Baza wiedzy

Na podniebnym szlaku – jak migrują dzikie Gęsi?

Ich klucze sunące po niebie to dla nas znak upływającego czasu. Jak mało które ptaki – zwiastują wiosnę. Natomiast ich jesienny odlot nieodzownie kojarzony jest z początkiem zimy. O jakich ptakach mowa?
Oczywiście o dzikich Gęsiach.


Na zdjęciu Gęsi Białoczelne, fot. Cezary Korkosz

Gdzie migrują Gęsi. Gęsi Białoczelne, zdjęcie Cezary Korkosz

Dlaczego ptaki migrują?

Patrząc na liczbę wędrujących po niebie kluczy, każdy pewnie nie raz zastanawiał się skąd się wzięły te ptaki, dokąd lecą,
no i przede wszystkim – po co, skoro za chwilę będą wracały znów. Jak to zwykle bywa – odpowiedź nie jest łatwa i jednoznaczna.

Zacznijmy od początku. Przez nasz kraj przebiega ważny szlak migracyjny dla ptaków gnieżdżących się na północy kontynentu.
Lecą nim co roku setki tysięcy Gęsi gnieżdżących się w tundrze i tajdze, zmierzających ku swym zimowiskom w zachodniej Europie.

Wśród tych podniebnych podróżników dominują dwa gatunki: Gęś Białoczelna i Gęś Tundrowa. Nieporównywalnie mniej liczne są Gęś Zbożowa (która przez niektórych badaczy ponownie traktowana jest jako podgatunek we wspólnym taksonie z Gęsią Tundrową) oraz gnieżdżąca się również u nas Gęś Gęgawa. Regularnie, ale w niewielkich liczbach dołączają do nich Bernikle Białolice i Obrożna, a wyjątkowo Gęsi Krótkodziobe, Małe oraz Bernikle Rdzawoszyje. Zimą przylatuje do nas też kilkaset Bernikli Kanadyjskich ze Skandynawii, które zatrzymują się na Żuławach.

Ptaki ruszają w podróż już pod koniec sierpnia. Wcześniej jednak, w lipcu, po zakończonym okresie lęgowym zbierają się w bezpiecznych miejscach (rozległe moczary, spokojne zbiorniki wodne), aby wymienić pióra. Z racji, iż Gęsi wymieniają od razu wszystkie lotki, tracą zdolność do lotu i w drogę mogą udać się dopiero po 3-4 tygodniach.

Jak wygląda ogromne stado dzikich gęsi. Gęś Gęgaw, fot. Cezary Korkosz
Gdzie migrują Bernikle Białolice?

Czas na odpoczynek

Gęsi odpoczywające podczas migracji, fot. Cezary Korkosz

Rodzina jest najważniejsza

Po wymianie piór rozpoczyna się migracja. Wędrują całymi rodzinami. Młode w trakcie swej pierwszej migracji korzystają z wiedzy i doświadczenia rodziców.

Ptaki łączą się w stada i zaczynają się przemieszczać na zachód. Podróż ta rzadko wygląda tak, jak sobie to wyobrażamy. Nie jest to ciągła, długodystansowa, szybko pokonywana trasa. Wręcz przeciwnie – ptaki często zatrzymują się na kilkudniowy odpoczynek, w trakcie którego odbudowują zapasy tłuszczu – czyli po prostu intensywnie jedzą.

Kiedy odpoczną, ruszają w dalszą podróż.

Dlaczego bagna są ważne dla ptaków? Gęś Gęgawa, fot. Cezary Korkosz

Bagna są dobre!

Miejsca takiego odpoczynku przywodzą na myśl wielkie stacje kolejowe. Cały czas przybywają nowe Gęsi i cały czas kolejne stada ruszają w dalszą podróż. Panuje tu nieustanny ruch, ścisk i gwar. W takich miejscach można doliczyć się dziesiątek tysięcy Gęsi w jednym czasie. Bo nie są to przypadkowe miejsca, lecz takie, które zapewniają bezpieczeństwo w czasie noclegu oraz dostatek pokarmu – jeśli nie w bezpośrednim sąsiedztwie, to przynajmniej w niewielkiej odległości. Wiadomo, migrując każda Gęś się spieszy, więc nie może sobie pozwolić na stratę czasu i …energii. Dlatego są to najczęściej rozległe mokradła lub jeziora sąsiadujące z otwartymi terenami, również uprawami rolniczymi, na których w czasie postojów Gęsi intensywnie się pasą.

Razem z Tobą możemy dać im bezpieczne miejsce do życia!

Pomożesz nam tworzyć bagienne rezerwaty dla odpoczywających Gęsi?

Bagna są Dobre! Tylko tam odpocząć mogą tysiące migrujących gęsi. Dla wielu ptaków to Dom, jedyny jaki mają.
Dla nas?
Bagna to ratunek przed suszą i zmianami klimatu!

Sprawdź, jak możesz je chronić razem z nami.

Razem, czy osobno?

Może dziwić, że Gęsi migrują razem. Wszak wiele głodnych ptaków w jednym miejscu to większa konkurencja o pokarm. Jednak jest to z nawiązką rekompensowane bezpieczeństwem. W stadzie jedzących Gęsi – gdy ptaki mają opuszczone głowy i nie wiedzą, co się dzieje na około – zawsze ktoś czuwa. Jeden z najbardziej niesamowitych widoków to stado zmęczonych, głodnych Gęsi, wśród których zawsze jest kilka ptaków – tak samo zmęczonych i głodnych jak reszta, mimo to czuwających z wyprostowaną szyją, gotowych wszcząć natychmiast alarm, gdy tylko zbliży się niebezpieczeństwo.

Kolejną zaletą wspólnej migracji jest oszczędność energii w czasie lotu. Klucz Gęsi to tak naprawdę doskonale wyliczona aerodynamiczna figura, w której każdy kolejny ptak lecący lekko z boku wpasowuje się w korytarz aerodynamiczny wytworzony przez ptaka na przedzie. I tak lecąc za kimś, leci się oszczędniej, zużywając znacznie miej energii. Obserwując klucz Gęsi z dołu widać, że pozycja przewodnika stada nie jest stała, że cały czas prowadzenie obejmuje nowa gęś lecąca do tej pory z tyłu. To wyraz pewnego równouprawnienia. Ptak z przodu wykonuje największą pracę, więc się najszybciej męczy. Podobno, według niektórych badaczy, z przodu lecą zawsze ptaki najsilniejsze, ptaki słabsze, chore i młode lecą na końcu formacji – tam, gdzie leci się najłatwiej.

Gęś zbożowa obecnie nazwana została Tundrową, fot. Cezary Korkosz

Niestrudzeni wędrowcy

Gdy odpoczną, ruszają dalej. Migrują zarówno w dzień, jak i w nocy. A długość pokonywanego dystansu zależna jest nie tylko od kondycji ptaków, lecz w znacznej mierze od pogody. Gdy wieją niekorzystne wiatry, czy pada deszcz, Gęsi zmuszone są czekać, aby potem nadrabiać stracony czas dłuższymi przelotami.

Odwieczny rytm migracji

Migracja gęsi kończy się w grudniu, gdy docierają na zimowiska rozproszone po całej Europie, w tym również w Polsce Zachodniej.
Jednak nie zabawią tu długo, bo już w marcu ruszają w drogę powrotną…
Szczęśliwych lotów!

Gdzie odlatują dzikie gęsi?

Los ptaków w Twoich rękach!

Niech Żyją!

Wystarczy jeden podpis Ministra Środowiska, żeby zatrzymać polowania na ptaki w Polsce!
Dołącz do Koalicji Niech Żyją! i razem powstrzymajmy krwawą rozrywkę małej grupy.

  • Polowanie jest zagrożeniem nie tylko dla ptaków z listy zwierząt łownych, ale również tych krytycznie zagrożonych, które zamieszkują te same obszary / siedliska.

  • Nie ma racjonalnego uzasadnienia dla polowań na ptaki. To po prostu zabawa w zabijanie.

  • Myśliwi często nie interesują się postrzelonymi ptakami. Pozostawiają je na długą i bolesną śmierć.

  • Myśliwi trują środowisko. Używana przez nich ołowiana amunicja zatruwa naszą wodę i glebę ołowiem.

Jak długo klucze Gęsi będą odmierzać nasz czas?

Prócz złej pogody, drapieżników i myśliwych na trasach migracyjnych czekają również inne, niepowodujące co prawda bezpośredniej śmierci ptaków, lecz nie mniej ważne przeszkody. Mokradła, na których odpoczywają od setek pokoleń wciąż podlegają osuszeniom, a wykorzystywane tereny otwarte zarastają drzewami i krzewami, nie dając Gęsiom szans na pożywnie. Zmusza to Gęsi do poszukiwania nowych miejsc odpoczynku. A to z jednej strony wiąże się ze stratą czasu i sił, z drugiej zaś, gdy ptaki koncentrują się w jednym miejscu, rośnie prawdopodobieństwo zakażenia chorobami.

Jednak jak się wydaje, Gęsi całkiem nieźle radzą sobie z tymi niebezpieczeństwami. Ich liczba trzyma się na stałym poziomie, nawet z nieznacznym wzrostem. I póki co podniebne szlaki są wciąż zatłoczone, a klucze Gęsi będą odmierzały kolejne zimy i wiosny.
Tylko od nas zależy, jak długo…

Galeria

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz

Dołącz do społeczności

Poznaj Ogrody na pTAK! które tworzymy w całej Polsce. Czytaj o Nocy Sów. Odwiedź nasze ostoje przyrody.