Na podniebnym szlaku – jak migrują dzikie Gęsi?
Ich klucze sunące po niebie to dla nas znak upływającego czasu. Jak mało które ptaki – zwiastują wiosnę. Natomiast ich jesienny odlot nieodzownie kojarzony jest z początkiem zimy. O jakich ptakach mowa?
Oczywiście o dzikich Gęsiach.
Na zdjęciu Gęsi Białoczelne, fot. Cezary Korkosz
Dlaczego ptaki migrują?
Patrząc na liczbę wędrujących po niebie kluczy, każdy pewnie nie raz zastanawiał się skąd się wzięły te ptaki, dokąd lecą,
no i przede wszystkim – po co, skoro za chwilę będą wracały znów. Jak to zwykle bywa – odpowiedź nie jest łatwa i jednoznaczna.
Zacznijmy od początku. Przez nasz kraj przebiega ważny szlak migracyjny dla ptaków gnieżdżących się na północy kontynentu.
Lecą nim co roku setki tysięcy Gęsi gnieżdżących się w tundrze i tajdze, zmierzających ku swym zimowiskom w zachodniej Europie.
Wśród tych podniebnych podróżników dominują dwa gatunki: Gęś Białoczelna i Gęś Tundrowa. Nieporównywalnie mniej liczne są Gęś Zbożowa (która przez niektórych badaczy ponownie traktowana jest jako podgatunek we wspólnym taksonie z Gęsią Tundrową) oraz gnieżdżąca się również u nas Gęś Gęgawa. Regularnie, ale w niewielkich liczbach dołączają do nich Bernikle Białolice i Obrożna, a wyjątkowo Gęsi Krótkodziobe, Małe oraz Bernikle Rdzawoszyje. Zimą przylatuje do nas też kilkaset Bernikli Kanadyjskich ze Skandynawii, które zatrzymują się na Żuławach.
Ptaki ruszają w podróż już pod koniec sierpnia. Wcześniej jednak, w lipcu, po zakończonym okresie lęgowym zbierają się w bezpiecznych miejscach (rozległe moczary, spokojne zbiorniki wodne), aby wymienić pióra. Z racji, iż Gęsi wymieniają od razu wszystkie lotki, tracą zdolność do lotu i w drogę mogą udać się dopiero po 3-4 tygodniach.
Czas na odpoczynek
Rodzina jest najważniejsza
Po wymianie piór rozpoczyna się migracja. Wędrują całymi rodzinami. Młode w trakcie swej pierwszej migracji korzystają z wiedzy i doświadczenia rodziców.
Ptaki łączą się w stada i zaczynają się przemieszczać na zachód. Podróż ta rzadko wygląda tak, jak sobie to wyobrażamy. Nie jest to ciągła, długodystansowa, szybko pokonywana trasa. Wręcz przeciwnie – ptaki często zatrzymują się na kilkudniowy odpoczynek, w trakcie którego odbudowują zapasy tłuszczu – czyli po prostu intensywnie jedzą.
Kiedy odpoczną, ruszają w dalszą podróż.
Bagna są dobre!
Miejsca takiego odpoczynku przywodzą na myśl wielkie stacje kolejowe. Cały czas przybywają nowe Gęsi i cały czas kolejne stada ruszają w dalszą podróż. Panuje tu nieustanny ruch, ścisk i gwar. W takich miejscach można doliczyć się dziesiątek tysięcy Gęsi w jednym czasie. Bo nie są to przypadkowe miejsca, lecz takie, które zapewniają bezpieczeństwo w czasie noclegu oraz dostatek pokarmu – jeśli nie w bezpośrednim sąsiedztwie, to przynajmniej w niewielkiej odległości. Wiadomo, migrując każda Gęś się spieszy, więc nie może sobie pozwolić na stratę czasu i …energii. Dlatego są to najczęściej rozległe mokradła lub jeziora sąsiadujące z otwartymi terenami, również uprawami rolniczymi, na których w czasie postojów Gęsi intensywnie się pasą.
Razem z Tobą możemy dać im bezpieczne miejsce do życia!
Pomożesz nam tworzyć bagienne rezerwaty dla odpoczywających Gęsi?
Bagna są Dobre! Tylko tam odpocząć mogą tysiące migrujących gęsi. Dla wielu ptaków to Dom, jedyny jaki mają.
Dla nas?
Bagna to ratunek przed suszą i zmianami klimatu!
Sprawdź, jak możesz je chronić razem z nami.
Razem, czy osobno?
Może dziwić, że Gęsi migrują razem. Wszak wiele głodnych ptaków w jednym miejscu to większa konkurencja o pokarm. Jednak jest to z nawiązką rekompensowane bezpieczeństwem. W stadzie jedzących Gęsi – gdy ptaki mają opuszczone głowy i nie wiedzą, co się dzieje na około – zawsze ktoś czuwa. Jeden z najbardziej niesamowitych widoków to stado zmęczonych, głodnych Gęsi, wśród których zawsze jest kilka ptaków – tak samo zmęczonych i głodnych jak reszta, mimo to czuwających z wyprostowaną szyją, gotowych wszcząć natychmiast alarm, gdy tylko zbliży się niebezpieczeństwo.
Kolejną zaletą wspólnej migracji jest oszczędność energii w czasie lotu. Klucz Gęsi to tak naprawdę doskonale wyliczona aerodynamiczna figura, w której każdy kolejny ptak lecący lekko z boku wpasowuje się w korytarz aerodynamiczny wytworzony przez ptaka na przedzie. I tak lecąc za kimś, leci się oszczędniej, zużywając znacznie miej energii. Obserwując klucz Gęsi z dołu widać, że pozycja przewodnika stada nie jest stała, że cały czas prowadzenie obejmuje nowa gęś lecąca do tej pory z tyłu. To wyraz pewnego równouprawnienia. Ptak z przodu wykonuje największą pracę, więc się najszybciej męczy. Podobno, według niektórych badaczy, z przodu lecą zawsze ptaki najsilniejsze, ptaki słabsze, chore i młode lecą na końcu formacji – tam, gdzie leci się najłatwiej.
Niestrudzeni wędrowcy
Gdy odpoczną, ruszają dalej. Migrują zarówno w dzień, jak i w nocy. A długość pokonywanego dystansu zależna jest nie tylko od kondycji ptaków, lecz w znacznej mierze od pogody. Gdy wieją niekorzystne wiatry, czy pada deszcz, Gęsi zmuszone są czekać, aby potem nadrabiać stracony czas dłuższymi przelotami.
Odwieczny rytm migracji
Migracja gęsi kończy się w grudniu, gdy docierają na zimowiska rozproszone po całej Europie, w tym również w Polsce Zachodniej.
Jednak nie zabawią tu długo, bo już w marcu ruszają w drogę powrotną…
Szczęśliwych lotów!
Los ptaków w Twoich rękach!
Niech Żyją!
Wystarczy jeden podpis Ministra Środowiska, żeby zatrzymać polowania na ptaki w Polsce!
Dołącz do Koalicji Niech Żyją! i razem powstrzymajmy krwawą rozrywkę małej grupy.
Jak długo klucze Gęsi będą odmierzać nasz czas?
Prócz złej pogody, drapieżników i myśliwych na trasach migracyjnych czekają również inne, niepowodujące co prawda bezpośredniej śmierci ptaków, lecz nie mniej ważne przeszkody. Mokradła, na których odpoczywają od setek pokoleń wciąż podlegają osuszeniom, a wykorzystywane tereny otwarte zarastają drzewami i krzewami, nie dając Gęsiom szans na pożywnie. Zmusza to Gęsi do poszukiwania nowych miejsc odpoczynku. A to z jednej strony wiąże się ze stratą czasu i sił, z drugiej zaś, gdy ptaki koncentrują się w jednym miejscu, rośnie prawdopodobieństwo zakażenia chorobami.
Jednak jak się wydaje, Gęsi całkiem nieźle radzą sobie z tymi niebezpieczeństwami. Ich liczba trzyma się na stałym poziomie, nawet z nieznacznym wzrostem. I póki co podniebne szlaki są wciąż zatłoczone, a klucze Gęsi będą odmierzały kolejne zimy i wiosny.
Tylko od nas zależy, jak długo…
Galeria
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie
Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!
Dołącz do społeczności
Poznaj Ogrody na pTAK! które tworzymy w całej Polsce. Czytaj o Nocy Sów. Odwiedź nasze ostoje przyrody.