Atlas ptaków

Bielik

    Haliaeetus albicilla

Największy gniazdujący w Polsce ptak drapieżny. Powszechnie uwiązany za protoplastę Orła Białego z godła naszego kraju, m.in. patron okrętu podwodnego ORP Bielik, a także symbol Wolińskiego Parku Narodowego.

Autorka: Agata Maciołek

Jak wygląda Bielik?

Jak rozpoznać Bielika?

Potężny, mocno zbudowany, o charakterystycznej, wyprostowanej sylwetce. Długie i szerokie skrzydła o prostych równoległych brzegach w locie sprawiają wrażenie deskowatych. Ogon dość krótki, klinowaty. W Europie od Bielika większe są jedynie Sępy Kasztanowate i Płowe oraz Orłosępy.
Upierzenie dorosłych ptaków jest szarobrązowe z jasnopłową głową i charakterystycznym, białym ogonem. Dziób żółty, masywny. Młode osobniki mają głowę i dziób ciemne, natomiast na ogonie występują na brzegach białe plamy, które powiększają się wraz z wiekiem, by sprawić, aż ogon staje się całkiem biały 6 roku życia.
Lot Bielika jest aktywny z długimi seriami spokojnych dość płytkich uderzeń, przerywany krótkim ślizgiem. Typowe dla niego są nagłe niewielkie zmiany pułapu lotu. Niejednokrotnie można zaobserwować jak Bielik długo szybuje i krąży na znacznej wysokości.
Dymorfizm płciowy odznacza się przede wszystkim w wielkości ptaków –samic są zwykle wyraźnie większe od samców.

duży rozmiar
sylwetka ptaka podobna do Jastrząb
sylwetka ptaka w locie podobna do Myszołów
jastrzębi dziób
brązowy kolor

Jak rozpoznać Bielika po głosie?

Najczęściej odzywa się w okresie godowym, kiedy to możemy usłyszeć głośne ‘klia-klija-klijau’, przeciągłe okrzyki podobne do głosu mewy srebrzystej, a także niskie gardłowe krakanie ‘kra krau’.

Gdzie i kiedy można zobaczyć Bielika?

Bieliki najliczniej zamieszkują północną i zachodnią część Polski. Główne lęgowiska występują na zachodzie kraju, na Wybrzeżu i Mazurach.
Ptaki te ściśle związane są z siedliskami wodnymi. Unikają terenów górzystych – chyba że są to skalne klify i urwiska położone bezpośrednio nad wodą, w tym morzami – a także rozległych, zwartych kompleksów leśnych.
U nas gnieżdżą się w spokojnych lasach położonych nad morzem , wśród jezior lub dolin rzecznych. Bieliki swoje ogromne gniazda zakładają zwykle wysoko w koronach starych drzew (18 – 25m), w rozwidleniu pnia lub na grubym konarze. Najczęściej wybierają sosny, dęby oraz buki. Nowo zbudowane gniazdo ma z reguły ok. 1 m średnicy i ok. pół metra wysokości. Przez lata użytkowane i rozbudowywane może osiągnąć nawet 2 m średnicy i 5 m wysokości, choć tak potężne gniazda wymagają odpowiednio solidnego fundamentu dlatego dzisiaj znajdujemy je już tylko na nadmorskich, skalnych klifach (np. w Norwegii).

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj bliżej Bielika

Jak wygląda Dzięcioł Średni?
Jak wygląda Dzwoniec?

Bieliki łączą się w pary na cale życie, jednak w przypadku śmierci partnera szybko łączą się z nowym. Dojrzałość osiągają w wieku 4-5 lat i część z nich wtedy podchodzi do pierwszych lęgów, częściej jednak znacznie później , w wieku 7-8 lat. Gody połączone z powietrznymi akrobacjami mogą rozpocząć się już w połowie grudnia, najintensywniejsze są jednak w styczniu, a trwają aż do początku marca. W tym czasie para buduje lub odnawia i rozbudowuje gniazdo. W większości to samiec znosi materiał, a samica go układa. Gdy budowa gniazda jest na ukończeniu samica spędza w nim niemal cały czas. W zależności od miejsca i pogody, najczęściej jednak w lutym, najpóźniej w pierwszych dniach marca, samica składa 2-3 jaja, w dwu- lub czterodniowych odstępach. Pisklęta wykluwają się po blisko 6 tygodniach i w gnieździe przebywają jeszcze co najmniej 10 kolejnych tygodni. Nierzadko gniazdo opuszcza tylko jedno pisklę, a to z powodu kainizmu, czyli agresji wśród która prowadzi do śmierci młodszego i słabszego pisklęcia. Co ciekawe, poza bezpośrednią konkurencją o ograniczone zasoby pokarmowe, dorosłe osobniki rzadko kiedy wykazują się agresją wobec siebie i tym bardziej ptaków młodocianych. Po opuszczeniu gniazda młode jeszcze przez kolejnych co najmniej 5-6 tygodni pozostają pod opieką rodziców, którzy regularnie zostawiają im pokarm w gnieździe.

Ptaki gniazdujące w Polsce prowadzą osiadły tryb życia i zwykle zimują w pobliżu rewiru lęgowego. Młode jesienią i zimą podejmują bliższe lub dalsze wędrówki
Wielkość rewiru dorosłej pary Bielików jest różna i zależy od zasobności łowiska i zagęszczenie populacji. W przypadku żerowisk nad jeziorami, stawami rybnymi, wybrzeżem morskim i w dolinach dużych rzek rewir łowiecki obejmuje z reguły obszar w promieniu 4-6 km od gniazda.

Bieliki żywią się przede wszystkim rybami, a także ptakami wodnymi, takimi jak łyski, perkozy czy kaczki oraz mniejszymi ssakami,. To też typowi oportuniści, którzy m.in. nie gardzą padliną i tam, gdzie jest jej więcej, szczególnie zimą, można obserwować czasem grupy liczące nawet kilkanaście ptaków.
Ze względu na swoje duże rozmiary i powolne ruchy przeważnie polują samotnie, z zasiadki. W ten sposób atakują głównie łyski i ptaki wodne innych gatunków, a także duże ryby. Innym sposobem polowania jest atak z powietrza lub atak w powietrzu (np. na gęsi lub nawet łabędzie, a także żurawie czy bociany, co jednak zdarza się bardzo rzadko raczej wyjątkowo).

Czasami polują w parze (jeszcze rzadziej w grupie), wówczas jeden ptak napędza zdobycz drugiemu. Ofiary chwytają nogami zaopatrzonymi w długie, silne szpony. Małą zdobycz potrafią chwycić jedną nogą i zjeść w locie.

Galeria

Z kim łatwo pomylić Bielika?

Bielika można pomylić z Orłem Przednim, od którego różni się dużo masywniejszą sylwetką, krótszym, klinowatym i przede wszystkim białym (uwaga – tylko u dorosłych), ogonem oraz barakiem jaśniejszych plam na spodniej stronie skrzydeł.

Jak wygląda Orzeł Przedni?

Bielik w liczbach

Masa ciałasamice 4,1–6,9 kg, samce 3,1–5,4 kg
Rozpiętość skrzydeł193–244 cm
Długość ciała74-92 cm
Liczebność w Polsceok. 1550 par (Jeden z naszych największych sukcesów ochronnych – jeszcze w latach 50 XX w. cała krajowa populacja Bielików liczyła ok. 50 par).
Statusgatunek najmniejszej troski, objęty jest ścisłą ochroną gatunkową

Jak pomóc Bielikowi?

Nie płoszyć i nie niepokoić. Warto pamiętać, że wokół gniazd Bielika obowiązuje całoroczna strefa ochronna, która wynosi 200 m , a w sezonie lęgowym (od 1 stycznia do końca lipca) rozrasta się do 500 m. Oznacza to, że przez cały rok nie wolno tam wykonywać żadnych prac, w tym leśnych.  Między innymi z myślą o Bielikach chrońmy dojrzałe drzewa (tylko takie są dostatecznie silne aby utrzymać ich wielkie gniazda), dbajmy o czystość naszych wód, nie zabudowujmy ich brzegów.

Dzięki Tobie te miejsca zmieniają się w raj dla ptaków!

Lajkujesz z kanapy, czy działasz w terenie? Działaj z nami w taki sposób, jaki najbardziej Ci odpowiada.

  • 23 000 dolarów rocznie! Co najmniej tyle warte są różnorodne usługi jakie dostarczają nam zdrowe bagna w przeliczeniu na jeden tylko hektar! Tereny mokradłowe (bagna, podmokłe łąki) są jednym z najszybciej zanikających typów siedlisk przyrodniczych w skali nie tylko Polski, czy Europy, ale całego świata! Znikające ptaki wodno-błotne są niestety smutnym dowodem tych zmian. Tylko w ciągu ostatnich 30-40 lat populacja Czajki Vanellus vanellus skurczyła się o 55% , Krwawodzioba Tringa totanus o 54%, Kszyka Gallinago gallinago o 48%, Potrzosa Emberiza schoeniclus o 38%, Strumieniówki Locustella fluviatilis o 74%, Świerszczaka Locustella naevia o 73%, a Pliszki żółtej Motacilla flava o 76%. Pomóż nam tworzyć kolejne ostoje dla ptaków!
Zobacz inne formy wsparcia
  • Bagna są dobre!
  • Symbolem naszego rezerwatu jest Sasanka. Sasankowe murawy to dobrze zachowane murawy ciepłolubne na malowniczych, zboczach byłego wyrobiska piasku.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak chroni przyrodę stowarzyszenie Jestem na pTAK!
  • Symbolem naszej ptasiej ostoi jest Żuraw. Gatunek może niezbyt oryginalny, ale to właśnie parę tych ptaków mieliśmy okazję zobaczyć, gdy ostatnio odwiedziliśmy to miejsce.
Zobacz inne formy wsparcia
  • Jak stowarzyszenie Jestem na pTAK! chroni przyrodę?
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
  • Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie

Pomóż nam! Twoje wsparcie pozwala chronić Przyrodę!

Wpłać
na ptaki

Darowizna online

Zobacz pozostałe
formy wsparcia

Zobacz