Atlas ptaków

Włochatka

    Aegolius funereus

Zdarza się, że w obfitym, mysim sezonie samiec Włochatki znajdzie sobie drugą partnerkę i zdecyduje się na założenie dodatkowej rodziny. Samiczki nie pozostają dłużne i czasami zostawiają podloty pod opieką ojca, przystępując do następnego lęgu z innym „Włochatkiem”.

Autorka: Joanna Rost

Jak wygląda Włochatka?

Jak rozpoznać Włochatkę?

Malutka sowa rozmiarem zbliżona do Szpaka lub Drozda Śpiewaka. Poznamy ją po nieproporcjonalnie dużej głowie z płaskim ciemieniem oraz po zdziwionym, trochę zagubionym spojrzeniu jasnożółtych oczu. Szlara wyraźnie zaznaczona w szarobiałym kolorze z ciemną, czarniawą obwódką. Widoczne są białe brwi i krótkie, brązowe „wąsy” oraz żółtawy haczykowaty dziób. Wierzch ciała czekoladowobrązowy, obsypany białymi plamkami, które przypominają perły. Pierś i brzuch sowy jest brudnobiały z rozmazanymi ciemnymi przebarwieniami, które układają się w podłużne kreskowanie. Podczas wolnego i prostego lotu zauważyć można, że skrzydła Włochatki są dość długie i zaokrąglone, a ogon krótki. Odpowiednio do nazwy gatunkowej cała sowa jest gęsto opierzona, nawet nogi i to aż po same szpony. Typowy dla sów dymorfizm płciowy przejawia się w rozmiarach i samiczka może być niemal dwa razy cięższa od samczyka. Ubarwienie młodych ptaków jest jednolicie czekoladowobrązowe, z ciemniejszymi krawędziami szlarą i odcinającymi się na jej tle białawymi brwiami. W wypluwce zwykle duża ilość dobrze widocznej sierści z innymi niestrawionymi resztkami pokarmu.

mały rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Sowa
sylwetka ptaka w locie podobna do Myszołów
jastrzębi dziób
biały kolor

Jak rozpoznać Włochatkę po głosie?

Nie należy do płochliwych ptaków, ale w związku z jej nocnym trybem życia zobaczyć Włochatkę jest bardzo trudno. Szybciej ją usłyszymy, ponieważ odzywa się dość często, najchętniej i najczęściej jednak na początku okresu godowego (wczesna wiosna). Terytorialne i godowe zawołania podobne są do głosu Dudka. Często powtarzane od wczesnej wiosny do lata hu-hu-hu usłyszeć można z odległości nawet 2-3 kilometrów.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Włochatkę?

Włochatka zamieszkuje przede wszystkim stare, dziuplaste bory świerkowe i jodłowe oraz także buczyny z domieszką drzew iglastych. Chętnie poluje w pobliżu niewielkich terenów otwartych, takich jak śródpolne łąki, dolinki strumieni, zręby. W Polsce najliczniej występuje w Sudetach, Karpatach i Borach Dolnośląskich. Włochatkę możemy spotkać także w lasach na Pomorzu Gdańskim oraz w Puszczach: Piskiej, Augustowskiej, Knyszyńskiej oraz Białowieskiej. Pojedyncze pary widywane są na Opolszczyźnie.

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj bliżej Włochatkę

Jak wygląda Włochatka?
Jak wygląda mała Włochatka?

Włochatka jest aktywna nocną. Dzień spędza w ukryciu siedząc w dziupli lub odpoczywając tuż przy pniu. Samiec jest bardzo przywiązany do swojego terytorium i migruje tylko w skrajnych przypadkach całkowitego załamania się bazy pokarmowej. Głównym składnikiem diety Włochatki są drobne gryzonie, takie jak norniki, nornice i ryjówki. Czasami zapoluje na małe ptaki, szczególnie na podloty. Swojej ofiary nasłuchuje z zasiadki, wydaje się przy tym bardzo niecierpliwa – jeżeli nie usłyszy nic interesującego, szybko przelatuje do innego stanowiska. W przypadku gdy pożywienia jest dużo, nadwyżki magazynowane są w dziuplach. Włochatka nie buduje gniazda tylko zasiedla opuszczone dziuple, przeważnie po Dzięciole Czarnym. Sowy najchętniej wybierają takie, które mają bardzo małe wejścia i nie przeszkadza im, że muszą się przeciskać do środka. Zabezpieczają się w ten sposób przed atakiem wrogów oraz konkurencji – szczególnie większych sów.

W przypadku gdy brakuje odpowiedniego miejsca do założenia rodziny, Włochatki chętnie zamieszkują skrzynki lęgowe. Pary zwykle łączą się tylko na jeden sezon. Po wyborze partnera samica sprawdza czy okolica jest bezpieczna. Przekonuje się o tym zajmując dziuplę na kilka dni przed zniesieniem pierwszego jaja i obserwując co się dzieje dookoła. Zwykle składa 1-10 jaj raz, czasami dwa razy do roku. Wysiaduje je sama przez około 26-32 dni. Samczyk w tym czasie zajmuje się dostarczaniem pożywienia dla partnerki, a małych jeszcze potem piskląt. Młode wykluwają się w jedno lub dwu-dniowych odstępach, a po miesiącu opuszczają dziuplę. Podloty zaczynają latać po około 4-5 tygodniach od momentu przyjścia na świat. Rodzice opiekują się nimi jeszcze przez kolejnych 5-6 tygodni. Zdarza się, że po zakończonym sezonie samica, a także samodzielne już młode decydują się na dalekie wędrówki, które mogą liczyć choćby i tysiąc kilometrów.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Włochatkę?

Włochatkę możemy pomylić z Sóweczką, która zamieszkuje podobne środowisko, ale jest mniejsza i ma inny głos.

Jak wygląda Sóweczka?

Włochatka podobna też jest do Pójdźki, która jednak ma mniej spłaszczoną głowę, stosunkowo długie, nogi as także inny głos oraz żyje w odmiennym, rolniczym krajobrazie.

Jak wygląda Pójdźka?

Włochatka w liczbach

Masa ciała90-215 g
Rozpiętość skrzydeł54-62 cm
Długość ciała23-28 cm
Liczebność (w Polsce)W latach 2013–2018 populację Włochatki szacowano na 1200–2400* par.
Statusnieliczny

Jak pomóc Włochatce?

W związku z jej małym rozmiarem Włochatka jest stosunkowo często atakowana przez drobne ssaki drapieżne takie jak Kuny, Gronostaje i Łasice. Zagrożeniem są także niektóre ptaki – głównie Jastrzębie, Puchacze i Puszczyki. Przez wyrąb dojrzałych, dziuplastych drzew Włochatka traci swoje siedliska. Wzmożona gospodarka leśna pozbawia ją także żerowisk. Formą pomocy dla tej sowy (oraz wielu innych) będzie pozostawienie dziuplastych drzew, w tym również tych zamierających, w których ptaki znajdują nie tylko odpowiednie dla siebie nisze gniazdowe ale też miejsca odpoczynku oraz kryjówki na spiżarnie. Tam gdzie brakuje dojrzałych, dziuplastych drzew możemy wywiesić odpowiednie skrzynki lęgowe (mogą być takie jak dla szpaka).

Bibliografia

Grzywaczewski G., Szczepaniak P. Sowy Polski. Wydawnictwo: Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, 2007.

Heintzenberg F. Seria: Spotkania z przyrodą Sowy i ptaki szponiaste. Tłum. Dmoch A., Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2008.

Hudec K. Przewodnik Ptaki. Tłum. Dudziński W. Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 1996.

Karczewski J. Noc Sów. Opowieści z lasu. Wydawnictwo: Poznańskie, 2020.

Kruszewicz A.G. Ptaki w Polsce Ptaki lęgowe i przelotne, goście zimowi. Spotkania z przyrodą. Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2008.

Opracowanie zbiorowe Ilustrowana encyklopedia ptaków Polski Atlas. Wydawnictwo: Fenix, 2015.

Sokołowski J. Ptaki Polski Atlas. Wydawnictwo: WSiP, 1988.

Svensson L. Ptaki. Przewodnik Collinsa. Tłum. Graszka-Petrykowski D. Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2013.

*Źródło: Chodkiewicz T., Kuczyński L., Sikora A., Chylarecki P., Neubauer G., Ławicki Ł., Stawarczyk T. 2015. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. Ornis Polonica 56: 149–189

Wilk T., Bobrek R., Pępkowska-Król A., Neubauer G., Kosicki J. 2016. Ptaki polskich Karpat – stan, zagrożenia, ochrona. OTOP, Marki.

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz