Przepiórka
-
Coturnix coturnix
Przepiórkę zdecydowanie łatwiej jest usłyszeć, niż dojrzeć wśród traw czy łanów zboża. Jeśli w ogóle, zauważymy ją w ostatniej chwili, gdy raptownie wyfruwa nam spod nóg i odlatuje prostym, furkoczącym lotem. Dawny ludowy zwyczaj zwany „przepiórką” polegał na pozostawieniu na zżętym polu ostatniej wiązki zboża przewiązanej słomą lub kolorową wstążką i oczyszczoną z chwastów jako podarunku dla Przepiórek.
Autor: Aleksandra Marczuk
Jak rozpoznać Przepiórkę?
Przepiórka jest najmniejszym przedstawicielem naszych grzebiących (kuraków), wielkością zbliżonym do szpaka, lecz o masywniejszej budowie. Ma płowobrązowe upierzenie z ciemnobrunatnym, kryjącym wzorem na grzbiecie, głowie i piersi, zachodzącą na kark płową „brew” oraz białawym pręgowaniem na bokach. Obie płcie są podobnie ubarwione, przy czym u samców widoczny jest czarny „śliniak”, oraz mały „wąsik” w tym samym kolorze. Samice pozbawione są tych ozdób, a ich gardło i szyja są prawie jednolicie brudnobiałe, a Ubarwienie samców jest też nieco bardziej intensywne i wyróżnia się rdzawym odcieniem piór na głowie i karku. Przepiórki mają bursztynowe tęczówki, krótkie, jasnobrązowe dzioby, żółtawe lub czerwonawe nogi i niemal pozbawione są ogona. Skrzydła są dość duże, co jest widoczne zwłaszcza w locie, do którego ptaki te zrywają się w ostateczności, ponieważ preferują pieszą ucieczkę.
Jak rozpoznać Przepiórkę po głosie?
Przepiórki prowadzą skryty tryb życia, ale są dość głośne i, co ciekawe, szczególnie donośnie śpiewają nocą. Całonocne, rytmiczne „pit pi-lit” czy też „pik-wer-pik”, które można usłyszeć w maju i czerwcu, dawniej na wsiach tłumaczono jako wezwanie do prac w polu: „pójdźcie żąć, pójdźcie żąć”. Spłoszony ptak, podrywając się do lotu, wydaje przenikliwe „trii-trii”.
Gdzie i kiedy można zobaczyć Przepiórkę?
W Polsce Przepiórka występuje na całym obszarze poza terenami wysokogórskimi, choć najwyżej położone stanowisko stwierdzono w Tatrach na wysokości 1300 m n.p.m. Zazwyczaj ptaki te spotkać można na terenach pokrytych mozaiką pól uprawnych, na łąkach, w dolinach rzek, a także na ugorach, tzw. nieużytkach czy suchych torfowiskach. Preferują roślinność niewysoką, ale gęstą, uwielbiają pola koniczyny. Jeszcze przed wojną żyły dziko nawet na uprzemysłowionym Śląsku – świetnie się czuły w ogródkach i pośród zabudowań.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj Przepiórkę bliżej
Spłoszona przepiórka zachowuje się w charakterystyczny sposób – podrywa się niemal pionowo do góry, a potem pikującym lotem spada w najbliższe zarośla. Może to stwarzać wrażenie, że ptak ten nie ma zbyt dużych umiejętności latania. Przepiórki są jednak gatunkiem wędrownym, który w trakcie podróży na zimowiska przeprawia się przez Morze Śródziemne i Saharę ciągłym, nieprzerwanym lotem, zwykle nisko nad ziemią lub wodą i nocą. Odlatują od sierpnia do października, a od końca kwietnia do czerwca znowu pojawiają się na terenach lęgowych.
Przystępują do lęgu zazwyczaj raz w roku, rzadziej dwa. Gniazdo zakładają w bezpiecznej gęstwinie roślinności zielnej, w dołku wygrzebanym w ziemi, skąpo wyłożonym źdźbłami traw. Budową gniazda, wysiadywaniem jaj i opieką nad pisklętami zajmuje się samica. Składa od 8 do 13 szaropłowych jaj w brunatne i czarne plamki, które wysiaduje przez 15–17 dni z tak wielkim oddaniem, że może zostać w trakcie tej czynności zraniona czy nawet zabita. Gdy schodzi z jaj na przerwę, dokładnie je przykrywa. Chroni je nie tylko przed drapieżnikami czy człowiekiem, lecz także przed okolicznymi samcami które czasem niszczą lęgi, aby skłonić kurę do kolejnych kopulacji (i nowego lęgu). Na krótko przed kluciem, pisklęta będące jeszcze w jajach, porozumiewają się między sobą popiskiwaniem, „uzgadniając” wspólny czas wylęgu.
Gatunek ten należy do zagniazdowników, co oznacza, że po najwyżej jednym dniu spędzonym w gnieździe, młode Przepiórki biegają i samodzielnie żerują j pod opieką mamy. Żółte, pokryte brunatnymi prążkami i cętkami pisklęta rosną niezwykle szybko –mając dwa tygodnie potrafią odfrunąć przed zagrożeniem, a w wieku dwóch miesięcy usamodzielniają się i uzyskują dojrzałość płciową. (To nasz najszybciej dojrzewający ptak). Dopóki rosną, ich dieta ogranicza się do bezkręgowców (jak owady, pająki, dżdżownice, ślimaki), później wzbogacają ją pokarmem roślinnym: nasionami traw i zbóż, płatkami kwiatów czy młodymi pędami roślin.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Przepiórkę?
Przepiórkę można pomylić z jej kuzynką Kuropatwą, od której jest jednak od znacznie mniejsza i niemal pozbawiona ogona. Ogon Kuropatwy jest wydatny i rudy, co szczególnie rzuca się w oczy u zrywającego się do lotu ptaka. Przepiórka ma także stosunkowo dłuższe i ostrzej zakończone skrzydła, dzięki którym jej lot jest zwinniejszy, szybszy i dłuższy.
( na zdjęciu obok: Kuropatwa, źródło: Canva)
Przepiórka w liczbach
Masa ciała | 70–155 g |
Rozpiętość skrzydeł | 32–35 cm |
Długość ciała | 16–20 cm |
Liczebność w Polsce | 99 tysięcy par |
Status | objęta jest ścisłą ochroną gatunkową, uznawana za gatunek najmniejszej troski (LC) |
Jak pomóc Przepiórce?
Kiedyś pospolite, lubiane i obecne w wiejskiej kulturze, Przepiórki są obecnie nieporównywalnie mniej liczne i wciąż szybko zmniejszają swoją liczebność, a to na skutek intensyfikacji rolnictwa i nowoczesnych metod uprawy, których efektem jest przekształcanie mozaikowego i zróżnicowanego krajobrazu rolniczego w kierunku rozległych monokultur. Intensywne nawożenie łąk i stosowanie jako paszy kiszonek z traw powoduje, że rolnicy koszą je kilka razy w roku, pierwszy raz już w maju, zabijając wysiadujące samice lub pozbawiając ich gniazda osłony. Toksyczne środki „ochrony roślin” z kolei pozbawiają ptaki pokarmu albo zagrażają zdrowiu i życiu – tak samo dorosłych co piskląt.
Aby pomóc Przepiórkom, należy przede wszystkim zadbać o ich siedliska, w tym o miedze, śródpolne przydroża oraz tzw. ugory i nieużytki, gdzie mogłyby gniazdować, oraz dostosować terminy i metody koszenia łąk: odsunąć pierwszy pokos do momentu wylęgu młodych, płoszyć ukrywające się w trawach ptaki przed rozpoczęciem koszenia, kosić wzdłuż jednego tylko boku albo w kierunku na zewnątrz zamiast do wewnątrz (co daje ptakom możliwość ucieczki), zachowywać podczas pierwszego i drugiego pokosu w zależności od areału dwa lub kilka niewielkich płatów niewykoszonej trawy). Należałoby także redukować zużycie herbicydów i środków owadobójczych oraz nawozów sztucznych, aby zapewnić ptakom bazę pokarmową i tym samym dać szansę przeżycia.
Na przepiórki czyhają także inne zagrożenia. Są m.in. masowo łowione w czasie migracji oraz na zimowiskach (w krajach wokół Morza Śródziemnego i dalej aż do południowej Afryki). Co więcej ze względu na typowy dla nich niski pułap przelotów, wiele z nich rozbija się na budynkach i innej wysokiej infrastrukturze, której odpowiednie oznakowanie mogłoby uratować życie wielu migrantom.
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie