Atlas ptaków

Orzeł Przedni

    Aquila chrysaetos

Nazwa tego ptaka wywodzi się z greki i oznacza złotego orła. Jest to związane nie tylko z kolorem upierzenia głowy i szyi, lecz także z zaletami i wartościami, z jakimi kojarzony jest ten ptak. Nie ma drugiego, który znalazłby się na tylu godłach, herbach, monetach czy innych emblematach. Od zawsze był symbolem dumnych władców, państw, wielkich miast i rodów.

Autorka : Marzena Trynkus

Jak wygląda Orzeł Przedni?

Jak rozpoznać Orła Przedniego?

Orzeł Przedni jest jednym z największych przedstawicieli rodzaju Aquila – orłów właściwych. To silny ptak o charakterystycznej sylwetce, z widocznymi w locie długimi skrzydłami zwężającymi się ku nasadzie. W czasie szybowania jego głowa jest mocno wysunięta do przodu, a skrzydła uniesione w płaskie V, co nadaje jego sylwetce lekkość. Pióra z tyłu głowy oraz na karku mają złotawą barwę, kontrastującą z pozostałym, ciemnobrązowym upierzeniem. Tego samego koloru są oczy młodych przedstawicieli gatunku, z czasem jednak zyskują barwę bardziej ognistą.

Opierzenie nóg sięga do żółtych, zakończonych czarnymi szponami palców. Dymorfizm płciowy przejawia się jedynie w wielkości ptaków – i to samice są bardziej okazałe. Stosunkowo łatwo można odróżnić osobniki młodociane, które w przeciwieństwie do dorosłych mają biały ogon z czarnym zakończeniem oraz białe plamy widoczne na spodzie rozpostartych skrzydłach.

duży rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Jastrząb
sylwetka ptaka w locie podobna do Myszołów
jastrzębi dziób
brązowy kolor

Jak rozpoznać Orła Przedniego po głosie?

Orzeł Przedni nie należy do szczególnie „rozmownych” ptaków, nawet w sezonie rozrodczym. Jego głos jest słaby i piskliwy, co wydaje się kontrastować z rozmiarami i charakterem ptaka. Odzywa się najczęściej po to, aby porozumieć się z innymi orłami lub potomstwem; rzadziej oznacza głosem swoje terytorium.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Orła Przedniego?

Orzeł Przedni gniazduje w Europie, Azji, północnej Afryce oraz w Ameryce Północnej. Jest gatunkiem terytorialnym, a jego rewir może przekraczać powierzchnię 200 km². Współcześnie najczęściej zasiedla trudno dostępne partie gór, rozległe lasy i bory. Wybiera tereny mało przekształcone przez człowieka i unika jego obecności. Nieodzownymi elementami krajobrazu preferowanego przez Orły Przednie są wysokie, uschnięte drzewa, strzeliste turnie oraz niezalesione halizny.

Ptaki lęgowe w Polsce są osiadłe. Większość gniazdują na południu kraju, zwłaszcza w Karpatach, ale pojedyncze pary obserwowano także na północy i wschodzie. W czasie zimy niektóre przemieszczają się na niższe, zasobniejsze w pokarm tereny. Młodociane osobniki koczują pojedynczo. Można je spotkać w różnych częściach kraju, i jeśli znajdą odpowiednie dla siebie siedlisko, zatrzymują się tam na dłużej.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj Orła Przedniego bliżej

Jak wygląda Orzeł Przedni?
Czym żywi się Czapla Siwa??

Orzeł Przedni jest drapieżnikiem szczytowym. W jego menu dominują średniej wielkości ssaki – np. Zające, Króliki, małe Sarny, a nawet Lisy. Rzadziej poluje na ptaki – głównie kuraki, krukowate, a także Myszołowy i sowy (łowiąc te ostatnie, jednocześnie pozbywa się konkurencji). Bardzo chętnie, zwłaszcza zimą, żywi się padliną. Poluje z niskiego lotu nad ziemią lub z zasiadki, wypatrując zdobyczy z drzew rosnących pośród łąk i pastwisk lub z półek skalnych. Gdy zauważy ofiarę, szybko rusza do ataku i chwyta ją szponami. Ssaki łapie głównie na ziemi, a ptaki – podczas zrywania się do lotu. Zdarza się, że para poluje wspólnie, kiedy to jeden ptak próbuje wypłoszyć ukryte w zaroślach zwierzę, a drugi atakuje.

Orły Przednie osiągają dojrzałość płciową w wieku około czterech lat. Są monogamistami i żyją w wiernych sobie parach. Do lęgów przystępują wcześnie, bo już pod koniec zimy. Odbywają wówczas loty godowe i znoszą do gniazd nowe gałęzie. W swoim rewirze budują ich zazwyczaj kilka, wykorzystując je naprzemiennie w kolejnych sezonach. W górach preferowanym przez nie miejscem na gniazda są półki skalne. W odnowionym, położonym wysoko nad ziemią lokum samica składa najczęściej dwa jaja, które wysiaduje przez 35–40 dni. W tym czasie partner dostarcza jej pożywienie. Zdarza się, że na krótko zastępuje ją też w wysiadywaniu. Pisklęta wykluwają się ślepe, pokryte białym puchem. Donośnym głosem obwieszczają swoją obecność i domagają się pokarmu, w który początkowo zaopatruje je tylko ojciec, a gdy podrosną, oboje rodzice. U orłów często występuje zjawisko kainizmu – starsze i silniejsze pisklę pozbywa się młodszego. Młode pozostają w gnieździe przez 10–12 tygodni. Gdy opuszczą gniazdo, rodzice nadal się nimi opiekują – dostarczają jedzenie, uczą technik łowieckich. Dopiero późną jesienią młode rozpoczynają samodzielne życie.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Orła Przedniego?

Młodociane osobniki, ze względu na obecność białych piór w ogonie, można pomylić z dorosłymi Bielikami, które jednak są znacznie masywniejszy i nie mają białych plam na spodzie skrzydeł. Ptaki dorosłe bywają mylone z Orlikiem Krzykliwym lub Grubodziobym, lecz te z kolei są znacznie mniejsze. W południowo-wschodniej Europie łatwiej o pomyłkę z tamtejszym Orłem Cesarskim, a w Hiszpanii – z Orłem Iberyjskim. Te dwa ostatnie, bardzo podobne gatunki do niedawna uważano za geograficzne podgatunki Orła Przedniego.
Na zdjęciu: Bielik.

Czym różni się Bielik od Orła Przedniego?

Orzeł Przedni w liczbach

Masa ciałasamiec 2,8–4,5 kg; samica 3,8–6,7 kg
Rozpiętość skrzydeł150–240 cm
Długość ciała65–100 cm
Liczebność (w Polsce)28 – 34 pary
Statusskrajnie nieliczny, objęty ścisłą ochroną gatunkową i strefową.

Jak pomóc Orłowi Przedniemu?

Głównymi zagrożeniami dla istnienia polskiej populacji lęgowej Orła Przedniego jest utrata siedlisk lęgowych i łowisk. Wiąże się to z wycinką starodrzewów oraz zalesianiem terenów otwartych. Kolejnym niebezpieczeństwem jest niepokojenie ptaków w miejscach gniazdowania w wyniku prowadzenia prac leśnych oraz wzmożonej turystyki, co niekiedy prowadzi do porzucania lęgów. Poważnym zagrożeniem jest także nielegalny odstrzał oraz trucie ptaków. Aby lepiej chronić Orła Przedniego, wokół jego gniazd, których umiejscowienie trzymane jest w tajemnicy, wyznaczane są specjalne strefy ochronne.

Bibliografia

Svensson L., Ptaki. Przewodnik Collinsa, tłum. Graszka-Petrykowski D., Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2013, s. 94.

Kruszewicz A., Ptaki Polski, t. 1, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2018, s. 188–192.

Strony internetowe

PM GIS (gios.gov.pl) [dostęp: 30.05.2021].

http://www.koo.org.pl/krajowe-ptaki-szponiaste/orzel-przedni [dostęp: 24.01.2021].

https://www.tpn.pl/files/news/editor/files/Foldery/orzel_przedni.pdf [dostęp: 24.01.2021].

http://wystawa.jestemnaptak.pl/orzel-przedni-golden-eagle-iaquila-chrysaetosi.html [dostęp: 24.01.2021].

https://dzikiezycie.pl/archiwum/2006/marzec-2006/orzel-przedni-w-polskich-karpatach [dostęp: 24.01.2021].

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz