Dzięcioł Duży

Miejsce występowania lub obserwacji

Poznaj bliżej Dzięcioła Dużego

W utrzymaniu pionowej pozycji Dzięciołowi Dużemu pomagają: silne stopy z zakończonymi bardzo twardymi pazurami palcami ułożonymi po dwa do przodu i do tyłu, sztywne pióra ogonowe służące jako podpórka i ostatni, bardzo duży kręg kręgosłupa, na którym zakotwiczone są silne mięśnie ogonowe. Ponieważ podczas bębnienia lub wykuwania drewna powstają ogromne siły, natura odpowiednio zaadaptowała też czaszkę i cały szkielet tego ptaka, tak aby skutecznie absorbowały i amortyzowały one wstrząsy. Bardzo wytrzymały dziób wyposażony jest w wąskie nozdrza, które chronią jego wnętrze przed odłamkami drewna. Twardsze i sztywniejsze są także pióra dzięciołów. Ciekawostką jest sam mózg Dzięcioła, który (w przeciwieństwie np. do ludzkiego) szczelnie wypełnia wnętrze czaszki i nie jest zawieszony w płynie mózgowo-rdzeniowym. Dzięki temu nawet podczas silnych uderzeń pozostaje nieruchomy. Język tego ptaka jest niezwykle długi, cienki i sprężysty. Dwukrotnie oplata jego czaszkę, a umocowany jest tuż nad dziobem. Taka budowa dodatkowo amortyzuje mózg w czasie intensywnych wstrząsów.

Typowe bębnienie Dzięcioła Dużego to jakieś 10 do 16 uderzeń na sekundę, zwykle w jednosekundowych seriach. Bębnią i pan dzięcioł, i pani dzięciołowa. Nie wiadomo, czy dzięki temu ptaki rozróżniają swoją płeć, czy identyfikują nadawcę sygnału. Analizowano bębnienie kilkudziesięciu dzięciołów, dokonując pomiarów uderzeń oraz odstępów między nimi w serii bębnienia. Okazało się, że bębnienie jest charakterystyczne dla konkretnego osobnika z prawdopodobieństwem ok. 70–88%. Samce bębniły szybciej niż samice. Badacze sugerują, że szybkość i czas bębnienia pozwala ocenić kondycję potencjalnego partnera. Ptaki zdolne do długotrwałego oraz intensywnego bębnienia są być może silniejsze i lepiej sprawdzą się w roli ojca.

Dzięcioł bywa dość pomysłowy, kiedy chce dać o sobie znać światu. Wykorzystuje do tego nie tylko drzewa, ale nawet latarnie, rynny czy metalowe parapety. Trudno się dziwić, takie elementy zapewniają mocny rezonans, dzięki czemu werbel tego ptaka słychać w całej okolicy!

Dzięcioły Duże żyją w monogamicznych parach i oboje rodzice zajmują się młodymi z dużym zaangażowaniem, aż do czasu ich odchowania. W następnym sezonie zazwyczaj poszukają dla siebie nowych partnerów.

Dziuple lęgową wykuwa samiec. Jest to co roku nowa dziupla, czasami jednak zlokalizowana w tym samym drzewie. Sytuacja taka może się powtarzać nawet przez kilka kolejnych sezonów. Warto dodać, że ze starych, porzuconych dzięciolich dziupli korzysta wiele ptaków (np. kowalik), ale też m.in. pszczoły, nietoperze i inne drobne ssaki. Dno dziupli wyścielają wióry pojawiające się podczas kucia. Zdarza się, że para Dzięciołów decyduje się zamieszkać w skrzynce lęgowej. Właściwie nie wiadomo, dlaczego Dzięcioły wybierają określone drzewo, by wykuć w nim swoje gniazdo. Może kierują się miękkością drewna charakterystyczną dla danego gatunku drzewa bądź jego osłabieniem spowodowanym na przykład obecnością drążących je owadów. Zwykle inne drzewa wybierane są na potrzeby komunikacji, wówczas zapewne najistotniejszy jest dźwięk, jaki daje drewno, którego różna miękkość i sprężystość gwarantuje różną głośność werbli, a nawet prędkość, z jaką się one niosą. Czyżby Dzięcioły znały prawa fizyki?

Dzięcioł Duży nie jest wybredny. Jada buczynę, nasiona sosen lub świerków, przygodne owoce, owady i ich larwy, a czasami jaja i pisklęta innych ptaków! Ważną informacją dla działkowców jest fakt, iż gustuje on w mszycach, a więc jest sprzymierzeńcem człowieka w uprawie różnych roślin. Aby dostać się do larw owadów wydobywanych z martwych lub umierających drzew, wędruje po nich i dokładnie je opukuje i nasłuchuje z każdej strony. Znalazłszy dobre miejsce, wkuwa się na głębokość nawet 10 cm, następnie wyciąga stamtąd larwy długim (wyciągającym się poza dziób do 4 cm), pokrytym włosowatymi wyrostkami i lepką śliną językiem.
Aby łatwiej dobrać się do nasion w szyszkach, wykorzystuje rozwidlenia gałęzi. Ma swoje ulubione miejscówki! Zaklinowuje w nich szyszki, odrywa łuskę po łusce i wyjada trudno dostępne pożywne nasiona. Te miejsca ornitolodzy nazywają „kuźniami”, poznaje się je po dużej ilości obranych szyszek na ziemi.

Zimą dzięcioły często stają się bardziej towarzyskie i razem z innymi, drobnymi ptakami poszukują pokarmu, ostrzegają się przed wrogami i odwiedzają karmniki, by wyjadać z nich słoninę, orzechy, czy cokolwiek smacznego tam znajdą.