Jemiołuszka
-
Bombycilla garrulus
Tak pisał o Jemiołuszkach Jeremi Stanisław Przybora w wierszu „Kochajcie jemiołuszki!”
„…Kiedy różne inne ptaki
nas puszczają w trąbę,
to jest przecież również taki,
co zawitał z ziąbem.
Na najcięższe roku chwile,
te bez jaj i gruszek,
przylatuje do nas tyle,
tyle jemiołuszek…”
Autorka: Katarzyna Surowiec
Jak rozpoznać Jemiołuszkę?
Obok pijanej Jemiołuszki można przejść obojętnie albo przełożyć ją w bezpieczne miejsce, skąd po wytrzeźwieniu spokojnie odfrunie. Można też umieścić ptaka w pudełku, zabrać go do domu, a gdy przyjdzie do siebie, wypuścić na wolność. Tak doradzają ornitolodzy z Moskwy. Zdarza się, że ptaki te zjedzą za dużo sfermentowanych owoców i zawrót głowy gotowy, my jednak zdecydowanie odradzamy zabieranie do domu pianych Jemiołuszek.
Jemiołuszka to krępy ptak wielkości Szpaka. Łatwo ją rozpoznać po czubku na szczycie głowy, czarnej maseczce na oczach i czarnym śliniaku. Upierzenie ma obfite, a dominują w nim jasne brązy. Koniec ogona jest w kolorze słonecznika, odcięty od reszty czarnym paskiem. Żółte są też krawędzie czarnych lotek, które na złożonym skrzydle układają się w charakterystyczny żółto-czarny wzór. Lotki ramieniowe dodatkowo zdobią intensywnie czerwone płytki. Jemiołuszka jest jedynym europejskim ptakiem, który ma takie ozdoby, a jej wyjątkowo miękkie, lekko połyskujące upierzenie przypomina w dotyku jedwab, do czego nawiązują inne, nieużywane już dzisiaj nazwy: Jedwabnik, Jemiołucha Jedwabniczka, Drozd Jedwabny Ogon.
Jak rozpoznać Jemiołuszkę po głosie?
Natura obdarzyła Jemiołuszki melodyjnym głosem, przypominającym dźwięki małych dzwoneczków. Ich śpiew jest cichy, wysoki i świergotliwy, ale zwykle i tak nie mamy szansy go usłyszeć, bo Jemiołuszki przylatują do nas na zimę, a śpiewają po powrocie na swoje lęgowiska w tajdze.
Gdzie i kiedy obserwować Jemiołuszki?
Jemiołuszki przylatują do nas zwykle w środku zimy.
Zdarza się jednak, że pierwsze stadka pojawiają się już w listopadzie – i pozostają u nas do marca lub nawet kwietnia. Najczęściej można je zobaczyć na oblepionych jemiołą topolach, jarzębinach lub innych drzewach z pozostałymi na nich owocami: w parkach, ogrodach, na przydrożnych alejach lub nawet w centrach miast. W Polsce jak do tej pory nie stwierdzono lęgów Jemiołuszek.
Miejsce występowania lub obserwacji
Poznaj bliżej Jemiołuszkę
Jemiołuszki gnieżdżą się w lasach iglastych i mieszanych od północnej Skandynawii, przez Syberię i Alaskę, aż po zachodnie wybrzeża Zatoki Hudsona w Kanadzie. Para wyprowadza jeden lęg w roku, w maju lub czerwcu. Swoje gniazdo w kształcie czarki umieszczają na drzewach lub krzewach. Główny budulec stanowią małe gałązki. Niecka wyściełana jest porostami, mchem i piórami. Zanim jednak dojdzie do budowy gniazda, trzeba zawrzeć lub odnowić związek małżeński, który zwykle utrzymywany jest przez całe życie.
W tym celu samiec przysiada na gałęzi i zaczyna zbliżać się powoli do samicy. W dziobie trzyma dla niej podarek – jagodę lub owada. Wybranka przyjmuje go, odskakuje, po chwili powraca i oddaje podarek zalotnikowi. Rytuał przekazywania może mieć miejsce parokrotnie. Z reguły to ona ogłasza koniec, po prostu połykając prezent. Dla niego to sygnał, że można przejść do konkretów.
Samiczka składa przeważnie cztery do pięciu jaj. Są one niebieskawe i ciemno nakrapiane. Przez cały okres wysiadywania, czyli przez około dwa tygodnie, samica nie opuszcza gniazda, a pokarm dostarcza jej partner. W okresie lęgowym, kiedy w tajdze nie ma jeszcze owoców, cała rodzina zjada owady, głównie komary. Pisklęta szybko się rozwijają. Już po około 2 tygodniach wylatują z gniazda i są wówczas w pełni lotne. Po okresie lęgowym Jemiołuszki zbierają się w coraz większe stadka i zaczynają kierować się na południe – zimują w strefie klimatu umiarkowanego. Jemiołuszki bardzo lubią własne towarzystwo – w Europie, gdzie zimują, widywano już stada liczące ponad 3 tys. osobników! Mają łagodne usposobienie i są pokojowo nastawione do świata, dlatego nie wykazują agresji ani nie rywalizują pomiędzy sobą o pokarm. Często można nawet zaobserwować, jak podają sobie nawzajem jagody czy inne owoce, siedząc obok siebie na gałęziach.
Jemiołuszki wstają wcześnie rano, bo mają sporo do zrobienia. Najpierw ogłaszają wszem wobec swoją obecność. Chcą się ze wszystkimi przywitać, „obdzwonić” znajomych i sąsiadów i ogołocić z owoców, tyle krzewów ile się da. Ptaki te codziennie pobierają dwa razy więcej pokarmu, niż same ważą (ponad 110 g). To tak jakby dorosły człowiek o przeciętnej wadze 75 kg, zjadał dziennie ponad 150 kg jagód! Dlaczego nie pękną? Mają szybką przemianę materii. Owoce są przez nie połykane w całości i bardzo szybko trawione. Już po kilkunastu minutach ptak wydala niestrawione resztki. W tak krótkim czasie soki trawienne rozkładają tylko miąższ i skórkę, a same nasiona pozostają nienaruszone. Dzięki temu przelatując z miejsca na miejsce, rozsiewają nasiona roślin. Wraz z przemieszczającymi się stadami Jemiołuszek krajobraz się zazielenia, zyskując nowe krzewy i drzewa, które, zasiane w ten sposób, świetnie rosną, gdyż już na starcie są oblepione cennym nawozem.
Jemiołuszki są więc ptasimi „siewnikami”(tak jak m.in.: Rudziki, Kosy czy Kwiczoły). Poza ulubioną jemiołą mają bogate menu. Chętnie pałaszują owoce głogu, śnieguliczki, jarzębiny, tarniny, ligustru, kruszyny pospolitej, jałowca, cisu, czy pozostawione na drzewach jabłka. Właściwie zjadają wszystkie mięsiste owoce krzewów i krzewinek, a gdy bliżej wiosny zaczyna ich brakować, nadgryzają pączki, rozwijające się liście i kwiaty lub nawet opadłe, rozkładające się owoce.
Galeria
Z kim łatwo pomylić Jemiołuszkę?
Stado Jemiołuszek w locie można pomylić ze stadem Szpaków. Są podobnej wielkości i równie gadatliwe. Szpaki robią jednak wrażenie czarnych, i są bardziej skrzeczące – Jemiołuszki przynajmniej w dobrym świetle będą się wydawały dużo jaśniejsze, a ich tożsamość potwierdzi nam charakterystyczne, delikatne „dzwonienie” stada. Ponadto Jemiołuszki zobaczymy zimą (najpóźniej wczesną wiosną), często w czasie silnych mrozów, które Szpaki przeczekują na zachodzie i południu kontynentu.
Jemiołuszka w liczbach
Masa ciała | 52–56 g |
Rozpiętość skrzydeł | ok. 35 cm |
Długość ciała | 18 0 21 cm |
Liczebność (w Polsce) | Gatunek nielęgowy, przelotny i zimujący w bardzo zmiennej liczebności |
Status | Objęta jest ścisłą ochroną gatunkową |
Jak pomóc Jemiołuszkom?
Jeśli chcesz ułatwić tej ptasiej orkiestrze przetrwanie zimy, nie wycinaj lub posadź w ogrodzie i parku drzewa albo krzewy, których owoce będą ich przysmakiem (np. jarzęby, kalinę koralową, irgę, głóg, dziką różę, rajskie jabłonie czy berberysy). Wszystkie rośliny, których owoce długo utrzymują się na gałęziach, będą zachęcały ptaki do składania częstych wizyt, w tym oczywiście jemioła.
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz więcej
- Naucz się rozpoznawać ptaki! Kurs online - jak rozpoznawać ptaki? zobacz wydarzenie
Zostaw komentarz