u pań – czapeczka, która pięknie kontrastuje z białymi policzkami. Plecy i skrzydła są żółtozielone z niebieskimi dodatkami.
Młode są podobne do ptaków dorosłych, ale ich upierzenie jest dużo bledsze, a charakterystyczne kontrasty mniej wyraziste.
Jak rozpoznać Bogatkę po głosie?
Bogatki odznaczają się wyjątkowo bogatym repertuarem głosowym. Rozpoznaje się nawet 240 wydawanych przez nie dźwięków. Dźwięczna, choć monotonna piosenka, która u nas jest jednym z pierwszych sygnałów wiosny, przypomina uparcie powtarzany sygnał karetki lub angielskie teacher, teacher.
Śpiewające ptaki często zmieniają podstawowy układ sylab, zawsze jednak cała zwrotka składa się z jednakowych sekwencji, a następujące po sobie zwrotki są podobne.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Bogatkę?
Bogatki to najliczniejsze i najbardziej rozpowszechnione z naszych Sikor. Ich populacja wynosi 1–3 mln par. Zamieszkują zróżnicowane tereny leśne i obszary zadrzewione, parki, ogrody, zieleń miejską i wiejską. Ich zagęszczenie w lasach liściastych wynosi około 1 pary na 1 ha, a w borach iglastych to 2–5 par na 1 ha. Bogatka zwykle nie grymasi przy wyborze domu, chętnie gnieździ się w budkach lęgowych, dziuplach i wszelkich zakamarkach przypominających dziuple. Nie pogardzi szczeliną w murze, żywopłotem czy skrzynką na listy. Nie wszystkie te lokalizacje są jednak dobre na wysiadywanie i wychowywanie młodych. Bywa i tak, że niektóre pary, nie mogąc znaleźć odpowiedniego miejsca na gniazda, nie zakładają rodziny.
Czy Sikora Bogatka odlatuje na zimę? Nie, ptaki zazwyczaj zostają z nami lub przenoszą się do cieplejszych regionów zachodniej Europy. Do Polski natomiast zalatują wtedy Bogatki z zimnego wschodu i północy. Sezon lęgowy trwa od końca kwietnia do początku lipca. Ptaki łączą się w pary w marcu. Wyprowadzają jeden, czasami dwa lęgi w roku. Jaja (zwykle 6–14) składają od kwietnia do początku lipca. Samica wysiaduje je 13–14 dni. Młode przebywają w gnieździe przez około 3 tygodnie. W szczytowym okresie rodzice przylatują do gniazda z pokarmem ponad 1000 razy dziennie.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj Bogatkę bliżej
Bogatka to prawdziwa pogromczyni owadów we wszystkich stadiach ich rozwoju – od jaj przez larwy i poczwarki po postacie dorosłe. Nie pogardzi pająkami czy innymi bezkręgowcami. Jedna rodzina – mama, tata i często kilkanaścioro rodzeństwa – może zjeść w sezonie około 75 kg owadów, czyli blisko 3 mln sztuk. Bywa, że Sikorka w ciągu dnia zjada pokarm o takiej masie, ile sama waży (ok. 20–30 g), a jeszcze większą ilość mogą pochłaniać mocno podrośnięte pisklęta. Wyposażone w silny dziób Bogatki mogą nie tylko chwytać gąsienice, lecz także dobierać się do owadów ukrywających się pod korą, w próchnie lub w ziemi, a ponadto rozłupywać trudno dostępne owoce i nasiona. Zimą są jednymi z najczęstszych gości w karmnikach.
Czym karmić Sikorę Bogatkę? Ptak ten chętnie zjada ziarna słonecznika i inne rośliny oleiste, słoninę, a także owoce. Zdarza się, że w oczekiwaniu na wiosnę raczy się padliną większych zwierząt. (Jeśli chcemy pomagać Bogatkom zimą, warto poznać podstawowe zasady dokarmiania ptaków). Uwaga: głodne i zdesperowane Bogatki dobierają się do przesypiających zimę nietoperzy (np. karlików malutkich), a niektóre potrafią nawet zapolować na małego wróblaka. Z kolei wiosną bywają równie bezwzględne w rywalizacji o miejsca lęgowe, o które zresztą coraz trudniej. Ptaki, które decydują się na odlot, robią to we wrześniu i w październiku.
Galeria
Bogatka w liczbach
Masa ciała | 20–30 g |
Rozpiętość skrzydeł | 22 cm |
Długość ciała | 14-16 cm |
Liczebność (w Polsce) | 1 – 3 mln par par |
Status | Niezagrożona wymarciem, status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych |
Jak pomóc Bogatce?
Nie ścinaj starych drzew w swoim ogrodzie. Jeśli już to zrobiłeś/łaś – szybko posadź nowe. Dziupli w nich tak szybko się nie doczekasz, ale za kilka lat takie drzewa mogą się stać dobrym łowiskiem dla Bogatki – i nie tylko. Wiosną koniecznie zamontuj budkę, zimą wystaw karmnik.
Bibliografia
Encyklopedia. Ptaki, Warszawa 2009.
Przewodnik Collinsa. Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego, Warszawa 2012.
Bralczyk Jerzy, Zwierzyniec, Warszawa 2019.
Kossak Simona, Opowieści, Białystok 2017.
Kossak Simona, Opowieści z Dziedzinki, Białystok 2017.
Łubieński Stanisław, Dwanaście srok za ogon, Wołowiec 2016.
Pióro Marek, Plamka mazurka. Jak ptaki odmieniły moje życie, Warszawa 2019.
Pióro Marek, Kalendarz ptaków. Opowieści o ptasim życiu i zwyczajach na cały rok, Kielce 2019.
Sokołowski J., Ptaki Polski, Warszawa 1988.
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie