Kapturka

Samiec ma oliwkowoszary grzbiet, ogon i skrzydła stalowooszary kark, jasnoszarą pierś, i brzuszek szyję. Popiersie Dziób i nogi są szare, a tęczówka czerwonobrązowa. Na głowie charakterystyczna czarna czapeczkę, której gatunek zawdzięcza swoją nazwę.
Samiczka wygląda jak samczyk, ale w odróżnieniu od niego jej czapeczkę jest barwy rudobrązowej.

Młode podobne są do samicy, również młode samczyki mają brązową lub brązowoczarną czapeczkę – kolor ten utrzymuje się do jesiennego pierzenia, a czasem także w pierwszej zimie młodego ptaka. Wielkością Kapturka przypomina wróbla, choć ma smuklejszą sylwetkę.

Jak rozpoznać Kapturkę po głosie?

Piosenka Kapturki to jeden z najpiękniejszych ptasich śpiewów – rozpoczyna się cichym, nieco chaotycznym szczebiotem po czym przechodzi w czyste i harmonijne pogwizdywanie, przypominające grę na flecie. Trwająca ok. 2,5 minuty piosenka jest powtarzana po krótkiej przerwie.
W niektórych geograficznie odizolowanych miejscach, takich jak wyspy, półwyspy czy alpejskie doliny, pojawia się uproszczona pieśń fletowa, nazywana przez niemieckich ornitologów – którzy opisali ją jako pierwsi – pieśnią Leiern. Jej początek jest taki sam jak u innych Kapturek, ale w końcowej części naprzemiennie pojawiają się dwie proste nuty.

Kapturka naśladuje czasem pieśni innych ptaków, w tym Gajówki, z którą zresztą łatwo ją pomylić lub Słowika (czasem mówi się o Kapturkach, że to marcowe Słowiki). Samce Kapturki śpiewają często w całym okresie lęgowym, zwłaszcza w czasie drugiego lęgu. Najprawdopodobniej ma to na celu utrzymanie więzi z samicą. Ptaki zimujące w Afryce zaczynają intensywniej śpiewać już w styczniu i lutym, przed wędrówką na północ.
Zaniepokojona, powtarza w długich seriach „tek-tek-tek”, czasem przeplatając je przeciągłym, ochrypłym „szriih”.

W Europie Kapturka zamieszkuje niemal cały kontynent (bez północnej części Skandynawii i Rosji), północną Afrykę oraz Azję Mniejszą. Ptaki zasiedlające terytoria afrykańskie i azjatyckie są osiadłe, te z północy – migrują, przeważnie na Półwysep Pirenejski i do Afryki. Kapturki żyjące na północy podróżują możliwie najdalej na południe, a te z Basenu Morza Śródziemnego przemieszczają się na znacznie krótsze odległości lub pozostają na miejscu.
W Polsce Kapturka jest dość licznym ptakiem lęgowym na terenie całego kraju. Chętnie zasiedla dojrzałe lasy liściaste, z bujnym podszytem. Na siedliska wybiera także parki, duże ogrody, mocno rozrośnięte żywopłoty, kępy gęstych krzewów.

W miejscach, gdzie lęgną się inne gatunki z rodzaju Sylvia, Kapturka często wybiera wyższe drzewa niż jej krewniacy, między innymi dęby szypułkowe.
Ptaki migrujące mogą występować w wielu różnych siedliskach, jak choćby trzcinowiska czy torfowiska, ale preferują tereny krzewiaste. W rejonach Morza Śródziemnego zimują m.in. w gajach oliwnych, w Afryce w zaroślach akacjowych czy namorzynowych.

Przeloty trwają od kwietnia do maja i od sierpnia do października, a nawet listopada.

Wczesną wiosną, tuż po przylocie, najczęściej w kwietniu, a niekiedy nawet w marcu Kapturki siadają w koronach drzew lub na ich wierzchołkach i stamtąd wdzięcznie koncertują. Śpiewają niemal przez cały czas, często po cichu, rozśpiewując się w ten sposób przed dłuższymi występami. Są bardzo aktywne i niezwykle ruchliwe – aby śpiewać, nie muszą się zatrzymywać.
Wyprowadzają zwykle jeden lęg w sezonie, rzadziej dwa, dlatego tak zaciekle bronią swoich gniazd i potomstwa. W przypadku zagrożenia często udają ranne lub zaczynają nietypowo się zachowywać, by wróg odwrócił uwagę od gniazda.
Gdy się zdenerwują, wydają specyficzne dźwięki, przypominające szybkie i głośne uderzenia kamienia o kamień.

W okresie lęgowym Kapturka żywi się głównie owadami, późnym latem i jesienią przechodzi na dietę w większości owocową. Białko, potrzebne do składania jaj i wzrostu piskląt, zostaje zastąpione cukrem z owoców, który teraz będzie pomagał ptakom przybrać na wadze i zgromadzić energię niezbędną do odlotu. W tym okresie Kapturki oprócz owoców nadal jedzą m.in. mszyce, wypełnione cukrami pochodzącymi z soków roślinnych, którymi się żywią.

Około trzy dekady temu o Kapturce zrobiło się bardzo głośno w światku ornitologów i ptasiarzy, a wszystko za sprawą ptaków coraz liczniej zimujących na Wyspach Brytyjskich. Jeszcze większe zaskoczenie wywołał fakt, że nie były to Kapturki lokalne, ale przybysze z kontynentu, w tym z Polski. Z jakiegoś powodu Kapturki zrezygnowały z utrwalonych od zawsze szlaków migracyjnych, które wiodły je do Afryki i zamiast tego zaczęły spędzać zimę w Anglii i Irlandii, korzystając m.in. z tamtejszych zimowych jagód i suto zastawionych karmników, sięgając choćby po orzeszki ziemne. Być może skrócenie szlaków wędrownych i najprawdopodobniej wynikająca z tego mniejsza śmiertelność ptaków jest jednym z głównych powodów obserwowanej ostatniej ekspansji Kapturki.

W ostatniej dekadzie W Polsce Kapturki stały się czwartym najliczniejszym u nas występującym ptakiem, a ich liczebność rośnie w całej Europie