Atlas ptaków

Kapturka

    Sylvia atricapilla

Choć nie nosi korony, tylko czarną lub brązową czapeczkę, Kapturka jest prawdziwą królową krzaków i zarośli.

Autorka: Aleksandra Marczuk

Jak wygląda Kapturka?

Jak rozpoznać Kapturkę?

Samiec ma oliwkowoszary grzbiet, ogon i skrzydła stalowooszary kark, jasnoszarą pierś, i brzuszek szyję. Popiersie Dziób i nogi są szare, a tęczówka czerwonobrązowa. Na głowie charakterystyczna czarna czapeczkę, której gatunek zawdzięcza swoją nazwę.
Samiczka wygląda jak samczyk, ale w odróżnieniu od niego jej czapeczkę jest barwy rudobrązowej.

Młode podobne są do samicy, również młode samczyki mają brązową lub brązowoczarną czapeczkę – kolor ten utrzymuje się do jesiennego pierzenia, a czasem także w pierwszej zimie młodego ptaka. Wielkością Kapturka przypomina wróbla, choć ma smuklejszą sylwetkę.

mały rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Wróbel
sylwetka ptaka w locie podobna do Wróbel
krótki dziób
szary kolor

Jak rozpoznać Kapturkę po głosie?

Piosenka Kapturki to jeden z najpiękniejszych ptasich śpiewów – rozpoczyna się cichym, nieco chaotycznym szczebiotem po czym przechodzi w czyste i harmonijne pogwizdywanie, przypominające grę na flecie. Trwająca ok. 2,5 minuty piosenka jest powtarzana po krótkiej przerwie.
W niektórych geograficznie odizolowanych miejscach, takich jak wyspy, półwyspy czy alpejskie doliny, pojawia się uproszczona pieśń fletowa, nazywana przez niemieckich ornitologów – którzy opisali ją jako pierwsi – pieśnią Leiern. Jej początek jest taki sam jak u innych Kapturek, ale w końcowej części naprzemiennie pojawiają się dwie proste nuty.

Kapturka naśladuje czasem pieśni innych ptaków, w tym Gajówki, z którą zresztą łatwo ją pomylić lub Słowika (czasem mówi się o Kapturkach, że to marcowe Słowiki). Samce Kapturki śpiewają często w całym okresie lęgowym, zwłaszcza w czasie drugiego lęgu. Najprawdopodobniej ma to na celu utrzymanie więzi z samicą. Ptaki zimujące w Afryce zaczynają intensywniej śpiewać już w styczniu i lutym, przed wędrówką na północ.
Zaniepokojona, powtarza w długich seriach „tek-tek-tek”, czasem przeplatając je przeciągłym, ochrypłym „szriih”.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Kapturkę?

W Europie Kapturka zamieszkuje niemal cały kontynent (bez północnej części Skandynawii i Rosji), północną Afrykę oraz Azję Mniejszą. Ptaki zasiedlające terytoria afrykańskie i azjatyckie są osiadłe, te z północy – migrują, przeważnie na Półwysep Pirenejski i do Afryki. Kapturki żyjące na północy podróżują możliwie najdalej na południe, a te z Basenu Morza Śródziemnego przemieszczają się na znacznie krótsze odległości lub pozostają na miejscu.
W Polsce Kapturka jest dość licznym ptakiem lęgowym na terenie całego kraju. Chętnie zasiedla dojrzałe lasy liściaste, z bujnym podszytem. Na siedliska wybiera także parki, duże ogrody, mocno rozrośnięte żywopłoty, kępy gęstych krzewów.

W miejscach, gdzie lęgną się inne gatunki z rodzaju Sylvia, Kapturka często wybiera wyższe drzewa niż jej krewniacy, między innymi dęby szypułkowe.
Ptaki migrujące mogą występować w wielu różnych siedliskach, jak choćby trzcinowiska czy torfowiska, ale preferują tereny krzewiaste. W rejonach Morza Śródziemnego zimują m.in. w gajach oliwnych, w Afryce w zaroślach akacjowych czy namorzynowych.

Przeloty trwają od kwietnia do maja i od sierpnia do października, a nawet listopada.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj Kapturkę bliżej

Jak wygląda Kapturka?
Jak wygląda samiec Kapturki?

Wczesną wiosną, tuż po przylocie, najczęściej w kwietniu, a niekiedy nawet w marcu Kapturki siadają w koronach drzew lub na ich wierzchołkach i stamtąd wdzięcznie koncertują. Śpiewają niemal przez cały czas, często po cichu, rozśpiewując się w ten sposób przed dłuższymi występami. Są bardzo aktywne i niezwykle ruchliwe – aby śpiewać, nie muszą się zatrzymywać.
Wyprowadzają zwykle jeden lęg w sezonie, rzadziej dwa, dlatego tak zaciekle bronią swoich gniazd i potomstwa. W przypadku zagrożenia często udają ranne lub zaczynają nietypowo się zachowywać, by wróg odwrócił uwagę od gniazda.
Gdy się zdenerwują, wydają specyficzne dźwięki, przypominające szybkie i głośne uderzenia kamienia o kamień.

W okresie lęgowym Kapturka żywi się głównie owadami, późnym latem i jesienią przechodzi na dietę w większości owocową. Białko, potrzebne do składania jaj i wzrostu piskląt, zostaje zastąpione cukrem z owoców, który teraz będzie pomagał ptakom przybrać na wadze i zgromadzić energię niezbędną do odlotu. W tym okresie Kapturki oprócz owoców nadal jedzą m.in. mszyce, wypełnione cukrami pochodzącymi z soków roślinnych, którymi się żywią.

Około trzy dekady temu o Kapturce zrobiło się bardzo głośno w światku ornitologów i ptasiarzy, a wszystko za sprawą ptaków coraz liczniej zimujących na Wyspach Brytyjskich. Jeszcze większe zaskoczenie wywołał fakt, że nie były to Kapturki lokalne, ale przybysze z kontynentu, w tym z Polski. Z jakiegoś powodu Kapturki zrezygnowały z utrwalonych od zawsze szlaków migracyjnych, które wiodły je do Afryki i zamiast tego zaczęły spędzać zimę w Anglii i Irlandii, korzystając m.in. z tamtejszych zimowych jagód i suto zastawionych karmników, sięgając choćby po orzeszki ziemne. Być może skrócenie szlaków wędrownych i najprawdopodobniej wynikająca z tego mniejsza śmiertelność ptaków jest jednym z głównych powodów obserwowanej ostatniej ekspansji Kapturki.

W ostatniej dekadzie W Polsce Kapturki stały się czwartym najliczniejszym u nas występującym ptakiem, a ich liczebność rośnie w całej Europie

Galeria

Z kim łatwo pomylić Kapturkę?

Kapturka może być mylona z Sikorami Ubogą lub Czarnogłówką – te mają jednak jasne policzki, większą czarną czapeczkę i czarny śliniak.

Jak wygląda Sikora Uboga?
Jak wygląda Czarnogłóka?

Z kolei śpiew Kapturki łatwo pomylić ze śpiewem Gajówki, który jest równie dynamiczny ale brzmi bardziej chaotycznie, mniej w nim dzięków fletowych – więcej za to zgrzytliwych i szeleszczących.

Jak wygląda Gajówka?

Kapturka

Masa ciała15 – 31 g
Rozpiętość skrzydeł20 – 23 cm
Długość ciałaok. 14 cm
Liczebność (w Polsce)4,8–5,3 miliona par
StatusGatunek niezagrożony wymarciem. W Polsce podlega ochronie ścisłej, ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych

Jak pomóc Kapturkom?

Aby pomóc Kapturkom, należy zapewnić im odpowiednią ilość bujnych zakrzaczeń czy żywopłotów, również w miejskich parkach i przydomowych ogrodach, gdzie Kapturki w ostatnich latach pojawiają się coraz częściej.

Bibliografia

Encyklopedia. Ptaki, Warszawa 2009.

Kruszewicz A.G. Ptaki w Polsce. Ptaki lęgowe i przelotne, goście zimowi. Spotkania z przyrodą. Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2008.

Przewodnik Collinsa. Ptaki Europy i obszaru Śródziemnomorskiego, Warszawa 2012.

Karczewski Jacek, Zobacz ptaka. Opowieści po drodze, Poznań 2021.

Kossak Simona, Opowieści, Białystok 2017.

Pióro Marek, Plamka mazurka. Jak ptaki odmieniły moje życie, Warszawa 2019.

Sokołowski J., Ptaki Polski, Warszawa 1988.

www.en.wikipedia.org

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz