Bielik

Potężny, mocno zbudowany, o charakterystycznej, wyprostowanej sylwetce. Długie i szerokie skrzydła o prostych równoległych brzegach w locie sprawiają wrażenie deskowatych. Ogon dość krótki, klinowaty. W Europie od Bielika większe są jedynie Sępy Kasztanowate i Płowe oraz Orłosępy.
Upierzenie dorosłych ptaków jest szarobrązowe z jasnopłową głową i charakterystycznym, białym ogonem. Dziób żółty, masywny. Młode osobniki mają głowę i dziób ciemne, natomiast na ogonie występują na brzegach białe plamy, które powiększają się wraz z wiekiem, by sprawić, aż ogon staje się całkiem biały 6 roku życia.
Lot Bielika jest aktywny z długimi seriami spokojnych dość płytkich uderzeń, przerywany krótkim ślizgiem. Typowe dla niego są nagłe niewielkie zmiany pułapu lotu. Niejednokrotnie można zaobserwować jak Bielik długo szybuje i krąży na znacznej wysokości.
Dymorfizm płciowy odznacza się przede wszystkim w wielkości ptaków –samic są zwykle wyraźnie większe od samców.

Jak rozpoznać Bielika po głosie?

Najczęściej odzywa się w okresie godowym, kiedy to możemy usłyszeć głośne ‘klia-klija-klijau’, przeciągłe okrzyki podobne do głosu mewy srebrzystej, a także niskie gardłowe krakanie ‘kra krau’.

Bieliki najliczniej zamieszkują północną i zachodnią część Polski. Główne lęgowiska występują na zachodzie kraju, na Wybrzeżu i Mazurach.
Ptaki te ściśle związane są z siedliskami wodnymi. Unikają terenów górzystych – chyba że są to skalne klify i urwiska położone bezpośrednio nad wodą, w tym morzami – a także rozległych, zwartych kompleksów leśnych.
U nas gnieżdżą się w spokojnych lasach położonych nad morzem , wśród jezior lub dolin rzecznych. Bieliki swoje ogromne gniazda zakładają zwykle wysoko w koronach starych drzew (18 – 25m), w rozwidleniu pnia lub na grubym konarze. Najczęściej wybierają sosny, dęby oraz buki. Nowo zbudowane gniazdo ma z reguły ok. 1 m średnicy i ok. pół metra wysokości. Przez lata użytkowane i rozbudowywane może osiągnąć nawet 2 m średnicy i 5 m wysokości, choć tak potężne gniazda wymagają odpowiednio solidnego fundamentu dlatego dzisiaj znajdujemy je już tylko na nadmorskich, skalnych klifach (np. w Norwegii).

Bieliki łączą się w pary na cale życie, jednak w przypadku śmierci partnera szybko łączą się z nowym. Dojrzałość osiągają w wieku 4-5 lat i część z nich wtedy podchodzi do pierwszych lęgów, częściej jednak znacznie później , w wieku 7-8 lat. Gody połączone z powietrznymi akrobacjami mogą rozpocząć się już w połowie grudnia, najintensywniejsze są jednak w styczniu, a trwają aż do początku marca. W tym czasie para buduje lub odnawia i rozbudowuje gniazdo. W większości to samiec znosi materiał, a samica go układa. Gdy budowa gniazda jest na ukończeniu samica spędza w nim niemal cały czas. W zależności od miejsca i pogody, najczęściej jednak w lutym, najpóźniej w pierwszych dniach marca, samica składa 2-3 jaja, w dwu- lub czterodniowych odstępach. Pisklęta wykluwają się po blisko 6 tygodniach i w gnieździe przebywają jeszcze co najmniej 10 kolejnych tygodni. Nierzadko gniazdo opuszcza tylko jedno pisklę, a to z powodu kainizmu, czyli agresji wśród która prowadzi do śmierci młodszego i słabszego pisklęcia. Co ciekawe, poza bezpośrednią konkurencją o ograniczone zasoby pokarmowe, dorosłe osobniki rzadko kiedy wykazują się agresją wobec siebie i tym bardziej ptaków młodocianych. Po opuszczeniu gniazda młode jeszcze przez kolejnych co najmniej 5-6 tygodni pozostają pod opieką rodziców, którzy regularnie zostawiają im pokarm w gnieździe.

Ptaki gniazdujące w Polsce prowadzą osiadły tryb życia i zwykle zimują w pobliżu rewiru lęgowego. Młode jesienią i zimą podejmują bliższe lub dalsze wędrówki
Wielkość rewiru dorosłej pary Bielików jest różna i zależy od zasobności łowiska i zagęszczenie populacji. W przypadku żerowisk nad jeziorami, stawami rybnymi, wybrzeżem morskim i w dolinach dużych rzek rewir łowiecki obejmuje z reguły obszar w promieniu 4-6 km od gniazda.

Bieliki żywią się przede wszystkim rybami, a także ptakami wodnymi, takimi jak łyski, perkozy czy kaczki oraz mniejszymi ssakami,. To też typowi oportuniści, którzy m.in. nie gardzą padliną i tam, gdzie jest jej więcej, szczególnie zimą, można obserwować czasem grupy liczące nawet kilkanaście ptaków.
Ze względu na swoje duże rozmiary i powolne ruchy przeważnie polują samotnie, z zasiadki. W ten sposób atakują głównie łyski i ptaki wodne innych gatunków, a także duże ryby. Innym sposobem polowania jest atak z powietrza lub atak w powietrzu (np. na gęsi lub nawet łabędzie, a także żurawie czy bociany, co jednak zdarza się bardzo rzadko raczej wyjątkowo).

Czasami polują w parze (jeszcze rzadziej w grupie), wówczas jeden ptak napędza zdobycz drugiemu. Ofiary chwytają nogami zaopatrzonymi w długie, silne szpony. Małą zdobycz potrafią chwycić jedną nogą i zjeść w locie.