Kopciuszek
-
Phoenicurus ochruros
Kopciuszek to ruchliwy i zwinny ptaszek, który dobrze czuje się w miastach. Zaczyna śpiewać bardzo wcześnie, często jeszcze przed wschodem słońca. Na Kopciuszki najlepiej wybrać się w szwajcarskie Alpy bo to najliczniejszy tam ptak!
Autorka: Elwira Wiśniewska
Jak rozpoznać Kopciuszka?
Kopciuszek jest ptakiem wielkości Wróbla, o smukłej, wyprostowanej sylwetce. Obie płci mają podobny rozmiar, stosunkowo długie czarne nogi, kuper i ogon rdzawoczerwony. Samiec w szacie godowej jest smoliście czarny. Jego rudy ogon ma czarne środkowe sterówki, a na skrzydle widnieje jasne lusterko. W szacie spoczynkowej samiec upodabnia się do samicy. Samice są szaro-brązowe z rudym ogonem, bez białawego pola na skrzydłach. Młode są podobne do matek..
Jak rozpoznać Kopciuszka po głosie?
Śpiew kopciuszka składa się z serii zwrotek oddzielonych od siebie dosyć długimi przerwami. Typowa, pojedyncza zwrotka, jest krótka i składa się z trzech części. Pierwsza część to seria narastających gwizdów, o określonym rytmie. Po nich następuje krótka przerwa, po której słychać cichy – najlepiej słyszalny z bliska – zduszony chrzęst. Po tym fragmencie nieomylnie można rozpoznać kopciuszka. Chrzęszczący fragment, już bez pauzy, znowu przechodzi w motyw gwizdów.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Kopciuszka?
Kopciuszek jest ptakiem migrującym. Zamieszkuje Europę i Azję. Dobrze czuje się w pobliżu człowieka – wsie i miasta, porzucone budynki, ruiny, kamieniołomy i wyrobiska. Zimuje w Afryce i na południowej Azji. Do Polski Kopciuszek przylatuje w marcu i kwietniu, a pierwsze lęgi zwykle pojawiają się już pod koniec kwietnia. Na zimę odlatuje na przełomie września i października.
Kopciuszki gniazdują w monogamicznych parach. Pierwotnie ptaki te swoje gniazda zakładały w stosach kamieni, w szczelinach, załomach lub rozpadlinach skalnych. Obecnie gniazdują zazwyczaj w stodołach, oborach lub garażach, na belkach dachowych, w szczelinach budynków, pod okapem dachu, a także w półotwartych budkach lęgowych. Gniazdo, osłonięte od góry, zbudowane jest z traw, łodyżek, mchu i korzonków, wyścielone włosiem, wełną czy sierścią. Samica składa 2 razy w roku po 5-6 jaj, które wysiaduje 12-14 dni. Młode opuszczają gniazdo po 12-16 dniach. Okres lęgowy trwa od kwietnia do lipca.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj bliżej Kopciuszka
Mimo, że żyje z nami po sąsiedzku, Kopciuszek jest bardzo nieśmiały i lękliwy. Można go jednak zobaczyć siedzącego na okapie dachu, kominie lub w innym widocznym miejscu. Ma zwyczaj dygania i kiwania ogonem. Przy próbie zbliżenia się, natychmiast ucieka, ale mimo bojaźliwej natury Kopciuszek jest bardzo terytorialny i odważnie broni swojego rewiru i gniazda. W okresie gniazdowania emituje swoje charakterystyczne, ostrzegawcze „tik, tik, tik”, gdy tylko dostrzega zbliżające się niebezpieczeństwo lub intruza. W menu Kopciuszka, oprócz owadów, znaleźć można małe ślimaki i dżdżownice. Polując z zasiadki na większe, latające owady, często rzuca się na nie w powietrzu i strąca na ziemię. Jesienią zajada się owocami i drobnymi nasionami.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Kopciuszka?
Wyglądem, postawą i zachowaniem Kopciuszek przypomina Pleszkę – bardzo trudne do rozróżnienia są samiczki obydwu gatunków. Pleszki ogólnie są jaśniejsze od Kopciuszków, co szczególnie zaznacza się na piersiach i brzuchu, które u samczyków są ceglastorude. Samczyki mają też charakterystyczną białą przepaskę na czole i nad oczami.
Kopciuszek w liczbach
Masa ciała | 14-18 g |
Rozpiętość skrzydeł | 23-26 cm |
Długość ciała | 14-16 cm |
Liczebność w Polsce | ok. 1 200 000 par |
Status | objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, niezagrożony |
Jak pomóc Kopciuszkowi?
Straty w lęgach Kopciuszków bywają znaczne. Najczęstszą przyczyną tych strat są koty.
Dlatego należy edukować właścicieli kotów domowych w zakresie szkód, jakie te zwierzęta wyrządzają ptakom żyjącym w pobliżu domostw i co mogą zrobić, aby je minimalizować. Idealnie byłoby, gdyby koty pozostawały w domach w okresie od kwietnia do końca sierpnia, zaś wychodząc na zewnątrz, żeby zaopatrzone były w krzykliwie kolorowe obróżki, które wrażliwe na kolory ptaki szybko zobaczą, a które nie są żadnym obciążeniem dla słabo widzących kolory kotów.
Uczyńmy nasze ogrody przyjaznymi dla ptaków i owadów – zadbajmy o to aby były w nich różnorodne zioła i ro śliny kwietne i jagodowe, unikajmy pestycydów.
Bibliografia
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie