Różeniec

Wielkością zbliżony jest do Krzyżówki, Rożeniec jest jednak smuklejszy, delikatniej zbudowany, ze stosunkowo małą, zaokrągloną głową i długą szyją. Typowo dla kaczek zaznacza się u niego wyraźny, sezonowy dymorfizm płciowy. Kaczor w szacie godowej wyróżnia się czekoladowobrązową głową i karkiem, w które od dołu „wbija się” charakterystyczny, podłużny, biały klin w kształcie widocznych po bokach głowy „rogów”. Białe są także szyja, pierś i brzuch, natomiast wierzch ciała i boki są szare, ozdobione delikatnymi, poprzecznymi prążkami. Barkówki grafitowoczarne płowo obrzeżone. Skrzydła długie, wąskie i spiczaste, podobnie jak silnie wydłużone, czarne, centralne sterówki – to kolejna charakterystyczna cecha kaczora. Podogonie jest czarne z widoczną kremową plamą po bokach kupra. Grafitowozielone, biało obrzeżone od zewnątrz lusterko jest słabo widoczne. Dziób w kolorze niebieskopopielatym, z biegnącym przez środek czarnym paskiem. W ubarwieniu samicy dominują brązy układające się w łuskowaty wzór, brudnobiały jest jedynie jej brzuch. Lusterko brązowe, z zielonym odcieniem oraz wyraźnym, widocznym z daleka (w locie!), białym, zewnętrznym obramowaniem. Głowa samiczki jest całkowicie brązowa a smukły dziób ciemnoszary. Kaczor w szacie spoczynkowej przypomina kaczkę. Różni się szarym ubarwieniem wierzchu skrzydeł oraz dłuższymi barkówkami i wydłużonymi sterówkami. Młode ptaki od matki odróżnimy po mniej wyrazistym rysunku, który jest bardziej plamkowany i prążkowany niż łuskowaty oraz po bledszym, jasnobrązowym lusterku. Lot Rożeńca jest szybki, z regularnymi uderzeniami skrzydeł.

Jak rozpoznać Różeńca po głosie?

Rożeniec, oprócz kwakania, odzywa się czystym i krótkim gwizdem kriu, który jest trochę niższy, ale podobny do głosu Cyraneczki. Dźwiękom tym towarzyszy czasami świszczenie łii-łiij słyszane szczególnie z bliska. Odgłos kr-r-r-rah wydawany przez samiczkę w czasie toków brzmi jak krakanie kłócącej się Wrony.

Typowymi siedliskami Rożeńca są zalewowe łąki w dolinach większych rzek. Zamieszkuje też rozległe, płytkie jeziora, starorzecza, otwarte bagna oraz torfowiska. W Polsce Rożeńce gniazdują skrajnie nielicznie i nieregularnie, jeśli w ogóle. Lęgowe ptaki pojawiają się głównie w Dolinach Biebrzy, Narwi, Warty, Bzury oraz Baryczy. Dość często widywane są na przelotach, późną jesienią i wczesną wiosną. Nieliczne osobniki zimują.

Rożeniec jest ptakiem wędrownym, który poza sezonem lęgowym żyje w niewielkich stadkach lub parach. Gatunek ten poszukuje jedzenia w ciągu dnia, a także i w nocy. W okresie wiosenno-letnim żywi się głównie drobnymi bezkręgowcami, czasami też małymi płazami i rybami. Pokarm zbiera z powierzchni wody lub wydobywa z dna filtrując wodę dziobem. Szukając jedzenia zanurza głowę i szyję albo po prostu staje w wodzie na głowie (spławikuje), czasami nurkuje. Jesienią i zimą podstawowym pożywieniem są wygrzebane z błotnistej ziemi lub płytkiego dna nasiona, kłącza, bulwy itp. Czasami wychodzi na stały grunt. Pary kojarzą się od później jesieni do wczesnej wiosny. Gniazdo Rożeńca to niewielki dołek dobrze ukryty wśród niskiej roślinności łąkowej, wyłożony liśćmi i trawą oraz puchem. Gniazdo przeważnie ulokowane jest blisko brzegu zbiorników wodnych. Rożeńce gniazdują pojedynczo i wyprowadzają jeden lęg w ciągu sezonu. Zwykle pod koniec kwietnia lub na początku maja samica składa do 10 jaj, przeważnie między 6-9. Wysiaduje je sama, przez 22-24 dni. Samiec na początku inkubacji towarzyszy (na odległość) partnerce, ale zwykle opuszcza ją już po kilku dniach. Pisklęta wykluwają się jednocześnie i jako typowe zagniazdowniki, zwykle po kilku-kilkunastu godzinach, opuszczają gniazdo. Samica wraz z młodymi prowadzi skryty tryb życia. Dzieci pozostają pod opieką matki aż staną się samodzielne i uzyskają zdolność lotu. Trwa to około 40-45 dni licząc od momentu przyjścia na świat. Rożeńce przystępują do pierwszych lęgów mając rok lub dwa lata.