Rudzik
-
Erithacus rubecula
Samotnik zazdrośnie strzegący swojego rewiru,
gotowy nawet do walki na śmierć i życie.
Autorka: Joanna Lay
Jak rozpoznać Rudzika?
Ten niepozorny ptaszek wielkości Wróbla to zaradny, przedsiębiorczy i bardzo odważny indywidualista, który zdolny jest nawet zabić, byleby tylko obronić swoje terytorium. W pary łączy się jedynie na czas gniazdowania, ale związki te mają przede wszystkim praktyczny charakter. Spotkamy go w lasach, parkach oraz tradycyjnych ogrodach – coraz częściej także zimą.
Krępa, okrągła sylwetka, duża głowa i cienki, bardzo ruchliwy ogon, a przede wszystkim duża ruda plama na piersi kształtem przypominająca odwrócone serce i obwiedziona szeroką szarą lamówką to cechy rozpoznawcze tego słodko śpiewającego ptaszka. Z wierzchu Rudzik jest szarobrązowy, a jego wyraźne, duże i ciemne oczy zdradzają skłonność do nocnego trybu życia.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Rudzika?
Rudziki najchętniej wybierają miejsca, w których kępy gęstych krzewów łączą się z przylegającym trawnikiem – idealnym miejscem do znalezienia pożywienia. Na swoje terytorium nie wpuszczają intruzów. Zwykle wystarczy zaśpiewać, żeby przypomnieć innym Rudzikom o obowiązujących zasadach. Ale niektórzy lekceważą ten kod i próbują wtargnąć na cudze terytorium. Wówczas w małym Rudziku budzi się lew… Jeśli krótki sparing nie rozstrzygnie problemu i żadna ze stron konfliktu nie ustąpi, może dojść nawet do walki na śmierć i życie. Rywale lub rywalki będą celowały w oczy i nogi. Jeśli i tym razem nikt nie ustąpi – skutek będzie fatalny, a na dziobie i pazurach zwycięzcy zobaczymy ślady krwi. Na szczęście nie wszystkie Rudziki stawiają wszystko na jedną kartę.
Jest to jeden z naszych najliczniejszych ptaków – każdej wiosny Rudziki decydują się na trudny związek, aby wychować kolejne pokolenie małych żołnierzy i żołnierek. W okresie lęgowym samiczki nie śpiewają. Z prostej przyczyny – śpiew w takiej sytuacji byłby bezmyślnością, jeśli wręcz nie samobójstwem. Tuż po odchowaniu potomstwa ptaki wracają na swoje terytorium, na którym skutecznie się „okopują”.
Śpiew Rudzika towarzyszy nam od wczesnej wiosny do lata, często także jesienią. Ze względu na ocieplenie klimatu rudziki, jak wiele innych ptaków, powoli zmieniają swoje przyzwyczajenia i obserwujemy je w naszych stronach również zimą. W słoneczną i bezśnieżną Wigilię nawet w miastach na wschodzie Polski można usłyszeć ich głos. Na zachodzie kraju ptaszki te zimują już regularnie. Ciekawe zachowanie rudzików zaobserwowano w Belgii.
Migrują najczęściej te ptaki, którym nie udało się utrzymać swojego rewiru. Można by rzec, że postępują wedle zasady: „I tak nie mam tu nic do stracenia”. Ptaki pozostające na zimę mają z reguły większe szanse przeżycia. Jeśli jednak zima okaże się surowa, to powracającym osobnikom będzie łatwiej zdobyć nowe terytorium.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj Rudzika bliżej
Rudzik z reguły nie jest płochliwy, ale czujny i skryty. Raczej na nas spogląda, niż panicznie rzuca się do ucieczki. Jeśli się zaprzyjaźni i nabierze zaufania, potrafi towarzyszyć ogrodnikowi w jego pracach. Uwielbia przekopaną i zagrabioną ziemię, w której kryją się smakowite dżdżownice i pędraki. Poluje również na owady i inne żyjątka, a jesienią i zimą chętnie sięga po owoce jagodowe. Szuka jedzenia przeważnie w niskiej trawie lub pod rozkładającymi się na ziemi liśćmi.
Zimą możemy karmić Rudzika słonecznikiem. Idealnym miejscem są dla niego zarośla na obrzeżach lasów, parki czy ogrody. Najlepiej, gdy z zadrzewieniem sąsiaduje trawnik lub inna otwarta przestrzeń. Rudzik buduje gniazdo nisko nad ziemią – w półdziuplach, załomach, pod wykrotami.
Galeria
Z jakim ptakiem można pomylić Rudzika?
Rudzik należy do rodziny muchołówek i to właśnie z przedstawicielami tego gatunku najłatwiej go pomylić.
Najbardziej podobny do Rudzika jest dorosły samiec Muchołówki Małej. Ma jednak mniej koloru rudego – barwna ruda plama nie sięga aż do oczu, a brzegi ogona są białe. Na zdjęciu obok: Muchołówka Mała.
Rudzik w liczbach
Masa ciała | 15-25 g |
Rozpiętość skrzydeł | 22 cm |
Długość ciała | 12,5-14 cm |
Liczebność (w Polsce) | 1 200 000 par |
Status | Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC). |
Jak pomóc Rudzikowi?
Jeśli chcesz, aby Rudzik zagościł w Twoim ogrodzie, stwórz mu warunki, jakich potrzebuje. Gęste i różnorodne krzewy oraz zadbany trawnik będą idealnym miejscem na rudzikowe terytorium. Możesz zbudować kilka zarośniętych kryjówek lub nawet zawiesić w ukryciu półotwartą budkę lęgową z przeznaczeniem na gniazdo. Nie wygrabiaj wszystkich liści – to pod nimi rudzik znajdzie najpożywniejsze kąski. W kilku miejscach w ogrodzie połóż martwe drewno lub chrust. Nie stosuj środków chemicznych do pielęgnacji trawnika, które dla tego małego ptaka mogłyby się okazać zabójcze.
Bibliografia
Svensson L., Ptaki. Przewodnik Collinsa, tłum. Graszka-Petrykowski D., Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2013, s. 366.
Kruszewicz A., Ptaki Polski, t. 1, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2018, s. 197–199
Heinrich B., Umysł kruka. Badania i przygody w świecie wilczych ptaków, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018, s. 273–275, 346–347.
Marchowski D., Ptaki Polski, Wydawnictwo SBM, Warszawa 2018, s. 218.
http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/common-raven-corvus-corax/text [dostęp: 21.02.2021].
Baza danych – Monitoring Ptaków Polski (gios.gov.pl) [dostęp: 21.02.2021].
https://sklepnaptak.pl/blog/kruk [dostęp: 13.12.2020].
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie