Atlas ptaków

Wąsatka

    Panurus biarmicus

Wąsatki mają bardzo szczególną cechę, mianowicie potrafią równie sprawnie chodzić do przodu, jak i do tyłu, oraz w bok. Prawdziwe szczyty zręczności osiągają, przemieszczając się wśród trzcin. Ich nogi wydają się poruszać i zginać we wszystkich możliwych i niemożliwych kierunkach.

Autor treści i zdjęcia obok: Dariusz Mielicki

Jak wygląda Wąsatka?

Jak rozpoznać Wąsatkę?

Wąsy, choć chciałoby się rzec-wąsiska godne Longinusa Podbipięty, posiada tylko męski przedstawiciel gatunku. Panie oraz młodzież, tej ozdoby „twarzy”, nie posiadają. Zupełnie jak u nas.

Wąsatki mają opinię ptaków inteligentnych, zaradnych i ciekawskich. Niestety, ze względu na te cechy, jak również urodę, były kiedyś często odławiane i trzymane w niewoli.

Ptak bardzo charakterystyczny i mało płochliwy, a mimo to niezwykle trudny do obserwacji – łatwiej go usłyszeć, niż zobaczyć – a wszystko przez gęste trzcinowiska, w których żyje i których w zasadzie nigdy nie opuszcza. Jest wielkości modraszki, ale z długim ogonkiem. Samiec w szacie godowej ma błękitnoszarą głowę z opadającymi, czarnymi wąsami. Dziób jest żółty, króciutka szyja biała, grzbiet i skrzydła rdzawe (lotki dodatkowo zdobią białe i czarne elementy), spód ciała białopłowy, podogonie czarne, podobnie jak nogi. W szacie spoczynkowej jest podobny do samicy, której barwy są mniej wysycone, a która przede wszystkim nie ma czarnych wąsów ani czarnego podogonia, a jej głowa jest szaroruda (a nie szarobłękitna). Podobnie ubarwione są też ptaki młode.

mały rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Wróbel
sylwetka ptaka w locie podobna do Wróbel
krótki dziób
kolorowy kolor

Jak rozpoznać Wąsatkę po głosie?

Ściszone, metaliczne Tjuu, Tjuu dochodzące z szuwaru trzcinowego, przeplatane pojedynczymi, krótkimi ćwierknięciami.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Wąsatkę?

Wąsatka najchętniej zasiedla zwarte połacie trzciny, urozmaicone szuwarem pałkowym i turzycami. Preferuje miejsca o poziomie wody nieprzekraczającym kilkunastu centymetrów. Przelatuje niskim, prostoliniowym lotem, tuż ponad wierzchołkami trzcin.

Krajowe lęgowiska są rozmieszczone wyspowo – głównie w pasie Wybrzeża, w dolinie dolnej Odry i w południowej Wielkopolsce – bardziej lokalnie na Mazurach, na Podlasiu, na Lubelszczyźnie, i Podkarpaciu. Ze względu na skryty tryb życia i trudną wykrywalność, nie można wykluczyć że rzeczywiste rozmieszczenie i liczebność Wąsatki mogą być większe. Osiadła.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj bliżej Wąsatkę

Jak wygląda Wąsatka?
Jak wygląda samica Wąsatki?

Wąsatka jest monogamiczna, z przypadkami poligynii (jeden partner z więcej niż jedną partnerką). Gniazduje w niewielkich koloniach, w których sąsiednie gniazda może dzielić zaledwie kilka metrów. Gniazdo budują oboje partnerzy. Jest ono „wciśnięte” między łodygi trzcin, dobrze osłonięte, zbudowane z odpowiednio spreparowanych (pociętych na wąskie paski) liści trzciny lub pałki. Wyścielone jest kłoskami kwiatostanów trzciny. Wąsatka wyprowadza dwa lęgi w roku. Pierwszy-w marcu, kwietniu lub maju; drugi-w czerwcu lub lipcu. Samica składa od 4-8 jaj, wysiadywanych przez oboje rodziców, około dwóch tygodni. Młode opuszczają gniazdo po 12-16 dniach, ale przez kilka następnych nocy do niego wracają. Usamodzielniając się, łączą się w równowiekowe stadka, koczujące w trzcinowiskach. Przed jesiennym pierzeniem, kiedy przybierają dorosłą szatę, dobierają się w pary.

Więź jaka łączy parę Wąsatek często trwa przez całe życie. Wąsatki są też bardzo towarzyskie. Przez cały rok trzymają się w mniejszych, lub większych grupach rodzinno-sąsiedzkich, w których utrzymują ze sobą stały kontakt głosowy i gdzie praktycznie nie widać żadnych przejawów agresji. Spłoszone, całym stadkiem podrywają się w górę i robiąc jedno lub dwa kółka w powietrzu, razem wracają w to same miejsce. Gdy żerują na ziemi, lub przenoszą się na wierzchołki trzcin, to także razem. Zachowują się, jak jeden, wspólny organizm.

Wąsatka żywi się drobnymi owadami i bezkręgowcami żyjącymi w trzcinach, czasami zbieranymi na ziemi. Jesienią i zimą przechodzi na dietę bardziej wegetariańską, zjadając nasiona trzcin, pałki wodnej i innych roślin szuwarowych.

Wąsatka jest wrażliwa na mroźne i przeciągające się zimy, po których następuje wyraźny spadek jej liczebności. Mimo to jest ptakiem osiadłym, wyjątkowo koczującym na niewielkich dystansach.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Wąsatkę?

W typie siedliskowym Wąsatki (trzcinowiska) nie ma podobnie wyglądających ptaków.

Wąsatka w liczbach

Masa ciała15 – 20 g
Rozpiętość skrzydełok. 17 cm
Długość ciała14 – 15,5 cm
Liczebność w Polsce2 100 par lęgowych.
StatusObjęta ścisłą ochroną gatunkową

Jak pomóc Wąsatce?

Poprzez zaprzestanie osuszania i zagospodarowywania terenów podmokłych, w tym w szczególności poprzez zaprzestanie usuwania i wypalania trzcinowisk. Wiele korzyści, nie tylko z punktu widzenia ochrony Wąsatek, przyniosłaby systemowa ochrona krajowych mokradeł (w tym w szczególności tak istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa hydrologicznego zalewowych dolin rzecznych) oraz odtwarzanie przynajmniej części mokradeł już przekształconych.

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz