Atlas ptaków

Trzcinniczek

    Acrocephalus scirpaceus

Mniejszy i smuklejszy od Wróbla Trzcinniczek tak doskonale przystosował się do środowiska, które zamieszkuje, że dużo łatwiej go usłyszeć niż zobaczyć. Nad zarośniętym stawem, brzegiem rzeki czy mokradłowym szuwarem warto nasłuchiwać jego dźwięcznego świergotu, który niesie się przez cały dzień, a czasem przeciąga do późnych godzin nocnych.

Autorka: Aleksandra Marczuk

Jak wygląda Trzcinniczek?

Jak rozpoznać Trzcinniczka?

Trzcinniczki, zwane też kiedyś Trzcionkami, mierzą zaledwie 12–14 cm. Ich skrzydła mają rozpiętość maksymalnie 20 cm, a waga nie przekracza 15g. Niewielkie rozmiary i współgrające z otoczeniem ubarwienie (identyczne u obu płci) sprawiają, że Trzcinniczka trudno zaobserwować. Ptaki te mają jednolicie oliwkowobrązowy wierzch ciała, jedynie kuper i pokrywy nadogonowe są bardziej rdzawe, a boki i spód kremowe, płowe lub płowobiałe. Nad oczami jaśnieje krótka kremowa brew, nogi są ciemne, a dzioby żółtawe. Młode mają nieco bardziej rdzawe ubarwienie.
Te ruchliwe, ale niezbyt płochliwe ptaki przylatują do Polski na przełomie kwietnia i maja. Już od przylotu samce zaczynają intensywne śpiewy, uczepione wysokich trzcin lub w innym, wyeksponowanym miejscu, dzięki czemu łatwiej je wówczas dostrzec. Pozwalają podejść do siebie nawet na odległość 10 m.

mały rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Wróbel
sylwetka ptaka w locie podobna do Wróbel
krótki dziób
brązowy kolor

Jak rozpoznać Trzcinniczka po głosie?

Niosące się przez cały dzień, a nawet po zmierzchu śpiewy tych ptaków są niezwykle wartkie i różnorodne, choć mogą się wydawać chaotyczną zbitką dźwięków bez konkretnej melodii czy rytmu. Trzcinniczki mają duże możliwości wokalne: naprzemiennie wydają dźwięki wysokie i niskie, sylaby z różnorodną wibracją i modulacją oraz czysto brzmiące pogwizdywania. Ich ciągły śpiew jest znacznie szybszy, ale cichszy od twardej i skrzeczącej piosenki Trzciniaka.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Trzcinniczka?

Trzcinniczek, zgodnie ze swoją nazwą, na siedliska lęgowe wybiera pasy szuwarów i oczeretów nad jeziorami, stawami czy oczkami wodnymi, zarośla wikliny nad brzegami rzek, mokradła i rowy z przewagą trzcin oraz pałką wodną. Trzcinniczki najliczniej zakładają gniazda w miejscach, gdzie szuwary graniczą z lasem lub zagajnikiem, oferując dobre miejsca do żerowania. Spora część polskiej populacji tych ptaków zamieszkuje podmokłe siedliska na terenie parków narodowych (np. Narwiańskiego, Biebrzańskiego czy Słowińskiego), a także parków krajobrazowych czy rezerwatów przyrody, obejmujących tereny jezior, rzek lub stawów.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj bliżej Trzcinniczka

Jak wygląda Trzcinniczek?
Jak wygląda Trzcinnieczek?

Trzcinniczek przylatuje na swoje tereny lęgowe z końcem kwietnia lub w maju, przy czym w reakcji na zmieniający się klimat data ta przyspiesza. Terytorium lęgowe Trzcinniczka jest niewielkie, toteż ptaki żerują poza jego granicami, często przepędzając inne osobniki z żerowisk, również poza sezonem lęgowym. Gniazda, przypominające głębokie, mocno zawinięte do wewnątrz koszyki, oplecione w charakterystyczny sposób wokół dwóch, trzech lub czterech łodyg trzciny, budowane są w gęstym trzcinowisku, na wysokości około 0,5 m. Przygotowaniem tej mocnej, stabilnej, nie poddającej się wiatrowi konstrukcji zajmuje się samica, używając zmoczonych w wodzie (a przez to bardziej plastycznych) liści, łodyg, pajęczyn i puchu roślinnego, wnętrze wyścielając włosiem i piórami oraz kwiatostanami trzcin z minionego roku.

Trzcinniczek wyprowadza zwykle dwa lęgi w roku – pierwszy w maju, kolejny jeszcze nawet w lipcu. Samica składa 3–6 jasnych jaj (w kolejnym lęgu nie więcej niż 3) w oliwkowozielone plamki, które następnie wysiaduje na zmianę z partnerem przez ok. 10–12 dni. Jeśli Trzcinniczek dzieli terytorium lęgowe z większym kuzynem – Trzciniakiem, wówczas składa jaja zdecydowanie później. Trzcinniczki są karmione przez oboje rodziców i opuszczają gniazdo po czasie mniej więcej równym okresowi inkubacji, przy czym przez kolejne dwa tygodnie ukryte w gąszczu szuwarów i trzcinowisk podloty wciąż dokarmiane są przez rodziców. Samce trzcinniczków nie słyną z wierności – często są ojcami piskląt kilku partnerek, co oznacza nie są w stanie włączyć się do rodzicielskich obowiązków we wszystkich rodzinach. W takiej sytuacji zaniedbują najmłodsze potomstwo, skupiając uwagę na pisklętach z tego lęgu, który wykluł się jako pierwszy. Trzcinniczki często padają ofiarami kukułek.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Trzcinniczka?

Trzcinniczek należy do rodziny trzciniaków znanej z wielu bardzo podobnych do siebie gatunków. U nas najłatwiej pomylić go z bliźniaczo podobną Łozówką, która w bezpośrednim kontakcie jest nieco jaśniejsza, bez śladu rdzawej barwy na kuprze. Te dwa gatunki w terenie są niezwykle trudne do odróżnienia – za to śpiewają zupełnie inaczej. Śpiew Łozówki jest melodyjny, złożony, z bogactwem motywów i licznymi naśladowaniami innych ptaków.

Zdjęcie: Łozówka, Cezary Korkosz

Jak wygląda Łozówka?

Inne podobne gatunki to bardzo rzadka u nas Zaroślówka oraz Strumieniówka i Brzęczka – także w tym przypadku najprostszym sposobem odróżnienia wszystkich tych ptaków w terenie jest ich głos.

Zdjęcie poniżej: Strumieniówka. Cezary Korkosz

Jak wygląda Strumieniówka?

Trzcinniczek w liczbach

Masa ciałaok 13 g
Rozpiętość skrzydeł19 cm
Długość ciałaok. 12,5–14 cm
Liczebność (w Polsce)110–200 tysięcy par
Statusniezagrożony

Jak pomóc Trzcinniczkowi?

Zgodnie z nazwą Trzcinniczek jest związany z trzcinowiskami i szuwarami, których ocalenie jest warunkiem koniecznym dla jego przetrwania. Utrata siedlisk w wyniku osuszania obszarów podmokłych, usuwania roślinności przybrzeżnej (także w okresach jesienno-zimowych), wycinania i koszenia szuwarów na obrzeżach rowów melioracyjnych, wypalania trzcinowisk czy wreszcie obniżenia się poziomu wód gruntowych stanowi zagrożenie dla jego populacji. Należy zadbać o zachowanie naturalnego środowiska tych ptaków.

Bibliografia

Encyklopedia. Ptaki, Warszawa 2009.

Przewodnik Collinsa. Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego, Warszawa 2012.

Bralczyk Jerzy, Zwierzyniec, Warszawa 2019.

Kossak Simona, Opowieści, Białystok 2017.

Kossak Simona, Opowieści z Dziedzinki, Białystok 2017.

Pióro Marek, Plamka mazurka. Jak ptaki odmieniły moje życie, Warszawa 2019.

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz