Kwiczoł

Ten krępy drozd, bywa nadzwyczaj smukły, kiedy na wyprostowanych, ciemnych nogach sięga do jarzębiny. Jest trochę mniejszy od Kosa, też Drozda. Kos mieści się na całej długości kartki A4,  natomiast u Kwiczoła zostaje ok. 3 cm  margines. Trójbarwne upierzenie: łupkowo-szary kaptur i kuper, rdzawo-brązowy grzbiet i wierzch skrzydeł oraz czarno-brunatny długi ogon zapewniają Kwiczołowi doskonałe maskowanie o każdej porze roku. Zaczernienie wokół oczu i dzioba nadaje mu groźnego wyglądu. Na wiosnę kolory upierzenia stają się bardziej intensywne, uwydatnia się biel piór na brzuchu i żółtawa rudość piersi ozdobionej czarnymi plamkami w kształcie grotów.

Jak rozpoznać Kwiczoła po głosie?

Choć Kwiczoł jest drozdem, nie potrafi tak śpiewać, jak one. W przypływie dobrego humoru, na luzie, coś tam sobie pod nosem kwili, nie dbając o zwrotki i melodię. Jest za to głośny. Hałasują ptaki w lotach tokowych oraz pary. Kwiczoły najśmielsze i najgłośniejsze są jednak w stadzie, szczególnie gdy ktoś zagraża ich kolonii, np. jakaś Wrona, którą przepędzają wykrzykując „trzak-trzak-trzak”.

Od końca XVIII w. Kwiczoły rozszerzały zasięg występowania w naszym kraju i zwiększały swoją liczebność. Obecnie najwięcej jest ich we wschodniej Polsce. Za górami Kwiczoł raczej nie przepada, choć czasami i tam można go spotkać. Na terenach z sadami jabłoniowymi, zwłaszcza w okolicach Grójca, Warki i Sandomierza, bytują wielkie stada Kwiczołów. Przed zimą na polskie owoce dodatkowo przylatują Kwiczoły z północy i wschodu. Kiedy goście u nas żerują, niektóre stada naszych Kwiczołów przelatują na południowy-zachód, gdzie jest cieplej. Ostatnio jednak, coraz więcej z nich zostaje na miejscu.

Dostrzeżenie Kwiczoła wcale nie jest takie proste. Dopiero, kiedy daje głos, Kwiczoł się materializuje w terenie. Jest odważny i dumny, więc nie ucieka od razu przed wścibskim wzrokiem ludzi. Staje bez ruchu, najchętniej odwrócony tyłem do obserwatora. Łypie tylko prawym lub lewym okiem i czeka na moment, kiedy intruz odejdzie, albo sam dyskretnie się oddala. Czasami przebiega jakiś odcinek i znowu staje w charakterystycznej pozie z opuszczonymi skrzydłami i uniesionym ogonem. Chce mieć spokój, żeby nasłuchiwać, co w liściach, darni, pod ziemią szura i trzeszczy. Można Kwiczoły obserwować na trawniku, kiedy widowiskowo wyciągają z ziemi długie jak linki dżdżownice. Po deszczu łowy są najbardziej obfite. Z tego powodu, Kwiczoły wolą wilgotną, chłodniejszą pogodę, niż suche, upalne lato.

Jesienią Kwiczoły zmieniają dietę. Rzucają się w oczy, kiedy łapczywie połykają w całości, owoce jarząbów i jarzębin, oliwnika, bzu czarnego, a także – podobno ich ulubionego jałowca. W języku rosyjskim Kwiczoł występuje pod nazwą „riabinnik” właśnie z powodu jego apetytu na jarzębinowe kulki. Stadko tych ptaków potrafi w ciągu jednego dnia ogołocić z owoców obsypane jagodami drzewko.

Kwiczoły są bardzo towarzyskie. Jeśli tylko mogą, gnieżdżą się w nadrzewnych koloniach, gdzie wspólnie z sąsiadami dbają o bezpieczeństwo gniazd i piskląt. W zagrożeniu bombardują intruza… własnymi odchodami. Bywa że z fatalnym dla niego skutkiem. Lekko żrące i mocno klejące odchody uziemiły już niejedną naiwną Wronę, Kruka czy bezczelnego Myszołowa, a także pewną siebie Wiewiórkę. Siedliska kwiczołów spotkamy w rzadkich, świetlistych lasach, w parkach, na cmentarzach, w starych sadach i ogrodach, coraz częściej na terenach miejskich i podmiejskich. Stanowią one konkurencję dla innych ptaków, zadomowionych w miastach (Kosy, Szpaki), a także migrujących zimą do Polski (Jemiołuszki), bowiem korzystają z tej samej bazy pokarmowej. Szacuje się, że gniazda zakłada u nas około miliona par tych energicznych ptaków.

Gniazdo Kwiczoła mieści się w rozwidleniu gałęzi, na wysokości do 7 m. Zbudowane z liści i trawy zlepionych gliną lub iłem, wysłane miękkimi trawami, włosiem i  korzonkami, zapewnia wysiadującej samicy i jej potomstwu komfortowe warunki. Budowa gniazda trwa ok. 5 dni. Z 3-6 bladoniebieskich, rdzawo nakrapianych jajeczek, po ok. 2 tygodniach wylęgają się nagie pisklęta, potrzebujące ciepłego brzuszka mamy. Przez ok. 15 dni są w gnieździe karmione przez oboje rodziców. Co kilka minut któryś z nich pojawia się z pękiem dżdżownic, ślimaczkiem, larwą owada lub innym białkowym smakołykiem. Kiedy Kwiczoły opuszczają gniazdo, mają słabo wykształcone sterówki i są nielotne, za to sprawnie biegają i głośno żebrzą o pokarm. Tata i mama karmią nadal te swoje gamoniowate pociechy, które nie odczuwają strachu ani przed ludźmi, ani zwierzętami, ani nawet przed autami. W razie zagrożenia bronią ich rodzice i współplemieńcy, ale i tak ok. 60% młodych w tym czasie ginie.