ALARM dla bagien – co im zagraża, jak je chronić?

Dla nas, dla Jestem na pTAK! to ptak symbol. Symbol naszego stowarzyszenia. Symbol mokradeł, które kochamy. I symbol katastrofy, której jesteśmy świadkami. Nasi dziadkowie i ojcowie pamiętają jeszcze Czajkę, jako ptaka pospolitego. Była wszędzie. Jej migrujące stada i śpiewy na pastwiskach były jednym z symboli wiosennego odrodzenia. Dziś nie jest to może jeszcze ptak super rzadki, ale jego los wydaje się być przesądzony. W ciągu ostatnich 20 lat populacja lęgowa Czajki w Polsce skurczyła się o 75%. To znaczy, że z 10 Czajek, które w 2000 roku przystąpiły do lęgów, w 2022 została tylko 2-3 sztuki. Dramat, który dzieje się na naszych oczach.

Dlatego tak bardzo ucieszyły nas 4 pary Czajek, które wiosną 2022 postanowiły odbyć lęgi w Uroczysku Księżycowe Łąki. Liczymy po cichu na stopniowe zwiększanie się populacji lęgowej tego gatunku. Pomóc mają w tym działania ochronne, które prowadzimy: koszenie łąk z wywozem biomasy, utrzymanie wody na odpowiednim poziomie, tworzenie specjalnych żerowiska dla ptaków. A od wiosny 2023 również wypas zwierząt.
W Europie sytuacja Czajki jest tylko odrobinę lepsza, od tej w naszym kraju. W ciągu ostatnich 40 lat (1980-2021) populacja Czajki skurczyła się o 61%.

Brat bliźniak Czajki, co w tym przypadku nie jest dla niego określeniem pozytywnym. W ciągu ostatnich 30 lat populacja lęgowa Krwawodzioba zmniejszyła o prawie 50%, a lokalnie nawet o 60% . W ciągu ostatnich 14 lat (2008-2022) utrzymuje się na stabilnym poziomie. Wydaje się więc, że negatywny trend udało się przynajmniej wyhamować. Póki co nie widać jednak nadziei na wzrost liczebności Krwawodzioba w Polsce. Mamy nadzieję, że już niedługo Krwawodziób dołączy do Czajki i Kszyka na Księżycowych Łąkach. Może ten drobny krok sprawi, że jego populacja zacznie się odbudowywać?

W Europie, dla której prezentowane poniżej dane obejmują zdecydowanie dłuższy okres (1980-2021) obserwujemy stały trend spadkowy (umiarkowany spadek) liczebności Krwawodzioba. Choć wykresy dla Polski i Europy wydają się na pierwszy rzut oka różnić, wskazują one niestety na podobną, złą sytuację Krwawodzioba.

Kolejny przedstawiciel siewkowatych w naszym zestawieniu. I kolejny gatunek, który chronimy m.in. w Uroczysku Księżycowe Łąki. Liczymy na to, że dotychczasowy sposób użytkowania (usuwanie nalotu drzew i krzewów i przywrócenie kośnego użytkowania), razem z wypasem zwierząt, który planujemy rozpocząć wiosną 2023 roku przyczynią się do stopniowego wzrostu liczebności tego gatunku, na naszych terenach.
Choć ogólnie można powiedzieć, że trendy europejskie i krajowe są zbliżone do Czajki i Krwawodzioba, w przypadku Kszyka widać światełko w tunelu. O ile w zachodniej części kraju w latach 1980-1990 spadła o prawie 50%, a lokalnie np. w Dolinie Prosny liczebność Kszyka w ciągu 20 lat (1990-2010) populacja spadła o aż 80%, a trend w latach 2008-2022 wykazuje w dalszym ciągu umiarkowany spadek, o tyle lokalnie szczególnie na wschodzie kraju (dolina Bugu i Narwi) notuje się lokalne, nawet dwukrotne, wzrosty liczebności Kszyków.

Dla Europy (w tym przypadku dane pochodzą tylko z 12 krajów) trend liczebności określono jako umiarkowany spadek. Oznacza to, że w ciągu ostatnich 40 lat straciliśmy ponad połowę populacji Kszyka. Ile jeszcze potrzebujemy czasu na to, żeby zniknęła całkowicie? Jak długo jeszcze pozwolimy polować na Kszyki we Francji, gdzie ginie ponad połowa wszystkich Kszyków strzelanych w Europie?

Liczebność populacji Bociana białego w Polsce osiągnęła swój szczyt w 2004. Wtedy to liczebność szacowano na 52,5 tys. par, co dawało naszemu krajowi palmę pierwszeństwa. Był to niewątpliwie powód do dumy. Mówiło się wtedy, że co czwarty Bocian jest Polakiem. Niestety nic co dobre nie trwa wiecznie i wyniki ostatniego cenzusu przeprowadzonego w 2014 wykazały spadek krajowej populacji o około 15%. Teraz z miana najbardziej bocianiego kraju świata mogą cieszyć się Hiszpanie. Jak będzie po kolejnym cenzusie w 2024 roku czas pokaże. Analizując zmiany liczebności Bocianów w Polsce, a szczególnie spadek liczebności w ostatniej dekadzie, warto podkreślić, że choć sytuacja jest niepokojąca, to jeszcze nie krytyczna. W 1974 roku populacji oceniano na 33,9 tys. par, w roku 1984 tylko 30,5 tys. par. Sytuacja zaczęła stopniowo poprawiać się od tego czasu, by 1994 wynieść już 40,9 tys. par lęgowych Bocianów.