Grzywacz
-
Columba palumbus
Grzywacz jest największym z naszych gołębi. Możemy go spotkać w całym kraju. Kiedyś był typowym ptakiem leśnym, ale doskonale dostosował się do warunków miejskich, dlatego dzisiaj zobaczymy go zarówno w lasach liściastych oraz mieszanych, jak i parkach, ogrodach czy śródpolnych zadrzewieniach. Wyróżnia się piękną niebiesko-szarą barwą i zabarwiono na różowo piersią. Na szyi ma charakterystyczne białe plamy nazywane kołnierzem. Grzywacz jest z natury raczej spokojny i unika konfliktów. Wydaje z siebie wibrujące, przytłumione, przyjemne gruchanie.
Autorka: Aldona Bielska
Jak rozpoznać Grzywacza?
Grzywacz jest największym dzikim Gołębiem żyjącym w Europie. Jest wyraźnie większy od Gołębia Miejskiego czy Sierpówki. Jego sylwetka jest zaokrąglona, pierś mocno uwydatniona, głowa mała, a ogon duży. Cechą charakterystyczną tego gatunku jest niebieskoszare zabarwienie, które na piersi ma odcień purpuroworóżowy i jaśnieje w kierunku brzucha. Po obu stronach szyi ma białe plamy, dzięki którym gołąb ten został w Polsce nazwany Grzywaczem. W locie można go poznać po wyraźnych, białych paskach na wierzchu skrzydeł, które „odcinają” lotki od tzw. pokryw skrzydłowych. Charakterystyczne są także oczy tego ptaka: mają jajowaty kształt, jasnożółtą tęczówkę i kontrastującą z nią ciemną źrenicę.
Jak rozpoznać Grzywacza po głosie?
Grzywacze są bardzo gadatliwe, dlatego można je usłyszeć w wielu miejscach. Ich głos to przytłumione, drżące gruchanie („huuh-huu” lub „huł-huł”). W okresie lęgowym Gołąb ten wydaje z siebie także ochrypłe i głuche westchnienia, które brzmią mniej więcej tak: „huuuh-hruu”.
Charakterystycznym odgłosem wydawanym przez tego ptaka jest także klaskanie powstające podczas uderzania skrzydłami w locie. Jest ono używane jako sygnał ostrzegawczy przy starcie oraz wykorzystywane podczas lotów tokowych, aby oczarować samicę.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Grzywacza?
Grzywacze w Polsce występują na terenie całego kraju: w lasach, w parkach i ogrodach przydomowych, na ogródkach działkowych, na skwerach, cmentarzach, zadrzewionych nieużytkach, ugorach, w zadrzewieniach śródpolnych, a nawet w centrach miast, gdzie gniazdują na pojedynczych drzewach czy na osiedlowych terenach zielonych.
Chociaż w przeszłości Grzywacze związane były wyłącznie z lasami liściastymi i mieszanymi, to pod koniec XIX wieku zaczęły powoli zasiedlać miasta i to tam dzisiaj najłatwiej je zobaczyć.
Grzywacz żyje na obszarze od Syberii po zachodnie wybrzeża Europy, w północno-zachodniej Afryce i miejscami na Bliskim Wschodzie.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj bliżej Grzywacza
Grzywacze to pokojowo nastawione do życia ptaki. W ostatnich latach obserwujemy wzrost liczebności tego gatunku. Grzywacze stają się też coraz mniej płochliwe. Większość ptaków zimuje w zachodniej i południowo-zachodniej Europie, jednak ze względu na postępujące zmiany klimatyczne coraz więcej Grzywaczy podejmuje decyzję o pozostaniu na zimę w Polsce. Ptaki, które migrują, odlatują z naszego kraju w okresie od września do października, a wracają do nas od marca do kwietnia. Późną jesienią można spotkać wędrowne stada Grzywaczy. Niektóre liczą nawet do kilku tysięcy osobników.
Dieta tych ptaków jest bardzo bogata. Rodzaj spożywanego pokarmu zmienia się wraz z porami roku. Zimą żywią się resztkami warzyw i zielonek znalezionymi na polach uprawnych. Niestety taki sposób odżywiania wiąże się z dużym zagrożeniem, Gołębie te mogą się bowiem zatruć chemicznymi środkami ochrony roślin. Wiosną przerzucają się na świeże pędy, młode listki i nasiona różnych roślin, a także niewielkie owoce. Swój jadłospis chętnie urozmaicają pożywnymi ślimakami, owadami i pająkami. Kiedy lato dobiega końca, często zjawiają się na polach, aby wyjadać ziarna zbóż i tzw. chwastów pozostałe po żniwach. Z tego powodu nie są lubiane przez rolników.
Grzywacze nie żyją zbyt długo. Średni czas ich życia wynosi od 3 do 5 lat. Padają ofiarą ptaków drapieżnych (np. Jastrzębi) oraz ludzi. W Polsce są niestety zaklasyfikowane do ptaków łownych, co umożliwia legalne strzelanie do tych pięknych ptaków w okresie od 15 sierpnia do końca listopada. Ponieważ często polują na nie drapieżniki, Grzywacze trzymają się w grupach. Kiedy dochodzi do ataku, ptaki rozpierzchają się szybko na różne strony, utrudniając w ten sposób polowanie i dezorientując myśliwego. Jeżeli większy i silniejszy drapieżnik zdecyduje się zaatakować gniazdo z małymi, Grzywacze nie staną w ich obronie. Młode w takich sytuacjach padają więc łupem drapieżnika, a ich rodzice uciekają, ratując własne życie.
Sezon lęgowy tych ptaków trwa od końca lutego do września. W tym czasie łączą się one w monogamiczne pary. Mogą wyprowadzić do 4 lęgów rocznie. Samica znosi 2 jaja. Są one wysiadywane przez oboje rodziców, choć samice są w ten proces bardziej zaangażowane i poświęcają mu więcej czasu. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 4 tygodniach, ale jeszcze przez około 2 tygodnie opiekuje się nimi ojciec. Po wykluciu się młode są karmione tzw. ptasim mleczkiem, czyli specjalną substancją wytwarzaną przez błonę śluzową wola rodziców. Przypomina ona nieco skondensowane mleko, choć jest od niego znacznie bardziej odżywcze. Gdy pisklak jest głodny, musi wcisnąć swój dziób głęboko do przełyku rodzica, co wywołuje u niego odruch automatycznego zwrócenia ptasiego mleczka. Teraz już wiesz, skąd wzięła się nazwa tego kultowego polskiego smakołyku!
Gniazda Grzywaczy mają ażurową strukturę. Można nawet odnieść wrażenie, że zostały zbudowane niechlujnie. Mają formę luźnych platform umiejscowionych w koronach drzew, na wysokich krzewach, półkach skalnych lub w niszach budowlanych. Często są tak luźno złożone, że od spodu prześwitują jaja.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Grzywacza?
Grzywacza można pomylić z innymi gołębiami. Jego sylwetka z daleka przypomina jego kuzynów, choć jest od nich znacznie większy. Najłatwiej pomylić go z Siniakiem, z którym dzieli leśne siedliska. Rzadkiego Siniaka nie spotkamy jednak w mieście, ponadto nie ma charakterystycznego, białego kołnierza i jest wyraźnie mniejszy.
Grzywacza można też wziąć przez pomyłkę za Gołębia Miejskiego. Pozostałe gatunki potencjalnego ryzyka pomyłki to nasze najmniejsze gołębie – Sierpówka
(szarobeżowa z czarno-białą półoobrączką na karku) oraz niezwykle już rzadka Turkawka z charakterystycznym, rudym wzorem na plecach.
Na górze Gołąb Miejski, poniżej zdjęcie Synogarlicy Tureckiej, czyli Sierpówki.
Poniżej Turkawka
Poniżej, jeszcze raz Grzywacz
Grzywacz w liczbach
| Masa ciała | 284 – 690 g |
| Rozpiętość skrzydeł | 70-75 cm |
| Długość ciała | 41–45 cm |
| Liczebność (w Polsce) | Liczny, szacuje się, że w Polsce mamy ponad milion par lęgowych |
| Status | Gatunek łowny |
Jak pomóc Grzywaczom?
Jeżeli chcesz pomóc Grzywaczowi, nie wycinaj dużych drzew i krzewów. Takie miejsca mogą się bowiem stać cennym siedliskiem dla tych ptaków. W swoim ogrodzie warto zasadzić morwę i akację, gdyż Grzywacze lubią żywić się ich kwiatami oraz owocami. Dobrym wyborem są także buki oraz dęby, których orzechy i żołędzie są prawdziwym przysmakiem tych ptaków. Podczas robienia zakupów spożywczych, dobrym pomysłem jest wybieranie warzyw i owoców uprawianych ekologicznie. Dzięki temu producenci żywności dostają od konsumentów jasny sygnał, że nie chcą oni wspierać stosowania chemicznych środków ochrony roślin i nawozów syntetycznych, które są realnym zagrożeniem m.in. dla Grzywaczy żerujących na polach uprawnych.
W sezonie jesienno-zimowym warto dokarmiać Grzywacze. Wiele z tych ptaków w okresie zimowym znajduje się na skraju wycieńczenia spowodowanego niedożywieniem. Wybierając karmę dla Gołębi, stawiaj na nasiona roślin oleistych (np. słonecznik czy konopie paszowe), a także nasiona zbóż (np. pszenicę) i dziko rosnących traw (np. wiechlina łąkowa czy kupkówka pospolita) oraz kwiatów (np. wiesiołek, len, ostróżeczka, lucerna, krwawnik czy gorczyca polna). Możesz serwować im także orzechy, jagody i warzywa.
Warto zaangażować się w sprawę wprowadzenia bezterminowego moratorium na odstrzał dzikich ptaków i podpisać petycję skierowaną do Ministra Klimatu i Środowiska. W Polsce jako ptaki łowne sklasyfikowano aż 13 gatunków ptaków (w tym Grzywacz). Nie dajmy myśliwym zabijać dzikich zwierząt dla przyjemności, śmierć niewinnych stworzeń nie może być traktowana jak rozrywka!
Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!
Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.
- 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar!
Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%.
Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
- Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka.
Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
- Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zostaw komentarz