Atlas ptaków

Puszczyk Uralski

    Strix uralensis

Uznawany jest za jedną z najbardziej agresywnych sów. Puszczyk Uralski na swoim terenie rzadko toleruje obcych, nawet – lub może w szczególności – gdy są to inne duże sowy, w tym własnego gatunku. W obronie gniazda i młodych zaatakuje też człowieka. Lepiej się do niego nie zbliżać, a wszystkie ostrzeżenia potraktować poważnie.

Autorka: Joanna Rost

Jak wygląda Puszczyk uralski?

Jak rozpoznać Puszczyka Uralskiego?

To duża, silna sowa, a jednocześnie lekka i zwinna. Poznamy ją po niezwykłej szlarze, która wyglądem przypomina przekrój jabłka. Puszczyk Uralski ma charakterystyczne, budzące grozę czarne oczy, wykończone widoczną z bliska różową woskówką. Dziób jest żółty, haczykowaty. Ubarwienie ptaka jest brązowoszare, od spodu kremowobiałe, a całe ciało pokrywa ciemne kreskowanie. Gatunek ten wyróżnia długi, dobrze widoczny w czasie lotu, prążkowany ogon w kształcie klina. Skrzydła są szerokie i zaokrąglone, a nogi mocno opierzone, po same końce palców. Obie płcie są tak samo ubarwione, samiec jest mniejszy od samicy. Młode przypominają ptaki dorosłe, choć mają jaśniejszą i wyraźniejszą szlarę. Wypluwka duża, w szarym lub ciemnoszarym kolorze.

średni rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Sowa
sylwetka ptaka w locie podobna do Myszołów
jastrzębi dziób
nakrapiany kolor

Jak rozpoznać Puszczyka uralskiego po głosie?

Samiec odzywa się przeważnie o zmierzchu i w nocy donośnym uuu – pauza – uhuuhuhu. Zaznacza w ten sposób swoje terytorium i gotowość do rozpoczęcia sezonu godowego. Sowa ta jest bardzo aktywna wokalnie, a jej głos słyszalny jest nawet z 2 km. Dźwięki wydawane przez samice przeważnie są ostre, ochrypłe i zgrzytliwe. Niektóre odgłosy Puszczyka Uralskiego podobne są do skrzeczenia Czapli Siwej lub szczekania psa – zwykle są to sygnały ostrzegawcze.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Puszczyka Uralskiego?

Puszczyk Uralski prowadzi osiadły tryb życia, na swoje siedliska wybiera lasy i bory – najchętniej stare, poprzecinane śródleśnymi łąkami, polanami, a nawet zrębami, które są idealnymi terenami na polowanie. W Polsce Puszczyka Uralskiego możemy spotkać przede wszystkim na południowym wschodzie kraju, głównie w Beskidzie Niskim i w Bieszczadach. Nielicznie występuje na terenie Karpat, Kielecczyźnie, Zamojszczyźnie i Polesiu, przy czym stopniowo poszerza swój zasięg o regiony północne.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj bliżej Puszczyka Uralskiego

Jak wygląda Puszczyk uralski?
Jak wygląda Puszczyk uralski?

Puszczyk Uralski jest sową nocną, choć w czasie karmienia piskląt może polować także w dzień. Jego podstawowe pożywienie to małe gryzonie – norniki, ryjówki, myszy i wiewiórki. Gdy ich zabraknie, poluje na inne drobne ssaki, ptaki, płazy, duże owady oraz dżdżownice. Zdarza się, że łowi też inne, mniejsze od siebie sowy, szczególne ich młode, a nawet małe koty. Atak zwykle przeprowadza z zasiadki. Wyczekuje i przygląda się potencjalnej ofierze albo nasłuchuje jej, nawet gdy ta ukrywa się pod grubą pokrywą śniegu. Puszczyka Uralskiego najłatwiej zobaczyć w miejscach jego odpoczynku w koronach drzew lub w pobliżu gniazda. Nie jest płochliwy i przeważnie pozwala się obserwować z „rozsądnej” odległości. I lepiej jej nie przekraczać: po co płoszyć i niepokoić ptaka, a do tego broniący swego terytorium Puszczyk może zaatakować, jeśli uzna, że jesteśmy za blisko jego gniazda.

Co typowe dla sów, podczas zalotów ważne są podarunki i wzajemna adoracja. Puszczyki Uralskie wiążą się w pary jesienią i przeważnie jest to związek na całe życie. Na gniazdo najczęściej wybierają dziuple, spróchniałe wierzchołki obłamanych pni, szczeliny czy półki skalne. Korzystają także z opuszczonych gniazd innych ptaków i skrzynek lęgowych, w ostateczności osiedlają się bezpośrednio na ziemi. Czasami to samo miejsce zajmują przez kilka kolejnych sezonów. Wyprowadzają jeden lęg w roku, a samica składa przeważnie 2–4 jaja (co 2–3 dni jedno). Wysiadywanie trwa ok. 4 tygodni, i początkowo opieką nad pisklętami zajmuje się tylko mama – ojciec dostarcza pokarm. Kiedy dzieci podrosną, ona też rusza na łowy. Młode uzyskują zdolność lotu po mniej więcej 40 dniach od wyklucia, ale jeszcze przez miesiąc pozostają pod opieką rodziców. Jesienią młodzież opuszcza ich terytoriom, a maruderzy zostaną w końcu przegnani siłą. Gdy wyczerpujący sezon lęgowy dobiegnie końca, partnerzy pozostają w swoim rewirze, często jednak przez jakiś czas żyją osobno, pozostając ze sobą w kontakcie głosowym.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Puszczyka Uralskiego?

Puszczyk Uralski jest podobny do Puszczyka Zwyczajnego w odmianie szarej, przy czym jest od niego wyraźnie większy.

Jak odróżnić Puszczyka Zwyczajnego od Puszczyka Uralskiego?

Na obu zdjęciach: Puszczyk Zwyczajny

Jak wygląda Puszczyk?

Puszczyk Uralski w liczbach

Masa ciała0,6–1,2 kg
Rozpiętość skrzydeł115–140 cm
Długość ciała49–62 cm
Liczebność (w Polsce)Na terenie kraju populację Puszczyka Uralskiego w latach 2013–2018 szacowano na 1300–1800* par.
Statusbardzo nieliczny ptak lęgowy

Jak pomóc Puszczykowi Uralskiemu?

Śmiertelnym w skutkach zagrożeniem dla Puszczyka Uralskiego są śródleśne drogi sprzyjające kolizjom ptaków z pojazdami oraz kłusownictwo. Również brak miejsc lęgowych i dogodnych łowisk negatywnie wpływa na liczebność tego gatunku.

Ochrona dojrzałych lasów oraz pozostawianie choćby pojedynczych starych, dziuplastych drzew przy wycince byłoby bardzo pomocne, podobnie jak zapewnienie odpowiednich skrzynek lęgowych, gdy brakuje naturalnych nisz lęgowych.

Bibliografia

Grzywaczewski G., Szczepaniak P., Sowy Polski, Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, Kraków 2007.

Heintzenberg F., Sowy i ptaki szponiaste, tłum. A. Dmoch, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2008.

Hudec K., Przewodnik Ptaki, tłum. W. Dudziński, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1996.

Karczewski J., Noc Sów. Opowieści z lasu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2020.

Kruszewicz A.G., Ptaki w Polsce. Spotkania z przyrodą, Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 2008.

Ilustrowana encyklopedia ptaków Polski. Atlas, oprac. zbiorowe, Fenix, Bełchatów 2015.

Pióro M., Plamka Mazurka, Marginesy, Warszawa 2019.

Sokołowski J., Ptaki Polski Atlas, WSiP 1988.

Svensson L., Ptaki. Przewodnik Collinsa, tłum. D. Graszka-Petrykowski, Oficyna Wydawnicza MULTICO 2013.

* Źródło: Chodkiewicz T., Kuczyński L., Sikora A., Chylarecki P., Neubauer G., Ławicki Ł., Stawarczyk T., Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012, „Ornis Polonica” 2015, 56: 149–189.

Wilk T., Bobrek R., Pępkowska-Król A., Neubauer G., Kosicki J.. Ptaki polskich Karpat – stan, zagrożenia, ochrona, OTOP, Marki 2016.

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz